Jasper Neve heeft in de Bulgaarse hoofdstad Sofia een buurman. Een Egyptenaar, getrouwd met een Bulgaarse. Een man met profetische gaven bovendien, want het afzetten van Morsi had de Egyptenaar al drie maanden geleden voorspeld. Tot op de week af. Neve: "Volgens de buurvrouw viert hij de militaire coup alsof het oud en nieuw is."
Maar de naar Cairo gevlogen buurman en zijn glazen bol zijn eigenlijk broodnodig in Bulgarije. Want al drie weken zijn er protesten in het Zuidoost-Europese land. En niemand weet waarheen die weg leidt.
Tomaten
Tienduizenden mensen gaan elke dag de straat op. Soms zijn het er vijfentwintigduizend, dan weer eens dertigduizend. Soms gaan ze op de koffie met parlementariërs, of gooien ze met tomaten en eieren. Maar de protesten zijn vreedzaam. Arrestaties zijn er zelfs nog niet geweest. “Misschien wel bewust, om de aandacht niet te trekken”, zegt Neve.
Toch raken de demonstranten volgens de in Bulgarije woonachtige Nederlander steeds meer gefrustreerd. “Ze hebben grote moeite met de situatie. We hebben het hier niet over voetbalhooligans, maar over hele families die de straat opgaan. De middenklasse zit achter het protest, ook al is deze nog klein in Bulgarije. Maar het zijn degelijk opgeleide mensen, die uit wantrouwen en teleurstelling willen dat de regering zijn biezen pakt. Chirurgen en programmeurs. Ik kom zelfs dagelijks collega’s tegen.’’
Neve werkt als IT’er en komt al sinds 1999 in Bulgarije. Hij vestigde zich definitief in Sofia na getrouwd te zijn met een Bulgaarse. In Nederland was Neve ook politiek geëngageerd, maar op een andere manier dan in Bulgarije. “Hier is geen partij waar ik mij aan verwant voel.”
Hij neemt echter wel regelmatig een kijkje. Praat met gepensioneerde, met taxichauffeurs, met collega’s en met de Egyptische buurman. Zelfs bij zijn geliefde broodjeszaak in de binnenstad van Sofia zijn de protesten inmiddels hét gespreksonderwerp.
Hristo Modaal
Al het hele jaar gaat Bulgarije gebukt onder politieke onzekerheid en maatschappelijk verzet. In februari trad de regering-Borisov af, na heftige demonstraties. De privatisering van de energiemaatschappijen was de aanleiding, maar vooral de druppel die voor mensen de figuurlijke emmer deed overlopen. Waar in Turkije het behoud van bomen symbool stond, was dat in Bulgarije de rekening van de stroom. Het ging in feite om het tegengaan van de corruptie, om gelden vanuit Europa waar Hristo Modaal niets van merkte, om luisteren naar de wensen van het volk. Mensen staken zichzelf uit protest zelfs in brand.
De parlementsverkiezingen in mei zorgden echter voor nieuwe consternatie. Ze eindigden in een patstelling, zowel het centristische GERB als de Socialistische Partij konden geen kabinet formeren. “De nationalistische partij maakte een minderheidskabinet in feite mogelijk, omdat één iemand besloot voor te stemmen. Alsof Geert Wilders GroenLinks gedoogd, maar zich toch met allochtone burgemeesters blijft bemoeien. Een totaal ongeloofwaardige actie. ‘’
Een deel van de protesten werd hierdoor aangewakkerd. Maar vooral de bedoelde benoeming van een controversiële mediamagnaat tot hoofd van de nationale veiligheidsdienst zorgde drie weken geleden voor enorme ophef. “Omdat het volk juist afwil van zulke naar maffia riekende praktijken. Het parlement stelde deze man binnen vijftien minuten aan. Het was vrijdagmiddag. Aan het begin van de avond stond tienduizend man op het plein in Sofia te protesteren.’’
Law & Order
De regering heeft aangegeven het ontslag niet te zullen indienen, maar het draagvlak in Bulgarije is zo goed als verdwenen. Neve: “Men danst op zo’n dun koord, dat maar een klein zetje nodig is.”
De vraag is: hoe kan het volk wel tevreden worden gesteld en gehouden? Want als elke regering niet de kans krijgt om zich langer dan een paar maanden te bewijzen, dreig je burger van een stuurloos land te zijn.
“Vraag het de Bulgaar en hij antwoordt: hulp vanuit Europa. ‘EU, alle partijen zijn slecht! Kom hier voor law & order’. Maar zo werkt dat natuurlijk niet”, weet Neve.
Zelf hoopt hij op een verandering van de kieswet, waardoor de kiesdrempel bij verkiezingen wordt verlaagd en ook kleinere partijen toegang kunnen krijgen tot het parlement. “Goedwillende partijen zouden dan samen met Gerb de kar kunnen trekken.”
En Neve hoopt dat er uit dat kleine maatschappelijke middenveld toch iemand opstaat, of dat jonge, geschoolde mensen de draad willen oppakken. Dat ze met voorkeursstemmen in het Bulgaarse parlementen zouden kunnen komen.
Maar het spel van de socialisten, dat lijkt na twee maanden alweer uit te zijn in Bulgarije. Neve: “Mensen scanderen hier ‘En wie niet springt, die is rood’. Een yell uit oude doos, toen er tegen de communisten werd geprotesteerd. En ze waarschuwen elkaar om hun grootmoeder: ‘Jongens, er komen weer verkiezingen aan! Pak de ID-kaart van je oma af voordat ze weer op de socialisten stemt’.
Het wachten is op de terugkeer van de Egyptische buurman van Neve. Dan weet de Bulgaar wanneer hij weer naar de stembus kan.
Meer lezen over de protesten in Bulgarije?
Volg Jasper Neve op Twitter – @jasperneve – of houd de demonstranten en hun protesten in de gaten onder #????withme
