De bloederige terreur die de oorlog tegen Hamas ontketende, heeft het geweld inmiddels verder doen uitbreiden dan alleen Gaza. Israël zou na 7 oktober loeihard terugslaan, dat wisten de aanstichters van het dodelijke geweld maar al te goed. Een mogelijkheid tot vrede zou verder weg raken dan ooit. Nu, een jaar later is Gaza tientallen duizenden doden verder, onder hen vele kinderen. En als u dacht dat het mogelijk was om in ons deel van de wereld oog te hebben voor het leed, de diepe wonden van de Israëli’s op die inktzwarte dag én dat van de Palestijnen in Gaza erna, komt u bedrogen uit.
Haat-import
Het is een tribale strijd geworden, althans zo laat het zich zien in de (sociale) media. De psychiater Esther van Fenema benoemde het als zodanig in een podcast met journalist Ton van Dijk. Velen hebben hun kamp gekozen: #fromtherivertothesea Pro-Palestina of #IstandwithIsraël Pro-Israël. En dat ging al heel rap. Gelijk op 7 oktober al zag je dat in het westen de ‘vrijheidsstrijders’ het Free Palestina! van de daken schreeuwden of die de hamas-terreurdaden ‘het recht van verzet’ noemde vanwege de jarenlange Israëlische onderdrukking van de Palestijnen. Zowel in de Nederlandse politiek (de partij is goddank niet meer herkozen in de Tweede Kamer) als in de Spaanse politiek ging dat laatste geluid op vanuit radicaal-linkse hoek. Het was het begin van een golf haat die regelrecht is geïmporteerd uit het oorlogsgebied ver van ons vandaan.
Schrijfster Roxane van Iperen nam enige weken na 7 oktober 2023 een wat zij zegt ‘toe-eigening van het conflict’ waar, die dezelfde processen van haat en demonisering in gang hadden gezet in ons land. Het enige stuk dat ik overigens van haar las over dit onderwerp, maar het was spot-on en al helemaal een jaar later.
Zelfidentificatie met het leed
‘Ongeremde haat’, zoals Van Iperen vorig jaar november in Vrij Nederland schreef: “Eenieder die zich, zonder rechtstreeks slachtoffer van het conflict te zijn, zodanig identificeert met een van beide partijen dat dezelfde processen van haat en demoniserering worden geïmporteerd, moet zich afvragen welke onverwerkte trauma’s en individuele frustraties daaronder schuilgaan. Is het de behoefte aan erkenning en goedkeuring van de ‘eigen club’, of, in het verlengde daarvan: de angst voor afwijzing indien de ‘verkeerde’ of al te genuanceerde mening wordt geuit? Is het een bestaande frustratie met de ‘ander’ die nu ongestraft tot uiting kan komen? Terwijl we ons hardmaken voor het beëindigen van het geweld, is het een goed idee het dáárover te hebben.”
‘Morele bezwaren’
Die frustratie met de ‘ander’ is in veel gevallen jodenhaat te noemen. Overigens wordt de beschuldiging van jodenhaat of anti-semitisme tegenwoordig te pas en te onpas gemaakt. Je kritisch uitlaten over de Israëlische overheid maakt je niet automatisch een anti-semiet. Laten we daar toch zuiver in blijven. Anderen, de Emine’s, Asha’s of Nadia’s zullen juist weer beweren dat het moslimhaat is. Echter, moskeeën en islamitische scholen hoeven niet beveiligd te worden in Nederland. De scholen van joodse kindjes helaas wel. Ook andere joodse instellingen, mits er nog politie-agenten in Nederland zijn die gewoon doen wat ze moeten doen en niet huilen vanwege ‘morele bezwaren’.
Beide kampen hebben zich – na een jaar oorlog ver van onze veilige huizen vandaan -extreem verhard, zodanig dat er van mededogen met de ander nauwelijks tot geen sprake is, of die ander nu de Israëli of de Palestijn is.
Ophef scoort
Nu zijn platforms als X ontworpen voor ophef en frustratie. Bovendien is er geen plek voor nuance. Nuance ‘scoort’ immers niet, ophef wel. Ophef genereert clicks en wie is nu niet boos op wat de ultieme agressor Israël allemaal wel niet uitvreet, de ‘genocide op de Palestijnen’ en ‘westerse landen die Israël maar blijven steunen’. Wie windt zich niet op over de foute berichtgeving die de NOS de wereld inslingert daags na de Iraanse aanval op Israël, door de Islamitische staat Iran te beschrijven als ‘land dat zich al tientallen jaren inzet tegen de onderdrukking van moslims’ (inmiddels heeft NOS de video verwijderd; de zin was ‘ongelukkig gekozen’). Je hoeft niet eens journalist te zijn om te weten dat het de grootste onzin is. Het is overigens niet de eerste misser van de NOS in de berichtgeving over deze oorlog.
Schizofreen
Mijn tijdlijn laat hierbij een schizofreen beeld zien. Gisteren bijvoorbeeld twee berichten direct onder elkaar. Het eerste van de Telegraaf die groot op de voorpagina alle 97 overgebleven gegijzelden (al dan niet in leven) door Hamas afbeeldt met de tekst ‘Breng ze thuis!’. Het tweede direct daaronder van een Nederlandse journalist die een artikel uit The Guardian ‘What atrocity would Israël have to commit for our leaders to break their silence’ plaatst en becommentarieert met: ‘Uithongeren, verkrachten in gevangenissen, safes zones bombarderen, fosfor inzetten tegen burgers is voor het westen kennelijk ok. Wanneer heeft Israël genoeg internationaal recht geschonden?’
De neiging tot denken in termen van underdog en slachtoffer met daartegenover onderdrukker en dader is groot in de sociale media. Ook in kranten als de Volkskrant en NRC is het beeld van Israël als de grote aanstichter van alle ellende die voortdurend rechten schendt, doorgedrongen. En in de politiek zien we dat beeld ook terug bij de moslim-partij DENK, SP en de Partij voor de Dieren. Een grote actor in al dit geweld, de Islamitische staat Iran met proxies Hamas, Hezbollah, Houthi’s etc. wordt echter doodgezwegen.
Onpartijdige journalistiek?
Onpartijdige journalistiek, bestaat dat eigenlijk wel? Tegenover het kamp en de (online) media die de Israëlische overheid als de oorlogsschurk en gewelddadige kolonisator neerzetten met de Palestijnen als het eeuwige slachtoffer staan het kamp en de (online) media die de Israëlische staat als een soort verheven en heilige staat zien, de staat die alles goed zou doen. Met moedige, stoere soldaten van het IDF die bijna een helden-status hebben verkregen.
Ik zou willen dat er een kamp was met oog voor Israeli’s en Palestijnen, met nuance: pro-vrede. Of maken we het dan allemaal veel te ingewikkeld voor ons brein? Het maakt het natuurlijk veel makkelijker om een kant te kiezen, de goede, en de andere als foute partij, de vijand, te zien. Het resultaat van die keuze is dagelijks in volle glorie te aanschouwen. Ook ik vind het steeds moeilijker worden bij alle (nep)berichten die voorbij komen om niet volledig een kant opgetrokken te worden.
Fanatisme
Waarom toch die verbetenheid, die fanatieke identificatie met deze oorlog én daarbij geen enkele voeling meer (kunnen) hebben met de andere partij? En dan bedoel ik niet het pro-Palestina of pro-Israël kamp hier in het westen dat je tegenover je vindt, maar met de inwoners van het land waar het daadwerkelijke leed zich afspeelt. De stammenstrijd die het hier geworden is, waardoor joden hier vaak niet meer veilig zijn, helpt niet de Gazaan die een jaar in de puinhopen van oorlog leeft en daarbij al zijn familieleden verloren heeft met fanatische leiders die hebben laten zien geen moer om hen te geven. Het bloed van elke Palestijnse dode, ook vrouw en kind, is immers nodig voor de strijd, volgens de hoogste Hamas-leider, Yahya Sinwar. Het helpt niet de Israëli wiens zoon, dochter, vader of moeder nu al een jaar in een vieze bunker of tunnel wordt vastgehouden in erbarmelijke omstandigheden, verkracht, gemarteld.
Moet dat zó?
De ingevoerde polarisatie is zo sterk en absurd dat er mensen in het vrije westen juichen als Iran Israël begin deze week met bijna tweehonderd ballistische raketten bestookt. De verdeeldheid is zo zonder respect en empathie dat er mensen zijn, zoals de Volkskrant-columniste Asha Ten Broeke, die juist op 7 oktober 2024 oproepen om te protesteren tegen de Israëlische overheid op Nederlandse treinstations. Dat men zich wil verzetten tegen oorlog en onrecht elders is heel begrijpelijk, maar moet dat zó? De frustratie en haat naar die ‘ander’, in dit geval het land en zijn inwoners die de diepe wonden van een jaar eerder probeert te helen, als dat al mogelijk is, moet groot zijn. Daar valt niets anders uit te concluderen. Laten we het een jaar later in het westen ook dáár eens over hebben. Want wat heeft het voor zin als het geweld ophoudt, maar de haat verder leeft in de hoofden van mensen?
Beeld: freepik.com
