Je maakt maar één keer een eerste indruk. Ga maar eens na hoe vaak je zelf mensen direct beoordeelt. Het gaat om inschattingen. Ziet iemand er verzorgd uit of juist niet, doet hij aan de mode mee, maakt een bril iemand norser, lacht hij juist vaak. Tot zover niets nieuws onder de zon.
Maar het wordt al anders als iemand met een Google-bril tegenover je komt zitten en zijn observaties kan combineren met echte data. Ineens ben je een open boek.
Overal hangen camera’s
Het inspireerde de Amersfoortse kunstenares Femke van Dinther tot het project NumCura. ‘Voor mijn studie productdesign ben ik heel erg bezig met thema’s als bescherming en persoonlijke ruimtes. Overal hangen camera’s tegenwoordig. Je gezicht is niet langer meer privé.’
‘Bizar hoeveel informatie je uit een gezicht kunt halen’
Die ontdekking schudde haar creativiteit wakker. ‘Bij mijn onderzoek stuitte ik op software die 430 punten in je gezicht kan lezen en beoordelen hoe expressies veranderen. Door vast te stellen welke expressies het meest voorkomen, wordt duidelijk welke emoties de persoon voor de camera heeft.’
Geen leugentje om bestwil meer
Een leugentje om bestwil zit er dan niet meer zo gemakkelijk in. De facereading techniek wordt gebruikt in de reclamewereld om te zien welke commercials goed scoren. De software heeft een nauwkeurigheid van 85 procent. Belangrijke data natuurlijk. ‘Ik heb ook gehoord dat ze het in de Verenigde Staten gebruiken bij sollicitatiegesprekken. Daar moet je toch niet aan denken.’
Haar project NumCura is het antwoord van de kunst op deze ontwikkeling. Onlangs was haar ‘behandelshop’ te zien op Kaalstaart, een festival voor bèta-kunst en nieuwe ambachten in Amersfoort. Mensen met angst voor facereading kunnen zich laten helpen. NumCura’s Indetect is een permanente ingreep voor het gezicht. Een aantal spieren wordt daarbij vervangen door mechanische elementen. Het systeem wordt aan de pezen gehecht, op dezelfde manier als voorheen de spieren. Via de pezen wordt de mechanica in staat gesteld om via de aangezichtszenuw connectie te maken met het brein.
Gezichtsverlies behoort tot het verleden
Ik verzin het niet. Het staat allemaal te lezen in de gelikte folder van Femke, verkrijgbaar in de shop. Na de ingreep zijn facereaders eenvoudig om de tuin te leiden, omdat de patiënt voortaan zelf op ieder gewenst moment een expressie kan kiezen. Gezichtsverlies is onmogelijk. Volgens de folder is het systeem zo geavanceerd dat het tot 5000 verschillende micro-expressies kan tonen.
De hele operatie wordt onder narcose uitgevoerd en na 4 tot 6 weken kunnen de hechtingen eruit. Een losjes over de stoel hangend artsenjasje met een badge van Dr. G. Orwell maken de gimmick compleet.
Wetten beschermen je niet
‘Ik hoop dat dit nooit werkelijkheid wordt’, zegt Van Dinther. ‘Ik weet niet of ik er bang voor ben. Misschien gebeurt het toch wel. Je merkt in ieder geval dat dergelijke ontwikkelingen gestaag doorgaan. Neem drones waarmee vanuit de lucht opnamen worden gemaakt. Ik heb nooit kunnen zeggen: dat wil ik niet. Je moet er maar mee dealen, want er zijn geen wetten die je ertegen beschermen.’
Hetzelfde geldt wat haar betreft voor GPS-signalen, Facebook, bonuskaarten en de OV-chipcard. ‘Hoeveel privacy willen we nog prijsgeven? En wat als Facereading ook een onderdeel wordt van ons dagelijks leven en onze emoties geen deel meer uitmaken van onze privacy?’
Facereading is wetenschap van jaren
Even wat feiten: Een menselijk gezicht telt 44 spieren en twee botten. De spieren zitten enkel vast aan botten en dus niet aan het gezicht, waardoor er bijna oneindige mogelijkheden zijn voor de spieren om te bewegen. Samen zorgen al deze bewegingen ervoor dat ons gezicht 7000 verschillende micro-expressies kan vertonen. Die expressies zijn allemaal gerelateerd aan zes basis expressies: woede, angst, verrassing, vreugde, neutraliteit en walging.
'Je gezicht is niet langer privé'
De Facereading software is gebaseerd op het jarenlange onderzoek van Paul Ekman; een psycholoog die zich bezighoudt met de menselijke emoties en op welke manier die emoties van het gezicht af te lezen zijn. In de onderzoeksfase heeft ze zelf de facereading software mogen bedienen bij een reclamebureau in Zoetermeer. ‘Het is echt bizar. Je krijgt ineens zo veel informatie.’
Sinds ze zich hiervan bewust is, kijkt de kunstenares uiteraard anders naar haar gesprekspartners. ‘Mij vallen nu wel andere zaken op. Een leugentje uit beleefdheid herken ik wel.’
‘Een geheimtip? Er zit een oogspier net onder de wenkbrauw. Die moet meewerken als je geloofwaardig wilt zijn.’
Virtuele wereld dringt diep door in reële wereld
Met het NumCura project laat de kunstenares zien dat de virtuele wereld steeds dieper doordringt in de reële wereld en dat het niet meevalt om daaraan te ontsnappen. ‘Design is voor mij het ontwerpen van een nieuwe manier van leven, duidelijk maken wat er speelt en verhalen vertellen. Ik wil vooruit lopen op alledaagse producten. En mijn visie duidelijk maken door het beeldend te maken.’
Over een volgend project denkt ze al na. ‘Ik ben gefascineerd door ebola. Het is natuurlijk een verschrikkelijke ziekte, maar virussen zien er op plaatjes zo mooi uit. Het is een contrast tussen de schoonheid van de natuur en de dood.’
Volg mij in Blendle/Cafeyn en lees ook: Leren leven met nieuwe spelers in onze economie
