De overheid, in dit geval de gemeenten, bepalen individueel hun afvalbeleid. Daarom betaal je in de ene gemeente per kilo afval en in een andere gemeente betaal je een maandelijks bedrag (afvalstoffenheffing) op basis van de samenstelling van het huishouden. Gemeenteraden maken zich druk over wat gerecycled moet worden, hoe en waar. Maar wat er daarna gebeurd met het gerecycled materiaal laten ze over aan de markt. En het is juist die markt die problemen heeft om dit hoofdstuk aan te pakken. Bij Nu.nl lezen we dat het plastic afval van Nederland verdwijnt uit Europa en daarna niet meer te traceren is en dat de hergebruiksector wil dat de overheid gaat subsidiëren om de sector aan te zwengelen.
Diftar
In de gemeente Oss gaat men volgend jaar (2022) met een nieuw manier van afval verzamelen beginnen, genaamd Diftar, dat de bewoners ca. 50 euro per jaar extra gaat kosten. Een chip in je container en per kilo afrekenen. Er komen dit jaar al nieuwe, kleinere restafval containers en de oude worden ingenomen. Het Diftar-systeem heeft het in een grote stad als Groningen nog steeds niet gehaald in de gemeenteraad. Een stad als Rotterdam probeert het op een andere manier en doet de scheiding van afval nadat het is opgehaald bij de bewoners door middel van een scheidingsinstallatie. Het overgebleven restafval wordt verbrand en gebruikt voor de stadswarmte.
De Ossenaar heeft gemiddeld veel meer afval in de restcontainer dan de landelijke 100 kilo per jaar doelstelling. De leuze dat grondstoffen steeds schaarser worden is natuurlijk een mooie drijfveer voor ambtenaren en politici om nog meer te gaan recyclen. Maar wat als dat verwerken van bijvoorbeeld het gerecyclede plastic niet werkt? Of is dat deeltje van de recycle keten ineens niet meer de verantwoordelijkheid van onze milieubewuste politici?
Recyclen
Gerecycled plastic (PET – PVC) is vaak niet schoon genoeg te krijgen om het te hergebruiken voor het doel waarvoor het gemaakt werd. Wel wordt er met een klein deel bijvoorbeeld synthetische textiel fleece gemaakt. Maar wat er met de rest van het gebruikte plastic gebeurd? Dat is volgens de PlasticSoup Foundation een schimmig verhaal. Het verbranden van plastic op illegale vuilnisbelten zorgt niet alleen voor broeikasgasemissies, het zou volgens de WHO (De Wereldgezondheidsorganisatie) ook nog eens 19% meer kankerverwekkend zijn. Dit is bijvoorbeeld wetenschappelijk aangetoond bij brandweerlieden uit San Francisco.
Oss is een voorbeeld van een gemeente die er alleen maar mee bezig is om te recyclen om het recyclen, daar zo min mogelijk verlies op lijden door de rekening bij de burgers neer te leggen onder het mom van ‘verantwoordelijkheid’. De burger wordt wijsgemaakt dat deze zelf verantwoordelijk zou zijn voor het recyclen van zijn eigen afval en voor wat hij koopt in de supermarkt. Maar is die afval – dat plastic – dan onvermijdelijk? Ga eens in de supermarkt kijken wat er allemaal is ingepakt in plastic. Waarom wordt de verantwoordelijkheid en de rekening door lokale overheden dan ook deels neergelegd bij de burger en niet helemaal bij de producenten in zowel binnen- als buitenland?
Schuld afkopen
De producent betaald de afvalbeheersbijdrage aan het Afvalfonds Verpakkingen, die daaruit de gemaakte kosten voor inzameling en recycling vergoedt aan de gemeenten. Maar komt hierdoor minder plastic in omloop? De afvalbeheersbijdrage is een vorm van verwijderingsbijdrage (Stichting Fonds Band en Milieu) die ook geldt voor bijvoorbeeld autobanden.
Er worden een hoop instanties en protocollen opgericht, zoals het UMP(Uitvoerings- en monitoringprotocol verpakkingen), dat in de gaten houdt hoe er gerecycled wordt en of afspraken worden nageleefd en vergoedingen worden uitbetaald, aan bijvoorbeeld gemeenten. Maar draagt dit bij aan het minderen van de plastic in omloop?
Circulaire economie
Wederom verwacht de overheid dat door het aanspreken van het verantwoordelijkheidsgevoel van zijn inwoners (de consumenten) deze in staat is om de fabrikant ervan te overtuigen minder plastic te gebruiken. Hoe naïef. Ook het opleggen van extra milieubelasting aan producenten zal geen zoden aan de dijk zetten, want dat wordt doorberekend in de stukprijs aan de consument.
Als we beogen om ooit een circulaire economie te worden, dan zijn we op het gebied van recyclen niet op de goede weg. Ieder stuk plastic dat niet in de natuur terechtkomt is winst, maar zolang recyclen dus alleen maar een probleem oplevert aan de andere kant van de wereld, kun je er beter mee stoppen. Wat dan wel? Huizen bouwen van gerecycled plastic? Kan een circulaire economie werken als er sprake is van concurrentie? Geeft dat geen perverse prikkels? Waarom is nieuw plastic nog altijd goedkoper dan gerecycled plastic? Alleen door de olieprijs?
Te ambitieus
In 2050 wil Nederland helemaal circulair zijn, toch stijgt het gebruik van waardevolle grondstoffen nog steeds, geeft het PBL (Planbureau voor de Leefomgeving) aan. Het enige waar we nu circulair vooral mee bezig zijn is het afschuiven van de verantwoordelijkheid.
Afbeelding van Ben Kerckx via Pixabay
