Non-conformistisch
Rembrandt (1606-1669) is vooral wereldberoemd geworden door zijn uitgekiende ‘clair obscure’, waarbij de achtergrond vaak donker is en de voorgrond licht. Rembrandt gebruikt deze techniek om de aandacht op een bepaalde figuur of voorwerp te vestigen. Nu wordt Rembrandt erkend als een van de grootste schilders ter wereld. In zijn tijd was er echter veel kritiek omdat hij de gevestigde regels aan zijn laars lapte. Sommigen critici noemde hem daarom de ’Ketter in de schilderkunst’. Hij schildert gewone mensen en niet alleen notabelen en de rijken der aarde, zoals in die tijd gebruikelijk was. Hij schilderde ook lelijkheid, onrecht en armoede. Hij verkwanselt hierdoor zijn talenten, zeiden zijn criticasters. Zo schildert hij mollige alledaagse vrouwen, die niet aan het klassieke schoonheidsideaal beantwoorden. Zie bijvoorbeeld zijn bekende Badende Vrouw in een stroom.
Rembrandt is eigenzinnig en non-conformistisch. Hij zocht altijd de grenzen op van wat betamelijk werd geacht. Hij wilde het leven schilderen zoals het echt was. Voorop staat zijn streven om de diepste drijfveren en emoties van mensen te leren begrijpen en weer te geven.
Ook valt zijn enorme experimenteerdrift op in het schilderen, tekenen en etsen. Rembrandt is met name bekend geworden als portrettist (zie Jacob Trip), maar hij probeerde allerlei verschillende genres en technieken uit. Het ene moment schildert hij heel realistisch en verfijnd, in een ander werk brengt hij de verf met grove klodders op het doek en bewerkt het met de achterkant van zijn penseel op het canvas.
Rembrandt van Rijn heeft zo’n 500 schilderijen, ongeveer 300 etsen en meer dan 1000 tekeningen gemaakt. Een groot oeuvre als je bedenkt dat hij 63 jaar is geworden, redelijk oud voor die tijd. De schilder had drie belangrijke vrouwen in zijn leven. Saskia en Hendrickje waren zijn respectievelijke echtgenotes, die hij beiden verloor en Geertje was zijn maîtresse. Of dat nog niet genoeg was stierven vijf van de zes kinderen van Rembrandt, zijn zoon Titus stierf een jaar voordat hij zelf overleed.
Stofuitdrukking ongeëvenaard
De expositie is in tien hoofdstukken opgedeeld en gaan over Rembrandt’s artistieke drijfveren. Om er enkele belangrijke uit te lichten: Zelfportretten (zie Zelf Portret als oude Rembrandt) , Naer ’t leven (Knielende Vrouw), Intimiteit (De Joodse bruid), Innerlijke strijd (Lucretia, Jeremia) en Verzoening (Jacob Zegent de Zonen van Jozef). Het is opmerkelijk te zien dat een man met een vrij plomp uiterlijk, zulke verfijnde exquisiete werken kan maken. Rembrandt zou een van de Aardappeleters van Van Gogh geweest kunnen zijn.
Maar het bewijst ook dat het nogal kortzichtig is om iemand te beoordelen op zijn uiterlijk. Ieder mens is een universum, bestaande uit ontelbare tegenstrijdigheden. Hoe meer contrasten, hoe fascinerender vaak. Dat geldt zeker voor Rembrandt van Rijn. De grote belangstelling voor deze unieke tentoonstelling is begrijpelijk. Er zijn schilderijen en tekeningen te bewonderen, die waarschijnlijk nooit meer in Nederland te zien zullen zijn. De Engelse krant the Times noemde de expositie dan ook: ‘The Event of the Year’.
Fabelachtig mooi
Rembrandts spel met licht en donker is fabelachtig mooi, zijn kleurgebruik en stofuitdrukking ongeëvenaard en zijn keuze in onderwerpen heerlijk tegendraads. IJdelheid was hem niet vreemd gezien het feit dat hij meer dan 80 zelfportretten maakte. Dit waren gedeeltelijk ook oefeningen en opdrachten. De andere grote Nederlandse schilder Vincent van Gogh schreef aan zijn broer Theo, na het zien van een van zijn topstukken, het tedere De Joodse Bruid: “wat een intiem, wat een oneindig sympathiek schilderij”.
