Ik geraakte zonder vertraging met het vliegtuig in Wenen en van daaruit per Flixbus tot aan het belangrijkste busstation in Bratislava, Mlynske Nivy. Daar wachtte de bestelde taxi al op mij voor het laatste korte ritje naar het Ibis Hotel, gelegen vlak bij het historisch centrum. De kamer in het hotel was wat klein uitgevallen, maar je kon er voldoende uit de voeten. Om in het hotel te komen, moet je een paar forse treden beklimmen. Of je neemt de hellingbaan. Die ligt er niet voor niets, want het hotel heeft een speciale kamer voor rolstoelgebruikers. Tijdens mijn korte verblijf logeerde er inderdaad een dame in een rolstoel.
De accommodatie waar ik verbleef, was dus oké. Uiteraard ga je niet op reis om de hele dag op je hotelkamer te zitten. Je wilt wat van de stad zien. Het historisch centrum ligt op vijf minuten loopafstand, via de kortste route. Die kortste route vormt wel een uitdaging. Het afdalen van drie grote trappen (zie foto bovenaan artikel). Gelukkig zaten de leuningen voor mij steeds aan de goede kant. Mensen die geen trap op of af kunnen, zullen een omweg moeten maken om in het historisch centrum te geraken.
Weer verdomde kasseien
Ben je eenmaal aan de wandel naar het historisch centrum is het zaak voorzichtig en gecontroleerd te lopen. Vele straatjes zijn schuin aflopend en de bestrating is abominabel, zoals op deze foto valt te zien. Op het belangrijkste plein in het centrum loop je, o verrassing, ineens op een geheel geplaveide ondergrond. Het is dus wel degelijk mogelijk om te zorgen voor bestrating waar niemand het risico loopt op een valpartij. Al tien jaar, na wandelingen in zoveel Europese binnensteden, vraag ik mij af waarom stadsbesturen geen prioriteit maken van een toegankelijke bestrating in heel de stad. Ik blijf de vraag tot in den treure herhalen.
Wat Bratislava betreft, rijden en lopen er genoeg mensen met een fysieke beperking/ouderen rond. Zij blijven op de been, omdat ze er dagelijks mee te maken hebben en er dus aan gewend zijn. Ik ben ook op de been gebleven. Dankzij geconcentreerd te blijven tijdens het lopen en steeds de juiste steen uit te kiezen bij het neerzetten van de voeten
Openbaar vervoer in Antwerpen kan nog leren van Bratislava
Voor het interview dat ik in Bratislava had met Stanislav Sokol van de Slowaakse Unie voor Blinden en Slechtzienden moest ik het openbaar vervoer nemen. De tramhalte was vlak bij het hotel gelegen. In Bratislava rijden twee soorten trams rond. Oude met trappen en moderne geheel gelijkvloerse. Uiteraard ging mijn voorkeur uit naar de moderne trams. Maar ja, hoe weet je welke tram eraan komt als beide modellen op een bepaalde lijn worden ingezet? Dat lees je af aan de schermen bij de haltes die aankondigen over hoeveel minuten de tram komt. Betreft het een moderne tram, dan zie je een rolstoelsymbool voor de aangegeven tijd. Het lijkt me niet zo moeilijk om dit ook in Antwerpen te introduceren op die lijnen waar nu nog modern en oud materieel tegelijk worden ingezet.
De moderne trams beschikken binnenin eveneens over een beeldscherm dat de haltes aangeeft. Deze worden ook omgeroepen. Zo kun je dus zowel als blinde/slechtziende en dove/slechthorende zelfstandig op reis. ‘Ja, maar blinden zien dat rolstoelsymbool bij de haltes toch niet?’ Dat is waar. Ik heb het niet nagevraagd, maar ik vermoed dat zij wel kunnen horen of het een oude of moderne tram betreft. En al is het een oude: volgens Stanislav hebben blinden op zich niet veel last van treden. Wat voor de ene persoon met beperking een obstakel is, hoeft het voor de andere persoon dus niet te zijn.
Verder valt nog te melden dat de perrons zijn aangepast aan de moderne trams (gelijke hoogte) en dat bij iedere halte een ticketautomaat staat. Hoeveel makkelijker wil je het hebben, als je niet over een Smartphone beschikt om op die manier een ticket te kopen? De prijzen zijn heel redelijk. Voor een enkele rit van 30 minuten binnen maximaal twee zones betaal je 1,10 euro.
Het interview met Stanislav gaat dieper in op dc situatie van blinden en slechtzienden in Bratislava en bij uitbreiding in heel Slowakije. Ik hoop nog in de maand september de Engelse versie met zijn goedkeuring te publiceren. Dan volgt daarna de Nederlandse vertaling. Er wordt aan gewerkt. Laten we nu eens kijken wat voor stad Bratislava in het algemeen is.
Centrum Bratislava valt binnen dag te bezichtigen
Toeristen lopen er genoeg rond in Bratislava. Veel Duitstaligen in de eerste plaats. De meesten zullen uit buurland Oostenrijk afkomstig zijn, alhoewel voor Duitsers Bratislava ook niet ver weg is. Verder spotte ik de nodige Amerikanen, had ik diner naast twee Nederlandse paren (ik heb bewust niks in het Nederlands gezegd) en liepen er de nodige Aziaten rond. Toeristen zijn echte kuddedieren. Ze volgen de reisleider of laten zich rondrijden in speciale sightseeing bussen. Dat heb ik dit jaar expres niet gedaan. Ik had maar één dag om het centrum goed te verkennen. Daarbij wilde ik geen voorgekauwde kost. Ik ben gaan dwalen.
Zo leer je een (gedeelte van) een stad beter kennen. Straatje in, straatje uit. Steegje in, steegje uit. Wat is dat voor een kerk? Voor een hofje? Etc. De belangrijkste trekpleister, het kasteel, heb ik links laten liggen. Ik moest al zoveel steile straten bedwingen dat ik geen zin had nog eens een heel steil pad naar het kasteel, gelegen op een heuvel, te volgen. Naar boven lopen, is één ding. Je moet daarna weer beneden zien te geraken. Ik hoef denk ik niet te schetsen dat het naar beneden gaan voor minder mobiele personen een grotere uitdaging vormt dan het omhoog gaan.
Al dwalend, kwam ik op een gegeven moment uit bij de Sint Maarten Kathedraal, die andere toeristische must. Voor een kathedraal is het eigenlijk een gebouw van bescheiden omvang. Het interieur verschilt niet zoveel van dat in andere kathedralen.
Restaurants en cafés zijn er meer dan genoeg. De restaurants mikken vooral op de Duitstalige toeristen. Duits is de eerste taal van de menu’s, na het Slowaaks natuurlijk. Hun aanbod bestaat vooral uit Fleisch und Bier. Vegetariërs zoals ik doen er goed aan eerst de menukaarten uit te pluizen voordat je ergens plaatsneemt. Dan kun je ergens wel iets vinden naar je goesting. Sommige restaurants bieden aan een gerecht eventueel wat aan te passen. Het prijspeil verschilt per restaurant, maar voor rond de 20/25 euro scoor je een hoofdgerecht, dessert en een drankje.
Souvenirshops te over in het historisch centrum. Let op de prijzen. In de eerste die ik binnenstapte voor een T-shirt, ik heb de gewoonte om een T-shirt te kopen in sommige steden die ik bezoek, kostte een T-shirt 36 euro. De print was weliswaar met de hand in de stof verwerkt, maar toch: te prijzig. Bij een collega souvenirshop kocht ik een standaard gefabriceerd T-shirt voor 16 euro. Scheelt mooi 20 euro en daar heb je weer een diner voor …
Een laatste opvallend feit is de aanwezigheid van vele adressen voor Thaise massage. In een straal van nog geen kilometer zag ik op drie adressen een uithangbord met daarop de tekst Thaise Massage. Of de inwoners van Bratislava zijn gepreoccupeerd met hun gezondheid of het is een dekmantel voor meer seksueel gerichte dienstverlening. Wie zal het zeggen. Ze zitten alle op een hogere verdieping en van buiten zie je verder niets aan het pand.
Niks te merken van oorlog
Dat ik mijn trip naar Bratislava, en daarmee het einde van mijn reis langs de EU-lidstaten, zolang heb uitgesteld heeft alles te maken met de oorlog die in buurland Oekraïne woedt. Na ongeveer 54 uur in Bratislava te hebben doorgebracht, kan ik beamen dat je niets concreets merkt van die oorlog. De Slowaken doen gewoon hun dagelijkse ding. Ik heb niets gezien of gehoord dat er speciale maatregelen of verordeningen van kracht zijn. Toch houdt de oorlog de Slowaken wel bezig.
De taxichauffeur die mij zondagavond naar het hotel reed, vroeg mij of België ook Oekraïense vluchtelingen opvangt. Ik antwoordde bevestigend. Zijn daaropvolgende vraag luidde hoeveel geld de Oekraïners in België ontvangen als financiële steun. Daar had ik niet direct een concreet en exact antwoord op. In de allereerste weken kregen ze huisvesting en zakgeld. Ondertussen zullen velen iets van werk hebben gevonden. Volgens de taxichauffeur krijgen de Oekraïners in zijn land 800 euro/maand. Of ze daar dan de huisvesting zelf van moeten betalen, werd uit zijn verhaal niet duidelijk. Ook de meeste Oekraïners in Slowakije hebben ondertussen werk gevonden. Vooral in laaggeschoolde beroepen.
Ik vroeg de taxichauffeur die mij woensdagochtend naar het busstation reed of de Slowaken niet bang zijn vanwege de oorlog aan hun grens. Hij beaamde dat hij in de eerste dagen na het begin ervan wel bang was geweest. Nu niet meer. ‘We are a NATO member.’ Ja, en als één lid wordt aangevallen, komt heel de NAVO in actie en heb je de poppen aan het dansen. Dat was een van mijn zorgen en argumenten voor uitstel van de reis. De huidige Slowaakse regering staat pal achter Oekraïne. Op zaterdag 30 september zijn er parlementsverkiezingen in het land. De campagneborden tref je overal in de stad aan. Of de verkiezingen een koerswijziging gaan brengen?
Bratislava heeft vroege morgenstond
Reeds zondagavond rond 19:15 uur begon het al donker te worden. De Flixbus van Wenen naar Bratislava passeerde net de grens. ‘Eigenaardig’, dacht ik bij mezelf. In Antwerpen is het half september tot even na 20:00 uur nog licht en Slowakije zit in dezelfde tijdzone als België en Nederland. Ik kon geen reden bedenken hoe dit nu kwam en gooide de vraag maandagochtend op X (voorheen Twitter moet je er dan bij zeggen). Het antwoord liet niet lang op zich wachten.
‘De zon komt op in het oosten. Het is daar dus eerder licht en weer eerder donker. Het is in Maastricht ook eerder donker dan in Vlissingen.’ Nooit bij stilgestaan! Mijn meeste reizen langs de EU-lidstaten maakte ik in de maand mei. Dan zal het ook minder opvallen. Om 06:00 uur scheen de zon in elk geval alweer hoog aan de hemel in Bratislava. Uitslapen, was er op maandag en dinsdag dan ook niet bij.
Copyright foto’s: Johan Peters
