De eerste keer dat koning Willem-Alexander de opening van de Olympische Spelen bijwoonde was in 2014 in Sochi. Hij had echter een wat dubbele rol, want naast heersend staatshoofd had de koning als voormalig IOC-lid een bijzondere betrokkenheid met deze editie. Van 2007 tot en met 2010 was hij lid van de coördinatiecommissie van deze Winterspelen en heeft in die hoedanigheid de Russische stad bezocht. En dan is hij ook nog erelid van het IOC.
Zijn aanwezigheid werd echter politiek nogal beladen vanwege een ontmoeting met Poetin, al helemaal omdat meteen na afloop van deze Spelen de Krim door Rusland werd geannexeerd. Om het nog niet te hebben over de Russische betrokkenheid bij de vliegramp met de MH-17. Dat laatste wist alleen nog niemand tijdens de Winterspelen van 2014.
Hoe dan ook: Willem-Alexander was vier jaar geleden het eerste Nederlandse staatshoofd, dat de openingsceremonie van de Olympische Spelen bijwoonde. In 1928 weigerde koningin Wilhelmina aanwezig te zijn bij de opening van de Spelen in Amsterdam, alhoewel die in haar eigen land waren! Ook haar opvolgers Juliana en Beatrix waren nooit bij een openingsceremonie.
Prins Hendrik
In 1928 bezocht prins Hendrik als eerste vertegenwoordiger van het Nederlandse koningshuis de Olympische Spelen, in dit geval de Winterspelen in St. Moritz. Dat kostte hem bijna het leven, want na één van zijn feestjes zakte hij dronken in de sneeuw. De Nederlandse schaatsers Siem Heiden en Willem Kos hebben hem echter op tijd gevonden en teruggebracht naar zijn verblijf. Pas zestig jaar later vertelde Heiden dit verhaal aan schaatshistoricus Marnix Koolhaas, waarmee hij zijn geheimhoudinsgplicht toch nog had geschonden.
Prins Hendrik verrichte datzelfde jaar de officiële opening van de Zomerspelen in Amsterdam, in plaats van zijn vrouw Wilhelmina. Opmerkelijk, want volgens protocol verricht het officiële staatshoofd van het gastland deze opening, maar Wilhelmina weigerde hoogstwaarschijnlijk omdat ze het er niet mee eens was dat het IOC de datum voor de opening had bepaald zonder haar vooraf te vragen of dat wel schikte. Later kwam de koningin wel kijken bij deze Spelen, onder meer bij het turnen, de militaire vijfkamp en de slotceremonie.
Bernhard en Juliana
Op de Winterspelen van 1936 in Garmisch-Partenkirchen was prinses Juliana aanwezig. Niet alleen om de sport, maar ook om achter de schermen kennis te maken met Bernhard zur Lippe-Biesterfeld. Dat had koningin Wilhelmina voor haar geregeld, aldus historicus Cees Fasseur. Het was het begin van een moeilijk huwelijk.
In 1948 was prins Bernhard in Londen, waarbij zich later prinses Juliana voegde. Eigenlijk had Bernhard daar zelf in actie willen komen bij het paardrijden, maar die ambitie was te hoog gegrepen. Vier jaar later verscheen Bernhard op de Zomerspelen als chef d’équipe van de Nederlandse ruiterploeg van Max en Ernest van Loon en Wiel Hendrickx. Twee dochters, Beatrix en Irene, kwamen eveneens kijken in Helsinki. De Nederlandse ruiters faalden hopeloos.
De Olympische Spelen van 1956 verliepen uiterst onstuimig voor het Nederlandse koningshuis. Bernhard was in juni aanwezig bij de Ruiterspelen in Stockholm, die gescheiden werden georganiseerd van de rest van het programma in Melbourne. De prins was toen voorzitter was de Fédération Équestre Internationale, de wereldbond van de paardensport. Precies in dezelfde week kwam de affaire rond Greet Hofmans op straat, net toen Bernhard niet in Soestdijk was.
In 1960 combineerde het koninklijke gezin zijn vakantie met een bezoek aan de Spelen in Rome. Alhoewel de gezinsleden, onder wie de koningin, daar de nodige programma-onderdelen hebben bezocht, is er niets te vinden over de eventuele aanwezigheid van Juliana bij de openingsceremonie. Het was wel aangekondigd, maar ze arriveerde volgens dit bericht daarvoor te laat in Rome.
Zowel in 1964 als 1968 zwaaide koningin Juliana prins Bernhard uit voor vertrek naar de Zomerspelen, en was daar dus zelf niet aanwezig. Koningin Juliana was in 1964 wel op de Winterspelen om Sjoukje Dijkstra in de armen te vallen na haar gouden medaille, maar ook hier geen melding van het bijwonen van de opening. Op 4 februari, twee dagen na die titel van Dijkstra, vlogen Juliana en Bernhard trouwens onverwacht terug naar huis omdat de verloving van prinses Irene bekend zou worden gemaakt – een politiek bijzonder explosieve zaak.
In 1968 waren prinses Beatrix en prins Claus op de Winterspelen. Daar hebben we foto’s van, in dit geval met Carry Geijssen.
In 1976 wees Juliana nadrukkelijk een uitnodiging af om in Innsbruck de opening van de Winterspelen mee te maken. Haar opvolger Beatrix liet zich ook nooit zien op deze plechtigheid.
De omslag ligt dus bij Willem-Alexander, die als kroonprins veel bezoeken heeft gebracht aan de Olympische Spelen – natuurlijk ook als lid van het IOC. Voor de derde opeenvolgende keer is hij nu bij de openingsceremonie van dit sportevenement, na Sochi en Rio de Janeiro.
Laten we het dus bij deze even officieel vastleggen: onder koning Willem-Alexander is de traditie ontstaan dat het Nederlandse staatshoofd de openingsceremonie van de Olympische Spelen bijwoont.
