Zuiddorpe heeft geen basisschool meer. Op 1 augustus hield de Canisiusschool een laatste feestelijke viering voor haar dertig leerlingen, hun ouders en de vijf medewerkers. Daarna waren er tranen. Veel ouders gingen zelf nog ooit naar de Canisius. Een leerkracht werkte er al dertig jaar.
Vlucht
De Canisius werd niet alleen slachtoffer van de bevolkingskrimp in Zeeuws-Vlaanderen, maar ook van de vlucht van leerlingen naar België. Daar kunnen kinderen vanaf 2,5 jaar gratis naar de basisschool. Nederlandse ouders in de grensstreek sparen zo de kosten voor kinderopvang uit. Gaan kinderen eenmaal in België naar school, dan blijven ze daar ook na hun vierde verjaardag hangen. Van de 8000 basisschoolleerlingen in Zeeuws-Vlaanderen gaan er dit schooljaar ruim 600 naar België.
In Nieuw-Namen ziet directeur Bernadette de Schepper van de katholieke basisschool St. Josef de drie Belgische scholen in buurdorp Kieldrecht floreren. ‘Ze hebben 300, 180 en 90 leerlingen. Ons schooltje heeft er veertig.’ Die zijn ingedeeld in drie groepen: tien kleuters, elf kinderen in de middenbouw en negentien in de bovenbouw. De Schepper snapt het wel: Nederlandse kinderen kunnen te voet naar de Belgische scholen. En ook de voor- en naschoolse opvang is er voordelig. ‘1,30 euro per uur. Bij ons is dat voor hoge inkomens 6,50. Daar kunnen wij niet mee concurreren.’
Daar kunnen wij niet mee concurreren
Het Zeeuws-Vlaamse schoolbestuur Perspecto moest de afgelopen vier jaar elf van zijn 36 scholen sluiten. ‘We houden tot 2023 rekening met een krimp van 30 tot 40 procent’, zegt bestuursvoorzitter Peter de Jong. ‘De weglek naar België komt daar bovenop. Zeker in de grensregio komt dat hard aan. We moeten iets doen, anders hebben we daar straks geen scholen meer.’
We moeten iets doen, anders hebben we straks geen scholen meer
Perspecto kiest nu voor een onorthodoxe maatregel: het schoolbestuur betaalt in vier grensdorpen mee aan de kinderopvang voor peuters. Ouders krijgen korting. Perspecto trekt er voor komend schooljaar zoʼn twee ton voor uit. Dat bedrag komt uit de ʻfusiegeldenʼ die het krijgt van het Rijk: geld dat is bedoeld voor afvloeiingsregelingen voor leerkrachten die niet meer nodig zijn als scholen worden samengevoegd.
Leerkracht in de peutergroep
Perspecto mag dat geld van het ministerie van Onderwijs gebruiken om banen juist te behouden. In de grensdorpen staat een leerkracht van Perspecto samen met een pedagogisch medewerker van Kinderopvang Zeeuws-Vlaanderen in de peutergroep. De samenwerking moet niet alleen de vlucht naar België stoppen, maar ook de aansluiting tussen peuterspeelzaal en basisschool verbeteren.
Gratis kinderopvang
In Nieuw-Namen en in Koewacht loopt het project al drie jaar. Kinderopvang is daar voor ouders helemaal gratis. Er zijn dit jaar acht peuters bijgekomen bij Kindercentrum St. Josef, in hetzelfde gebouw als de basisschool. ‘Dat zijn bijna alle nieuwe peuters in het dorp. Heel hoopgevend’, vindt schooldirecteur De Schepper. ‘Er zijn jaren geweest dat er maar twee kindjes bijkwamen.’ In totaal heeft het kindcentrum op dit moment ruim 25 bezoekertjes: straks een mooie kleuterklas voor De Schepper.
Het project is daarom nu uitgebreid naar de dorpen Sas van Gent en Clinge. Daar geen gratis opvang, maar wel vijf ochtenden voor de prijs van twee. Het is afwachten of de calculerende ouder toehapt.
Dat artikel verscheen eerder in Trouw.
