Grenzen dicht, kisten aan de grond. Nu doe hoeveelheid vliegverkeer door het coronavirus keihard is gedaald, zoeken luchtvaartmaatschappijen naar lucht.
Het is rustig op de spottersplekken rond Schiphol. De lokale McDonald’s bij Schiphol-Oost doet zijn zaken, maar liefhebbers van komend en gaand vliegverkeer laten zich maar weinig zien. Hoe kan het ook anders: normaal is het hier geen minuut rustig, maar nu is er nauwelijks wat te beleven. Er landt een ‘kist’ van Turkish Airlines uit Istanbul, een Boeing 737-8K2 van Transavia vertrekt naar Faro. Maar verder valt er weinig te beleven. Spraakmakende vliegtuigen zijn er al helemaal niet te zien.
Verderop, bij de pieren staan veel blauwe vogels van KLM –Mark Rutte noemde het bedrijf in zijn toespraak aan de Nederlanders afgelopen maandag nog een ‘nationaal icoon’– aan de grond. De wereld zit op slot –maar liefst 32 landen waar KLM op vliegt hebben beperkingen ingesteld. Nieuwe maatregelen die niet-essentieel verkeer van buiten het Schengengebied aan banden leggen, hakken er nog eens extra in.
Geen wonder dus dat het bedrijf de vlucht naar voren kiest: voor bijna 70% van het personeel werd werktijdverkorting aangevraagd en er kwamen 1.500 tot 2.000 voltijdbanen op de tocht. Ook de uitfasering van de Boeing 747 vindt versneld plaats. Zou oorspronkelijk de laatste blauwe reus volgend jaar uit dienst worden gehaald, nu verdwijnt de vloot eind volgende week al.
Extra beenruimte
Het laat maar zien dat de hele luchtvaartsector door het afgenomen vliegverkeer in zijn voegen kraakt. Sinds het coronavirus in december uitbrak, houdt de ene na de andere luchtvaartmaatschappij zijn vliegtuigen aan de grond. Doordat landen hun grenzen sluiten en de benodigde capaciteit afneemt, wordt het te duur om toestellen in de lucht te houden. Op sociale media verschenen vorige week al foto’s en verhalen van vliegtuigen met een handjevol passagiers: beenruimte en persoonlijke service genoeg voor de reizigers, maar een hard gelag voor luchtvaartmaatschappijen.
Dat noopt tot drastische maatregelen: KLM-dochter Air Antwerp schort alle vluchten op, South African Airways schrapt tientallen vluchten, EasyJet verwacht in april 30% van het Nederlandse netwerk te moeten schrappen en Ryanair denkt eind deze maand nauwelijks meer te vliegen. Het teruglopende aantal passagiers noodzaakt Qantas om bijna alle Airbus A380’s –het grootste passagiersvliegtuig, met een capaciteit van 555 tot 850 passagiers– aan de grond te houden. Ook Lufthansa overweegt zijn 14 A380’s tijdelijk uit dienst te halen. De modellen van Korean Air staan al een paar weken stil.
Alleen Corendon zet extra vluchten in. Tijdelijk en voor passagiers op de Canarische eilanden. Die moeten zo snel mogelijk terug.
Kortere wachtrijen
Intussen doet de situatie op Schiphol onwezenlijk aan. Afgelopen weekend daalde het aantal reizigers twee dagen achtereen met zo’n 40%. Door de recente ontwikkelingen treedt de daling zelfs nog sneller in: landden er gemiddeld 180.000 bezoekers per dag, nu is dat nog maar de helft. Het levert aanzienlijk kortere wachtrijen op, dat wel.
Inmiddels dient zich ook een logistieke uitdaging aan. De vliegtuigen die noodgedwongen aan de grond moeten blijven, moeten wel een plekje krijgen. Met een spanwijdte van tientallen meters wordt dat nog een hele kluif. Bovendien moeten niet alleen de kisten van KLM worden geparkeerd, ook andere maatschappijen, zoals Transavia en TUI, zoeken een plekje. Een van de oplossingen is om ongebruikte runways in te zetten. Dat gebeurde ook tijdens de Nuclear Security Summit in 2014: toen parkeerden wereldleiders hun toestellen op de Polderbaan.
Lucht voor KLM
Vaststaat dat het coronavirus de sector miljarden gaat kosten. Het gerenommeerde luchtvaartadviesbureau CAPA becijferde dat de meeste luchtvaartmaatschappijen eind mei failliet zullen zijn als er geen gecoördineerde maatregelen worden genomen. In hun kielzog nemen ze ondernemers op vliegvelden, dienstverleners en andere bedrijven in de industrie mee. Maandag vroeg Boeing steun aan de Amerikaanse regering. Het bedrijf heeft nog steeds een flinke orderportefeuille, maar kan flinke klappen krijgen nu maatschappijen hun vliegtuigen aan de grond moeten houden –of zelfs omvallen. Orders in de luchtvaartsector zijn nooit zeker: ze kunnen zomaar worden gewijzigd of helemaal worden afgeblazen.
KLM krijgt ondertussen wat lucht. Het steunpakket dat dinsdagavond door de regering werd gepresenteerd, biedt KLM een tegemoetkoming in de loonkosten van maximaal 90% van de loonsom. Daarmee zijn de tienduizenden banen in elk geval voorlopig gewaarborgd.
