Namelijk in Mubende district, centraal Oeganda, op een belangrijk knooppunt naar de hoofdstad Kampala en het naburige DRC (Congo). Bij de uitbraak, die op 11 januari 2023 officieel door de WHO ten einde verklaard werd, ging het om het Sudan-ebolavirus.
Wat is er over het ebolavirus bekend?
Ebola wordt verspreid via lichaamsvocht en direct contact. De besmettelijkheid van het virus wordt groter naarmate de patiënt zieker wordt en verschijnselen toont als diarree, overgeven en in en uitwendige bloedingen. Soms zijn de symptomen niet altijd duidelijk. Gezien de andere veel voorkomende ziektes als, tbc, tyfus en malaria wordt vaak eerst hulp gezocht bij de traditionele helers en religieuze genezers. Het probleem dit keer was dat de patiënt diverse ziekenhuizen had doorlopen voordat het ebola-virus bij hem werd geconstateerd. Al die tijd had hij gebruik gemaakt van het publieke transport, met als gevolg dat in een korte periode veel mensen besmet werden. Toch moet opgemerkt worden dat zolang een patiënt asymptomatisch is, het virus niet overgedragen wordt. Het is pas bij de eerder genoemde ziekteverschijnselen dat het virus overdraagbaar is. Alle personen die in contact zijn geweest met drager van het virus worden door de autoriteten getraceerd en geïsoleerd in special quarantaine kampen. De duur van hun isolatie hangt af. Na het eerste contact duurt het duurt ongeveer 21 dagen voordat het virus zich manifesteert en de besmette personen ziek worden. Gedurende hun quarantaine worden de patiënten door medische teams geobserveerd.
Wie bestrijd het virus?
De medische faciliteiten in Oeganda zijn berekend op dit soort uitbraken. Hierbij krijgen ze ondersteuning vanuit de Europese Unie of de Verenigde Staten. Sinds 2015 levert Biobank and Cohort building Network (BCNet) ondersteuning aan landen in de bestrijding van virus uitbraken. Het levert materiaal, opleidingen en labs om tijdens uitbraken de gevallen te isoleren, preventief onderzoek en een geneesmiddel te zoeken. BCnet ondersteunt de getroffen landen zelf in de bestrijding van de meest voorkomende ziektes en virussen in speciale biobanken. Daarnaast levert het speciale kits die de ter plaatse opgeleide laboratoria medewerkers en bevolking moeten beschermen tegen besmetting en verspreiding van het virus. Overal in het land worden mobiele testcentra opgezet om het virus te lokaliseren en waar de bevolking zich kan laten testen.
Een jaar eerder was in de Verenigde Staten de Global Emerging Pathogens Treatment Consortium (GET) opgezet met ongeveer hetzelfde doel. Alleen de Amerikaanse versie behoudt echter de onderzoeksresultaten voor eigen doeleinden terwijl BCNet haar studies en onderzoeksmateriaal in het desbetreffende land laat voor eigen onderzoek.
Sociale impact
De families die getroffen worden door het virus worden door hun gemeenschap uitgestoten. De situatie is dan vaak al erbarmelijk. Een gezin of wijk dat bijvoorbeeld getroffen is wordt in zijn geheel quarantaine geplaatst. Volwassen, kinderen en baby’s allemaal bij elkaar en afgezonderd van de wereld in plastic tenten. De patiënten liggen op hun bedden en de medici proberen te redden wat er te redden valt. Dat wil zeggen dat de supportteams de patiënten bijstaan om de koorts en de pijn te drukken, bloedtransfusies uit te voeren en vloeistoffen toe te dienen. De verschijnselen zijn verschrikkelijk. Naast braken en diarree, zijn er spontane bloedingen. Niets is verschrikkelijker dan een ziek kind te zien die in paniek door zo’n kamp loopt en roept naar haar of zijn overleden ouders, broers of zussen. In dit geval kwam uit de ogen bloed en het kind wist dat het ging overlijden. De hulpverleners kunnen weinig doen dan verlichting bieden. Ondanks hun beschermende pakken en maskers zijn dit keer zo’n 10 hulpverleners aan het virus overleden. De besmette patiënten hebben volgens de WHO een overlevingskans bij behandeling van 50%. In andere gevallen hebben de patiënten geen kans. Degene die het overleven kunnen niet terug naar hun dorp. Soms zijn hun huizen uit voorzorg in brand gestoken om besmetting te voorkomen. De overlevenden zijn door het virus voor de rest van hun leven getekend. Als outcasts moeten ze ergens anders hun leven opnieuw opbouwen.
Waar komt Ebola vandaan?
Het vermoeden is dat ebola wordt overgedragen van dier op mens. In het bijzonder via vleermuizen, chimpansees en bosantilopen, en dan vervolgens mens op mens. Via bloed, ontlasting, sperma, urine, zweet, etc,. Er zijn verschillende typen ebola varianten, waaronder het Zaïrese en Sudanese ebola virus. verder komt het virus voor in Congo, Sudan, Liberia, Sierra Leone, Guinea, Nigeria, Senegal, Mali, Oeganda.
Momenteel is er geen vaccinatie tegen ebola. Zolang het virus niet vastgesteld is zijn de grootste besmettingshaarden begrafenissen. Bij het afscheid nemen wordt het lichaam van de overledene aangeraakt en wordt op dergelijke wijze het virus verspreid. Patiënten die aan het virus zijn overleden, worden begraven in speciale lijkzakken, zodat het virus na hun dood niet verspreid wordt.
Klaarmaken voor de volgende uitbraak.
De WHO is hard bezig in samen werking met farmaceuten, vaccin-ontwikkelaars, medici, donateurs en de Oegandese gezondheidsdienst opzoek naar de juiste bestrijdingswijze van het virus dan wel vaccinatie. Tot op heden is nog geen adequaat middel gevonden. Wel is het zo dat bij constatering van een nieuwe uitbraak een stappenplan klaar ligt om de verspreiding direct in te dammen. Sinds 2015 bestaat er wel een vaccin, maar deze wordt alleen gegeven aan mensen die mogelijk in contact hebben gestaan met mensen die ebola hebben. Toch is dit geen redmiddel voor degene die besmet is met het ebolavirus. Bij het uitblijven van een effectieve medicatie, is de kans erg groot dat de patiënt het niet overleeft. De enige manier om verspreiding tegen te gaan is isolatie van het gebied. De overlevenden zijn echter door het virus gestigmatiseerd en kunnen vaak niet terugkeren naar hun woonplaats.
