De bevolking in de regio ervaart momenteel de gevolgen van energierantsoenering, wat resulteert in verstoring van essentiële diensten. Bovendien hebben sommige inheemse gemeenschappen te maken met een afname van hun watervoorraden als gevolg van de droogte, wat grote gevolgen heeft voor de landbouw.
Bovenstaande beelden, die zijn gemaakt door een van de Copernicus* Sentinel-2 satellieten op respectievelijk 6 november 2022 en 11 november 2023, laten de daling van het waterpeil in de rivier zien.
De Copernicus Sentinel-2 satellieten bieden gratis en open data die gebruikt kunnen worden om droogte en de impact ervan op waterlichamen, ecosystemen en infrastructuur te monitoren.
*Copernicus is het Europese aardobservatieprogramma dat gegevens verzamelt over de aarde en haar omgeving. Het programma gebruikt satellieten en sensoren op de grond, in de lucht en op zee om informatie te verzamelen. Deze gegevens zijn vrij toegankelijk. Daarnaast worden de gegevens verwerkt om betrouwbare en bijna-realtime informatie te bieden in de vorm van verschillende diensten.
Dolfijnensterfte in Amazonemeren
Dode tucuxi aan de oever van het Meer van Coari / Foto: Sea Sheperd Brasil
Het Braziliaanse ICMBio (Chico Mendes Instituut voor het Behoud van Biodiversiteit) is begonnen met een nieuwe ecologische hulpoperatie in het licht van een nieuwe golf van sterfgevallen onder rivierdolfijnen van het type boto-vermelho (ook wel boto-cor-de-rosa genoemd) en de kleinere tucuxi. Eerder werden grote aantallen dode Amazone rivierdolfijnen gevonden in en rond het Meer van Tefé in de gemeente Tefé aan de Rio Solimões, ruim 500 kilometer westwaarts van Manaus. Deze tweede golf is ook in het stroomgebied van de Solimõesrivier maar in een ander meer.
Zowel de boto-vermelho als de tucuxi zijn bedreigde diersoorten en staan op de rode lijsten van zowel de Internationale Unie voor Natuurbescherming IUCN als het Braziliaanse ICMBio.
“Dit is de eerste keer in de wereld dat hitte en de klimaatcrisis waterzoogdieren op deze manier doden. Wat er in het Amazonegebied gebeurt, is vergelijkbaar met wat er in het noordpoolgebied gebeurt met walrussen en ijsberen”, aldus oceanograaf Miriam Marmontel, leider van de onderzoeksgroep Aquatische Zoogdieren in het Amazonegebied van het Mamirauá Instituut voor Duurzame Ontwikkeling in Tefé, Amazonas, geciteerd op de website van WWF-Brasil.
De ernstige droogte in het Amazonegebied heeft een grote impact op het leven in en rondom de rivieren. Zo is de situatie van de Solimõesrivier in de gemeente Coari, op 360 kilometer afstand van Manaus, momenteel kritiek.
Onderzoekers registreren coördinaten en verzamelen informatie – levenloze tucuxi / Foto: Sea Sheperd Brasil
Op 22 oktober vonden onderzoekers van het Instituut voor Gezondheid en Biotechnologie (ISB) van de Federale Universiteit van Amazonas (UFAM), Sea Shepherd Brasil, het Instituut voor Duurzame Ontwikkeling van Mamirauá (IDSM) en overheidsmedewerkers van Coari 52 levenloze dolfijnen in het Meer van Coari. Sindsdien worden er dagelijks nieuwe kadavers gevonden.
Op 23 oktober waren dat er 17, gevolgd door nog eens 23 de volgende dag, enzovoort. Het zijn er inmiddels meer dan 100, tweederde van hen tucuxi’s, volgens Sea Shepherd Brasil.
In de gemeente Tefé stierven tussen 23 september en 20 oktober 154 boto’s en tucuxi’s in het Meer van Tefé. Dit leidde tot een ecologische hulpoperatie door ICMBio, in samenwerking met het Mamirauá Instituut voor Duurzame Ontwikkeling.
De dolfijnsterfte in de twee meren vertoont volgens onderzoekers overeenkomsten maar ook verschillen.
In het geval van Tefé, waar de hulpoperatie inmiddels is beëindigd, is de meest waarschijnlijke oorzaak van de sterfte de oververhitting van het water.
Onderzoekster haalt dode tucuxi uit Meer van Coari / Foto: Sea Sheperd Brasil
Het ICMBio-team dat in Tefé was, is nu in Coari. Het Mamirauá Instituut en de UFAM (Federale Universiteit van Amazonas) zijn ook betrokken bij de onderzoeken.
Volgens de UFAM is de temperatuur van het Meer van Coari niet zo sterk gestegen als die van het Meer van Tefé. Er is echter wel een hogere concentratie algen vastgesteld, die mogelijk een giftig toxine kunnen produceren voor vissen. Wetenschappers onderzoeken nu of er ook negatieve gevolgen kunnen zijn voor waterzoogdieren.
Zowel in Tefé als in Coari waren de waterstanden zeer laag, dicht bij het historische record van 2010. Maar de hoge temperatuur van 41ºC die in het Meer van Tefé werd gemeten, werd niet waargenomen in het Meer van Coari, dat een maximum van 34ºC heeft bereikt.
Analyse van het water toont ook aan dat er geen significante veranderingen zijn in de fysisch-chemische samenstelling, zoals eerder werd waargenomen in Tefé.
Bij de sterfte van boto’s en tucuxi’s zijn mannetjes, vrouwtjes, kalveren, jonge en volwassen dieren betrokken.
Onderzoekers merkten op dat sommige dieren een lege maag hadden, ondanks een overvloed van vis. Dit kan te wijten zijn aan het feit dat ze meer energie moesten verbruiken om hun lichaamstemperatuur te reguleren. Dit proces kan mogelijk hebben geleid tot een verhoging van de bloeddruk en veranderingen in de hersenen.
Levenloze boto, met netsporen die wijzen op interactie met menselijke activiteit / Foto: Caio Rodriguez/Sea Sheperd Brasil
Een ander belangrijk feit trok de aandacht in Coari: sommige kadavers van rivierdolfijnen vertonen tekenen van interactie met menselijke activiteiten, zoals verwondingen door scherpe voorwerpen, trauma’s en sporen van visnetten. Ook zijn er delen van lamantijnen (peixe-boi) gevonden. Deze dieren zijn in Brazilië beschermd, net als boto’s en tucuxi’s.
Sea Shepherd Brasil noemt de situatie zeer alarmerend, met name voor lamantijnen. Door de droger wordende rivier zijn veel dieren gemakkelijker op te sporen en meer blootgesteld aan menselijke activiteiten, zoals de jacht. Elke dag worden er bewijzen gevonden van dieren die, zelfs als ze de droogte overleven, niet in staat zijn om zichzelf te beschermen tegen een opzettelijk veroorzaakte dood.
Bronnen: Sea Sheperd Brasil, WWF-Brasil, G1, ICMBio, Instituto Mamirauá
