Het begint met een B en het is een hype

Op naar 40.000 handtekeningen

Beide onderwerpen zijn onderdeel van een hype. Dat is duidelijk te zien en te meten, waarbij Bitcoin met glans wint (Google Trends). Allebei delen ze de eigenschap dat ze toch ook een belangrijke onderliggende beweging vertegenwoordigen. Maar ook is er veel voorbehoud en zelfs wantrouwen ten opzichte van zowel de Bitcoin als de Bacteriofaag. Maar de Bacteriofaag (betekent letterlijk bacterie-eter) heeft emotioneel veel los gemaakt.Want al ruim 35.000 landgenoten tekenden een petitie aan de Tweede Kamer, zo vertelde de initiatiefnemer internist-intensivist (Erasmus MC, Rotterdam) Ard Struijs mij. En dat is niet zomaar. Een petitie die aandacht vraagt voor de toelating van onderzoek en behandeling in ons land. Daarover later meer. Hieronder Google trend in Nederland rond zoekterm bacteriofaag (tool: LocalFocus) met piek rond oktober/ november van dit jaar.

http://reportersonline.nl/wp-content/uploads/2017/12/lf-2017-11-25-9_06_46.jpg” alt=”https://www.localfocus.nl/nl/” width=”956″ height=”877″ />

Historie Faag
Bacteriofagen (Ook wel Fagen) zijn inmiddels al 100 jaar bekend. Ik schreef daarover al geruime tijd geleden een artikel omdat mij de historie daarvan interesseert. Er is namelijk een heel duidelijke link met Nederland en meer specifiek mijn geboorteplaats Utrecht. Maar ook bemachtigde ik een bijzonder enveloppe via een veilingsite. Dat verhaal laat ik nu even voor wat het is. Een schadelijke bacterie kan door een faag worden binnengedrongen en daarmee uitgeschakeld (zie figuur helemaal onderaan). Daarbij blijven de gastheercellen ongemoeid. In 1917 ontdekte de Frans-Canadese microbioloog Felix d’Herelle deze bacteriofaag, dat decennia later (toen we konden beschikken over de elektronenmicroscoop) een virus bleek te zijn. Een hele serie bacteriën bleek het onderspit te delven. Dat leidde in het interbellum tot toepassing als zalf (staphylococcen infecties van de huid), orale en intraveneuze toediening (cholera) en zelfs preventief (waterbassins in gebieden met een epidemie). Er werden enorme resultaten geboekt. Het prikkelde in de twintiger en dertiger jaren de fantasie en de therapie had alles in zich om een doorslaand succes te gaan worden. Toch werd het dat niet. Toch werd het dat niet. Omdat bacteriofagen niet altijd werken en omdat de indicaties niet alle correct waren – herpes- werden ze gezien als onbetrouwbaar en met de gelijktijdige ontdekking van de penicilline raakte de behandeling in een groot deel van de wereld helemaal in de vergetelheid.

Tegendraads
Volgens medisch-historisch onderzoek is daarvoor een reeks van verklaringen. D’Herelle was als microbioloog een outsider, die ook tegen gevestigde theorievorming en belangen in durfde gaan. Maar daarmee geen vrienden maakte in kringen die hem mogelijk juist hadden kunnen steunen. Zelfs het feit dat d’Herelle in de Sovjet Unie een welkome ontvangst kreeg van de overheid wekte weerstand en argwaan (Stalinistische behandeling). Tegenwoordig zou de ontdekking en commercialisering van de bacteriofaag best onderwerp kunnen zijn voor een programma als ‘Briljante Mislukkingen’. Dit alles betreft vooral de gezondheidszorg, terwijl in de voedingsindustrie wel succesvolle toepassingen zijn te noteren. 
Het was een regelrechte paradigmashift, waarbij de ontdekking ook een bedreiging was voor gevestigde onderzoeksinstituten en verdienmodellen. Daarbij konden critici ook methodologische tekortkomingen vaststellen.Naar mijn inschatting is echter de introductie van penicilline de belangrijkste reden dat de belangstelling is weggeëbd. Antibiotica die de rol hebben overgenomen na de Tweede Wereldoorlog. Er zijn nog wel successen geboekt door het combineren van faagtherapie en penicilline in het Verenigd Koninkrijk, maar dat werd niet doorgezet..