Als wetenschappelijk opgeleide bosbouwkundige dacht Peter Wohlleben alles van bomen te weten. Maar ook al was de Duitse houtvester een fervent natuurliefhebber, bomen waren voor hem uiteindelijk vooral een grondstof die hij bezag in termen van ‘productiviteit’ en rendabiliteit’. Dat veranderde toen hij op een dag iets vreemds vond in een oud beukenbos. Onder een dikke laag mos trof Wohlleben een springlevende boomstronk aan, die volgens hem al jaren dood had moeten zijn. Daar kon maar één verklaring voor zijn: de boomstronk was al die tijd verzorgd door de bomen eromheen.
Door die ontdekking ging voor Wohlleben een heel nieuwe wereld open. Hij beschreef de nieuwe inzichten die hij opdeed in 2015 in ‘Das geheime Leben der Bäume’ – een kroniek over de manier waarop bomen zorg dragen voor elkaar en hun leefomgeving. Het boek werd al snel een bestseller die in meerdere talen werd vertaald, waaronder in het Nederlands onder de titel ‘Het verborgen leven van bomen’. Bij uitgeverij Scratch verscheen onlangs de Nederlandse editie van de graphic novel-variant. Die brengt de wonderen van de schepping pas écht in beeld. Het kan niet anders of lezers van de beeldroman gaan met andere ogen naar de natuur om zich heen kijken.
Positieve noot
‘Een boom die sterft, is een flatgebouw dat met alle bewoners erin instort’, filosofeert Wohlleben in ‘Het verborgen leven van bomen’. Dat is niet overdreven, laat illustrator Benjamin Flao zien. In bomen bivakkeren vleermuizen, allerlei soorten vogels, marters, insecten en diverse muizenfamilies – om over de eitjes, larven en schimmels nog niet te spreken. Flao schetst ze met oog voor detail – boom na boom en dier na dier. Gaat zo’n boom tegen de vlakte, dan raken er dus heel wat dieren en organismen ontheemd. Al bewijst een dode boom ook zijn nut, mijmert Wohlleben verder. Hij kan nog jarenlang plaats bieden aan wel vijfduizend soorten dieren, planten en schimmels.
De natuur is belangrijk en voor een groot deel zelfvoorzienend en zelfonderhoudend. Wees er zuinig op, waarschuwt Wohlleben.
De boodschap van de houtvester is helder: de natuur is belangrijk en voor een groot deel zelfvoorzienend en zelfonderhoudend. Wees er zuinig op, waarschuwt hij en passant, en schrijf dode natuur niet te snel af. Kijk bovendien verder dan je neus lang is, want het grootste deel van een boom zit onder de grond. Sommige eigenschappen zie je misschien alleen via een microscoop, maar ze zijn wel onmisbaar.
Wohlleben raakt niet uitgesproken over de wondere wereld van bomen. Losgeweekt van zijn vroegere rendementsdenken ziet hij de natuur nu vooral als een ecosysteem dat je prima aan zichzelf kunt overlaten. Al zijn er in de natuur ook volop bedreigingen van natuurlijke vijanden en menselijk wanbeheer. Die worden in de beeldroman ook in beeld gebracht, maar nooit zonder een positieve noot. Want, stelt Wohlleben, het is nog niet te laat om beter voor de natuur te zorgen.
Bescheidenheid
De graphic novel-editie van ‘Het verborgen leven van bomen’ vertolkt daarmee nauwkeurig de boodschap van Wohllebens oorspronkelijke kroniek, maar voegt er iets heel waardevols aan toe: illustraties die de natuur nóg dichter bij de lezer brengen. Illustrator Benjamin Flao brengt overtuigend de wondere wereld van bomen, dieren en organismen in beeld. Zijn paginagrote illustraties, close-ups en bijna microscopische illustraties vragen er om bestudeerd te worden. Ook wie geen bos- of natuurliefhebber is, kan zich verwonderen over de samenhang en veerkracht in de wereld om ons heen. Om vervolgens bescheiden te constateren dat we de schepping wel kunnen nabootsen, maar daarin altijd zullen falen.
local_library
Boekgegevens
Boektitel: Het verborgen leven van bomen Auteur: Peter Wohlleben (scenarist: Fred Bernard; illustrator: Benjamin Flao) Uitgeverij: Scratch Jaar van uitgave: 2024 Aantal pagina’s: 240 Prijs: € 29,95
