Filmrecensie: ‘Young Hearts’ door Anthony Schatteman

Anthony Schattemans "Young Hearts," wereldpremière in de Generation Kplus competitie sectie van het 74e Internationale Filmfestival van Berlijn (Berlinale). Het adres van een gevoelig thema, de film duikt diep in het vraagstuk van liefde tussen mensen van hetzelfde geslacht in een liberale samenleving zoals Nederland.

“Young Hearts” draait om de 14-jarige Elias (Lou Goossens), die zich aangetrokken voelt tot Alexander, een jongen van dezelfde leeftijd, die onlangs met zijn vader en jongere zus van België naar Nederland is verhuisd. Elias realiseert zich dat hij voor het eerst in zijn leven verliefd is geworden.

De film begint in een vrolijke sfeer. Elias’ vader, Luk, gespeeld door Geert Van Rampelberg, staat op het podium en zingt zijn lied “Eerste Liefde.” Elias zit naast zijn vriendin Valerie en samen zingen ze vrolijk mee met het lied. In het begin benadrukt de filmmaker op slimme wijze een belangrijk punt. Het lied dat Luk zingt, “Eerste Liefde,” is ongetwijfeld gebaseerd op zijn eigen ervaring met eerste liefde, en hij zingt het. Hierdoor heeft hij een zekere superioriteit over Elias op basis van de ervaringen en het leven dat hij heeft geleid. Echter, impliciet vertelt de filmmaker het publiek dat “Eerste Liefde” het levensverhaal van Elias is en natuurlijk het onderwerp van de film.

Een van de eerste concepten die de film introduceert met betrekking tot Elias’ relaties met zowel zijn ouders als zijn vriendin, is het Freudiaanse concept van het Oedipuscomplex. Om van jongen naar man over te gaan, moet Elias dit complex overwinnen en zijn vader achter zich laten om zelf een man te worden. Concepten zoals macht en de balans van macht tussen vader en zoon worden besproken, naast kwesties van adequaatheid en ontoereikendheid.

Later, in een scène, suggereert Elias’ grootvader, Fred, gespeeld door Dirk van Dijck, dat Elias het stuur moet vastpakken en moet beginnen met rijden. Deze suggestie impliceert op indirecte wijze dat Elias de controle over zijn leven moet nemen, de leiding moet nemen in de situatie, en het proces van volwassen worden moet starten.

De overgang van jongen naar man wordt een serieuze zorg voor Elias. We zien dit in een vraag die hij aan zijn vader stelt: “Waarom is het nog niet tijd om een baard te laten groeien?” Zijn vader antwoordt: “Het gebeurt eerder voor sommigen en later voor anderen. Het gebeurde eerder voor mij en je broer.” Hier creëert de dialoog van de vader een gevoel van superioriteit en ontoereikendheid bij de zoon. De vader vertelt de zoon: “Je hebt de genen van je moeder,” implicerend dat hij de genen van zijn moeder heeft en niet de genen van een man. Later brengt de vader scheerschuim aan op het gezicht van de jongen, wat symbool staat voor de initiatie in het volwassen worden.

Een van de sterke punten van de film ligt in zijn verkenning van concepten, details en zijn precisie in het vertellen van verhalen en de ontwikkeling van personages.

Met de komst van de nieuwe jongen, Alexander, gespeeld door Marius De Saeger, als Elias’ nieuwe buurman en klasgenoot, ontstaat er een nieuwe competitie voor Elias: een competitie om liefde te winnen en te ervaren. In één scène vraagt Elias aan Alexander of hij ooit verliefd is geweest. Alexander antwoordt positief, en zegt dat het het beste gevoel ter wereld is. Elias verlangt ernaar dit beste gevoel te ervaren en voor zichzelf te bezitten. Competitie in de film fungeert als een motief. Het toont tieners die ofwel hartstochtelijk verliefd zijn op elkaar of een spel zijn begonnen om verliefd te worden en het gevoel van liefde te ervaren. Elias’ onvermogen om dit gevoel zelfs met een vriendin te ervaren plaatst hem in een positie van zwakte en kan een gevoel van ontoereikendheid voor hem genereren.

De relatie van Elias met zijn vader is niet sterk, en soms schaamt Elias zich voor het gedrag en de zorgen van zijn vader. Voor Elias is zijn vader niet stevig genoeg, en hun relatie is niet constructief genoeg om als brug te dienen voor Elias om de overgang te maken van “jongen zijn” naar “een man worden”. Alexander belichaamt kwaliteiten van de vader in de externe wereld. Hij heeft een sterke persoonlijkheid, weet wat hij wil, heeft zelfvertrouwen en, het belangrijkste, ondersteunt Elias en geeft hem een gevoel van veiligheid – een gevoel dat Elias niet veel heeft ervaren bij zijn eigen vader. De filmmaker gebruikt effectief Freudiaanse concepten zoals herhalingsdwang en hechtingstheorie om Elias’ neiging te definiëren om zich met Alexander te verbinden en emotionele en romantische gevoelens voor hem te vinden.

Het kan worden bevestigd dat Anthony Schatteman vaardig de personages heeft ontwikkeld en uitgewerkt als regisseur/scenarioschrijver. Dit maakt dat het publiek een affiniteit voelt met de personages en hun innerlijke en uiterlijke toestanden, en stelt hen zelfs in staat zich in de schoenen van de personages te plaatsen. Elias is een voorzichtig personage en vaak angstig; hij ontbeert moed in zijn persoonlijkheid, is bang voor oordeel en heeft de neiging om te vluchten. In tegenstelling hiermee is Alexander onbevreesd en avontuurlijk. Elias is een gevangene van zijn innerlijke angsten, en hun vriendschap spoort hem aan om de avonturen aan te gaan waar hij altijd bang voor is geweest of die hij in zichzelf heeft onderdrukt. Wanneer ze in de rivier springen om te zwemmen, trekt Alexander ook zijn ondergoed uit en springt naakt het water in. Maar Elias, schijnbaar met een gevoel van schaamte, springt het water in met zijn ondergoed aan. De film zit vol met dergelijke psychologische symbolen en metaforen.

Een ander thema dat in de film wordt verkend, is de angst voor beoordeling door anderen en de maatschappij. Elias is bang dat zijn kennissen en degenen om wie hij geeft zijn relatie met Alexander zullen begrijpen, waardoor hij in hun ogen niet geaccepteerd wordt, het onderwerp wordt van collectieve afkeuring en niet langer geliefd zal zijn bij hen. Het geheim houden van de relatie met Alexander en vrezen voor beoordeling door kennissen is erg bitter voor Elias, net zoals het nippen van een glas bier dat Elias drinkt naast het zwembad wanneer Alexander vertrekt en de bitterheid in zijn mond voelt. Het beeld dat Elias van zichzelf heeft, het innerlijke gevoel van onzekerheid, de niet zo sterke band met familieleden en zelfs een liberale samenleving zoals Nederland, fungeren als een pestkop voor Elias, waardoor hij vol zit met angst, gebrek aan zelfvertrouwen en zelfrespect, en boosheid.

De relatie met Alexander brengt een gevoel van angst voor Elias met zich mee; dezelfde angsten die Elias heeft ten opzichte van zijn vader, die mannelijkheid belichaamt, komen aan de oppervlakte in zijn relatie met Alexander. Zoals wanneer Elias ’s ochtends naar Alexander’s familie gaat om hem te kussen, en Alexander hem wegduwt. De gevoelens van afgewezen worden, onderdrukt worden, en niet geaccepteerd worden in de groep zijn dingen die Elias verstoren en een gevoel van ontoereikendheid in hem creëren, waardoor hij naar emotionele ontlading, woede en tranen wordt geleid. Bovendien gedraagt Elias zich in relatie tot de groep en kennissen als iemand die aandacht en acceptatie van anderen zoekt.

Dit geeft zijn verwarring en een onsuccesvolle, afstandelijke relatie met zijn familie aan. Elias in “Young Hearts” is een individu dat aandacht zoekt van iedereen alsof de maatschappij hun ouders zijn, wat een verlangen naar validatie, erkenning en verzorging weerspiegelt, vergelijkbaar met wat een kind zou zoeken van zijn verzorgers. Dit gedrag kan voortkomen uit onopgeloste kindertijdproblemen, zoals een gebrek aan aandacht of emotionele steun tijdens de opvoeding, wat leidt tot een blijvende behoefte aan externe validatie en aandacht in de volwassenheid.

Identiteit is een van de belangrijkste motieven in de film. Elias is openlijk in de war over zijn seksuele identiteit, wat gepaard gaat met pijn, woede en angst. Aan de ene kant voelt hij zich aangetrokken tot zijn vriendin (een symbool van de moederlijke figuur in de maatschappij), en aan de andere kant voelt hij zich aangetrokken tot Alexander (een symbool van de vaderlijke figuur in de maatschappij). Hij wordt voortdurend verscheurd tussen het externe symbool van de moeder en het externe symbool van de vader en kan geen liefde kiezen of geaccepteerd worden in de ogen van zijn kennissen. In een emotioneel geladen scène op het hoogtepunt van zijn woede vertelt Elias aan Alexander dat als hij in Brussel was gebleven en niet hierheen was gekomen, geen van deze dingen zou zijn gebeurd.

Aan het einde, na een gesprek met zijn grootvader en het uiten van zijn emoties, besluit Elias zijn liefde openlijk aan Alexander te uiten in het openbaar. Maar voordat hij dat doet, vertelt hij zijn moeder over dit probleem en bekent hij de zware last van schuld die hij van binnen voelt, zeggende dat hij heel hard heeft geprobeerd om zichzelf te veranderen maar is mislukt. Zijn moeder vertelt hem dat het niet nodig was voor hem om zichzelf te veranderen, en dat ze allemaal van hem houden. Dit moment is wanneer Elias acceptatie en liefde ontvangt van zijn externe wereld. Nadat hij zijn liefde heeft uitgesproken en hem heeft gekust op een plek waar al zijn vrienden en kennissen aanwezig zijn, en geaccepteerd wordt in hun ogen, voelt Elias de zware last van zijn schouders verdwijnen en voelt hij zich bevrijd.

De vertolking van Lou Goossens als Elias is meeslepend en emotioneel boeiend voor het publiek.

Zoals eerder vermeld, heeft het scenario van de film een solide structuur en zit het vol subtiele en diepe psychologische lagen.

De cinematografie van Pieter Van Campe verdient lof. De film heeft goed kleurgebruik en belichting die goed aansluiten bij de thema’s en motieven van de film, en het gebruik van de handheld camera, subtiel toegepast, brengt Elias’ gevoelens van onzekerheid, angst en angst effectief over op het publiek.

“Young Hearts” beleefde zijn wereldpremière in de competitie sectie Generation Kplus op het 74e Internationale Filmfestival van Berlijn (Berlinale 2024) op 17 februari.

Mijn gekozen waardering € -

Navid Nikkhah Azad is een Iraanse filmregisseur, criticus en journalist. Hij is de criticus en hoofdredacteur bij ZIZ en is lid van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) en de Internationale Federatie van Journalisten (IFJ).