De eerste keer dat ik Matthijs van Nieuwkerk op televisie zie verschijnen is in het tv-programma TV3 over kunst en cultuur. Het wordt gepresenteerd door Hadassah de Boer en af en toe schuift van Nieuwkerk aan. Het is van meet af aan duidelijk dat hij originele ideeën heeft. Ook draait hij regelmatig een grammofoonplaatje op een ouderwetse pick-up. TV3 kan gezien worden als de voorloper van DWDD.
De Wereld Draait Door begint de eerste periode met drie afwisselende presentatoren: journalist Francisco van Jole, cabaretier Claudia de Breij op maandag en Matthijs van Nieuwkerk. Al snel wordt Matthijs de enige presentator.
Parool
Van Nieuwkerk begint zijn carrière als journalist bij het Parool, via de kunstredactie daar promoveert hij na enkele jaren tot hoofdredacteur. Daarna presenteert hij samen met zijn Rotterdamse vriend Wilfried de Jong het sportprogramma Holland Sport. (VPRO)
In 2005 is de eerste uitzending van DWDD. Toen nog van de VARA, later de BNN/VARA. Het is uiteraard onmogelijk een compleet overzicht te geven van het programma, daarom enkele persoonlijke hoogtepunten en herinneringen.
Ik kijk bijna altijd naar De Wereld Draait Door. Het geeft me energie. Het programma is actueel, heeft vaak onderwerpen uit de kunst, muziek, politiek en sport en is veelzijdig. Als ik terugkijk op 15 jaar DWDD valt het me op dat de meest memorabele uitzendingen vaak zijn als er iemand overleden is. Het programma over auteur Joost Zwagerman is indrukwekkend, met een aangedane schrijver Jessica Durlacher, een goede vriendin van Zwagerman. Zwagerman spreekt vol liefde en kennis over kunst. Hij is de schrijver die zo goed bewonderen kon. Dat geldt ook voor van Nieuwkerk trouwens.
La Bohème
Een andere memorabele aflevering gaat over journalist en columnist Martin Bril, die wordt herdacht. Zeer indrukwekkend is de ode aan Johan Cruyff, de beste voetballer die Nederland ooit heeft gekend. Op maatschappelijk terrein is hij eveneens belangrijk met zijn Cruyff Foundation. En een legendarische uitzending over David Bowie, die tot zijn laatste snik muziek blijft maken. Tot de hoogtepunten hoort zeker het lied La Bohème van Charles Aznavour, dat André van Duin een paar dagen geleden zingt ter ere van Matthijs. Het is algemeen bekend dat van Nieuwkerk een grote liefhebber is van de muziek van Aznavour en zijn moeder vaak muziek van hem opzette in huis. Veel respect toont van Nieuwkerk voor oud-politicus en schrijver Jan Terlouw (D 66). Zijn pleidooi voor meer vertrouwen tussen de mensen met zijn ‘Touwtje uit de Brievenbus’ betoog, raakt vele kijkers.
Het afscheid van René Gude, denker des vaderlands, die leed aan ongeneeslijke kanker is erg ontroerend. Nog voor de Coronacrisis uitbreekt wordt er enige weken geleden een uitzending helemaal gewijd aan de moedige Joodse verzetsstrijder Selma van de Perre (98). In haar boek ‘Mijn naam is Selma’ vertelt ze helder en duidelijk over haar ervaringen in de oorlog en hoe ze het overleefde.
Edge
Wat maakt DWDD nu zo bijzonder? Het programma is live en televisie is op zijn best en spannendst als het rechtstreeks is. Er kan van alles misgaan, gasten kunnen moeilijk gaan doen of dichtklappen. Dat geeft het een edge. Daarbij komt als belangrijke factor de energie, scherpte en veelzijdigheid die gangmaker Matthijs van Nieuwkerk aan de dag legt. Hij is van veel markten thuis, heeft een passie voor vele soorten muziek (Bob Dylan!), literatuur, voetbal en een brede interesse. Zo introduceerde hij sterrenkunde, wetenschap en zelfs opera voor een groot publiek.
Passie
Voor vele facetten van het leven heeft hij een specialist in huis. Hoogleraar Erik Schrerder weet alles op het terrein van onze hersenen. Alexander Klöpping is een genie met nieuwe technische gadgets en runt en passant ook nog eens het succesvolle digitale medium Blendle/Cafeyn. Vincent Icke is een zeer intelligente professor in de sterrenkunde. Een andere hoogleraar Robbert Dijkgraaf in Natuurkunde, weet altijd vol passie interessante betogen te houden. Net als de geestdriftige Belgische schrijver en conferencier Bart van Loo, die de hele studio aan zijn lippen heeft hangen als hij het heeft over Franse chansons, Napoleon of de Bourgondiërs. Over aanstekelijk praten gesproken, daar weet zijn landgenoot Peter Vandermeersch ook alles van. Hij was hoofdredacteur van NRC Handelsblad en een uitstekende verteller.’
Brede scope
Een ander aspect van de veelzijdigheid is de brede scope van Matthijs en zijn redactie. Verzuilde en gedateerde begrippen als links en rechts bestaan bij DWDD niet. Hij vraagt even makkelijk de eigenzinnige voetballer/columnist Jan Mulder als tafelheer, als cabaretier en trouwe vriend Marc-Marie Huijbregts. De schrandere topactrice Halina Reijn is een even graag geziene gast als de wijze en sensitieve zanger/rapper Ali Bouali, beter bekend als Ali B, of de erudiete schrijver Adriaan van Dis. Ook oprechte mensen als de schrijver/journalist Özcan Akyol, koosnaam Eus, journalist Fidan Ekiz en actrice Romana Vrede schuiven regelmatig aan tafel aan. Links of rechts, autochtoon of allochtoon, het maakt niet uit, als ze maar wat boeiends te vertellen hebben.
Een kleine kanttekening, Matthijs loves succes. De sporters moeten per se grote prijzen winnen, de kunstenaars en musici het liefst veel aanzien hebben in het buitenland en de politici en wetenschappers moeten excelleren in hun vak. Soms wekt hij de indruk dat hij ze zelf het liefst naar succes zou willen coachen. Veel gehoorde kritiek is dat het een kliek is van vaste namen die telkens terugkeren. Maar dat is niet helemaal waar, want zowel bij de gastheren/ gastvrouwen als de genodigden zijn dikwijls nieuwe gezichten te zien.
Talent
Van Nieuwkerk en zijn redactie hebben een neus voor talent. Erik Dijkstra viel gelijk op als Jakhals. (Jonge reporter van DWDD) Hij maakte sterke eigenzinnige items in een paar minuten en ontwikkelde zich tot empathisch programmamaker. De virtuoze Arjen Lubach maakte hier naam. En ook de sociaal bewogen en scherpzinnige Özcan Akyol schrijft en zegt vaak zinnige dingen. Bij YUNG DWDD, de nieuwe generatie programmamakers, vallen de talentvolle acteur en columnist Sahil Amar Aissa op en het brutaaltje, presentatrice Emma Wortelboer. Om nog maar te zwijgen over de vele pop musici die hebben naam gemaakt en zijn doorgebroken in DWDD.
Sneldichter
Uniek voor het programma is de sneldichter en tekstschrijver Nico Dijkshoorn, die elke woensdag razendknap een tekst schrijft over wat er voor zijn neus die uitzending gebeurt. Met rake observaties, een snufje melancholie en grote betrokkenheid. Hij bedankte Matthijs in zijn laatste optreden voor zijn strijd tegen het cynisme in omroepland.
Het is zeer verdiend dat De Wereld Draait Door in 2007 de Gouden Televizier Ring wint en in 2011 gevolgd door de Zilveren Nipkovschrijf. In de laatste week van uitzendingen komt daar het ‘Gouden Vriend van het Boek speldje bij voor zijn stimulans van de Nederlandse literatuur. En op de laatste dag krijgt hij de Zilveren Fonograaf voor zijn promotie van de Nederlandse muziekindustrie.
Matthijs van Nieuwkerk is voor televisiekijkend Nederland gelukkig niet verloren. In het voorjaar 2021 gaat hij een nieuw programma maken voor de zaterdagavond. Ik heb een sterk vermoeden dat het een reflecterend en verdiepend karakter gaat krijgen. Met zijn talent, veelzijdigheid en overstijgend vermogen wordt dat vast weer een spraakmakend programma.
