‘Liever eigenwijs dan helemaal geen zelfvertrouwen’, schreef Loesje – die van die aanplakposters – ooit. Daarmee banjerde ze, geheel in stijl, over de gulden middenweg heen, maar soms is de praktijk nu eenmaal weerbarstig. Of gewoon genuanceerder – het is maar vanuit welk perspectief je kijkt.
Dat is ook de boodschap van de 70e Kinderboekenweek, die op 2 oktober van start gaat. Onder het motto ‘Lekker eigenwijs’ wordt eigenwijsheid niet per se als ondeugd geëtaleerd, maar ook als een eigenschap die je soms verder brengt. In de kinderboekenweekgeschenken en actieprentenboeken die ter gelegenheid van de Kinderboekenweek en de Actieweek christelijke kinderboeken (het alternatief van de christelijke boekhandel) verschijnen, doet een tikkeltje eigenwijsheid in elk geval wonderen.
‘Schatpakkers’ leert kinderen een belangrijke les
Tja, eigenlijk is het oerstom wat Nevin doet. Dat ze de autosleutels van haar vader afpakt omdat ze woedend op hem is, is al niet handig. Maar als ze die dan ook nog in een put laat vallen, maakt ze de situatie helemaal uitzichtloos. Natuurlijk zou ze haar vrienden om hulp kunnen vragen, maar op hen hoeft ze niet te rekenen. Op de hulp die zich wel aanbiedt, zit ze juist he-le-maal niet te wachten.
Toch zetten juist de twee grootste buitenbeentjes van de hele school iets in beweging bij Nevin. Eerst letterlijk, want met z’n drieën begeven ze zich naar de plek waar de sleutel vermoedelijk te vinden is. Het is geen gemakkelijke tocht voor Nevin. Meerdere keren overweegt ze om te vluchten en twijfelt ze aan de goede bedoelingen van de zonderlinge helpers. Maar als die geen moment van haar zijde wijken, ontdekt ze iets heel waardevols: echte kracht zit van binnen en vriendschap kan alleen ontstaan als er vertrouwen en gelijkwaardigheid is.
Daarmee krijgen lezers van ‘Schatpakkers’ een waardevolle les, verpakt in een eigentijds en fantasierijk verhaal vol mysterieuze wezentjes en sociaal-emotionele strubbelingen. Pieter Koolwijk, onder andere bekend van ‘Gozert’, schreef met ‘Schatpakkers’ een verhaal dat ver genoeg van hen af staat om niet belerend te zijn en dat tegelijkertijd heel herkenbaar is. Eigenwijsheid is soms een goed gereedschap en soms ook helemaal niet, lijkt hij te willen zeggen – al komt het sleutelbegrip van deze Kinderboekenweek nergens aan de orde. Het toegankelijke kinderboekenweekgeschenk kan helpen om kinderen weerbaar te maken. Moeten ze er wel voor waken dat ze niet het vocabulaire uit de scheldfabriek in de mond nemen.
Pieter Koolwijk, ‘Schatpakkers’ (met illustraties van Linde Faas), gratis bij aankoop van € 13,50 aan kinderboeken
In ‘Dakloos!’ is eigenwijsheid een zacht breekijzer
Als de juf van Lonne en Amy een schoolproject aankondigt en de meiden na schooltijd een vriendelijke dakloze de daklozenopvang zien binnengaan, weet Lonne waar het project over moet gaan. Amy is het daar niet mee eens: daklozen stelen en stinken, hebben hoofdluizen en zitten door hun eigen schuld in de problemen. Aan dat stereotype beeld wordt flink geschud als het project van start gaat – en dat is niet alleen heel leerzaam voor het projectgroepje van Lonne en Amy, maar ook voor iedereen die ‘Dakloos!’ leest.
Het christelijke kinderboekenweekgeschenk – een initiatief van de brancheorganisatie voor het christelijke boek (BCB) – werd dit jaar geschreven door Judith van Helden, bekend van onder andere de serie ‘Maffe meester Daan’. Daklozen zijn gewone medemensen die zo hun uitdagingen hebben, laat Van Helden zien. Het is aan de eigenwijsheid van Lonne te danken dat Amy en haar familie dat ook ontdekken.
Daarmee is ‘Dakloos!’ zeker geen goedkoop ‘eind goed, al goed’-verhaal, maar wel een leerzaam verhaal met een hoopvolle boodschap. Eigentijds is het verhaal ook, want de leerlingen mogen ChatGPT niet gebruiken voor hun project. Echt diepgang krijgen de hoofdpersonen niet in het kinderboekenweekgeschenk, maar Van Helden weet hun verschillende karakters toch goed neer te zetten. De binnenwerkillustraties van Hester van de Grift zorgen ervoor dat het boek nooit te zwaar wordt
Judith van Helden, ‘Dakloos!’ (met illustraties van Hester van de Grift), gratis bij aankoop van € 13,50 aan kinderboeken in een christelijke boekhandel
Eigenwijs bij gebrek aan luisterende ouders
‘Luister dan gewoon!’ zou je de ouders van Jill willen toeroepen. Hun dochter heeft net een olifant op straat gevonden en vraagt zich af of ze ‘m mag houden, maar moeder is druk met de verbouwing en vader met z’n werk. Ze laten Jill niet uitpraten, vullen haar halve zinnen zelf in en creëren daarmee hun eigen monster. Of nou ja, monster: Olifantje heeft een hoog knuffelgehalte, al brengt hij de nodige problemen met zich mee.
In ‘Een geheime olifant’ zie je die problemen aankomen, maar is het wachten op het hoe en wanneer. Schrijversduo Leontine Gaasenbeek en Michel de Boer schreven een leuk verhaal dat kleine lezers zal aanspreken en oudere lezers een spiegel voorhoudt. De stijlvolle, vintage-achtige illustraties creëren een wereld die zowel herkenbaar is als uitnodigt om verder te ontdekken.
Het was winst geweest als de tekst en illustraties meer in balans waren geweest, maar met name jonge lezers zullen zich daar niet aan storen. Zij kunnen hun ogen uitkijken op de rijk geïllustreerde pagina’s. En passant ontdekken ze misschien wel dat eigenwijsheid soms een deugd is, of gewoon uit nood wordt geboren. Met die kennis kunnen ook ouders winst doen.
Leontine Gaasenbeek en Michel de Boer, ‘Een geheime olifant’, uitgeverij BuddyBooks, 32 pagina’s, € 7,95 tijdens de Actieweek christelijke kinderboeken in een christelijke boekhandel
Rosa kweekt vierkante pompoenen
Rosa verzorgt met veel passie de vierling die ze zelf heeft gezaaid. Als ze uit hun kas groeien, neemt haar moeder ze mee naar haar groentetuin. Dat is het begin van een dispuut tussen beiden, want Rosa houdt er heel andere ideeën over het kweken van haar plantjes op na. Ze wil ze beschermen tegen alle mogelijke gevaren, terwijl haar moeder een wat liberalere tuinierster is. De buurvrouw weet raad. Haar adviezen leveren een hilarische oogst op: pompoenen zoals je die niet eerder zag – en die je ook niet helemaal zag aankomen.
De eigenwijze natuur blijkt dus wel in een hokje te plaatsen, al vereist dat ook weer eigenwijsheid.
Het is de verrassende boodschap van het actieprentenboek ‘De vierling in de vensterbank’ van Elle van Lieshout en Erik van Os. De kleurrijke illustraties werden verzorgd door Noëlle Smit.
De tekst en illustraties in ‘De vierling in de vensterbank’ zijn mooi in balans en de weelderige illustraties nodigen uit om te blijven kijken en ontdekken. Aardige bijvangst is dat ze kinderen en passant stimuleren om de natuur in te gaan – en om de gaven van de natuur te nemen zoals ze komen.
Elle van Lieshout en Erik van Os, ‘De vierling in de vensterbank’ (met illustraties van Noëlle Smit), € 7,99 tijdens de Kinderboekenweek
