De likes op de tweet van Baudet vlogen je om de oren. De steun was massaal. De vraag is echter hoeveel mensen de moeite hebben genomen om de gemakkelijk opgetikte woorden van Baudet te checken. Ik vrees maar heel weinig.
Eerst maar eens de fouten in de tweet zelf. De suggestie dat de reactie van de rechtbank in de gruwelijke zaak maar twee jaar cel is, is evident onjuist. De stelling dat we te maken hebben met een volwassen verdachte klopt niet en het aanmatigende ‘moeilijke jeugd’ is een grove bagatel van de werkelijkheid.
Hoe zit het nu echt? Het gaat in deze rechtszaak om een in die tijd 18-jarige verdachte. Die heeft nogal wat op zijn kerfstok. Hij verduisterde een portemonnee, pleegde een straatroof, greep een vrouw bij de billen en probeerde een vrouw te wurgen, waarna hij haar seksueel misbruikte (de verkrachting). Met name het laatste feit is heftig. Het slachtoffer werd met een t-shirt gewurgd en daarna met geweld met de vingers verkracht. Het geweld was zo heftig dat het slachtoffer inwendige bloedingen kreeg. Een slagaderlijke bloeding.
Laat ik er meteen maar duidelijk over zijn, het gaat hier om een zeer ernstige zaak. Met recht gruwelijk te noemen. De verdachte is een tikkende tijdbom. Maar dat wil niet zeggen dat er geen kanttekeningen te plaatsen zijn bij een nogal gemakzuchtige tweet over het vonnis.
Ten eerste: de nu 19-jarige verdachte in deze verkrachtingszaak gaat helemaal niet ‘slechts’ twee jaar achter een gesloten deur. Hij werd veroordeeld tot een jeugddetentie van twee jaar plus een gedwongen opname van zes jaar in een streng beveiligde en gesloten kliniek. Dan zitten we al op acht jaar. Daarnaast overweegt de rechtbank zelf al dat die zes jaar gedwongen behandeling waarschijnlijk niet genoeg is. De ‘jeugdtbs’ zal vermoedelijk uiteindelijk om worden gezet in tbs. In dat geval kunt u er gerust nog een paar jaar bij op tellen. De gemiddelde tbs-duur schommelt zo tussen de acht en tien jaar. In theorie is het zelfs mogelijk dat de verdachte levenslang achter de deur blijft.
Twaalf jaar
Ik schat zo in dat deze verdachte op zijn minst tien tot twaalf jaar onder de pannen is. Let wel: de rechtbanken in Nederland rekenen voor een ‘standaard’ verkrachting met een volwassen verdachte met een gemiddelde celstraf van twee jaar. Afhankelijk van de omstandigheden kan die straf naar beneden of boven worden bijgesteld.
Dan de volgens Baudet ‘volwassen verdachte’. De wet bepaalt dat jongvolwassenen tussen de 16 en 23 kunnen worden berecht volgens het zogenaamde adolescentenstrafrecht (het ASR). Dat is niet iets wat rechters hebben besloten, dat heeft de politiek ooit zo bedacht. Die gedachte is ook niet zo gek. Het gaat namelijk juridisch niet om de exacte kalenderleeftijd van een verdachte, maar om zijn of haar mentale ontwikkeling.
Er zijn mensen die op hun 22e nog functioneren als een kind van elf jaar oud.
In dit geval is er op de zitting uitgebreid stilgestaan bij de werkelijke leeftijd van de verdachte. Dat is het werk van psychologen en psychiaters. De conclusie is helder: de verdachte functioneert op een ‘zeer kinderlijk niveau’. Zijn kalenderleeftijd past niet bij zijn mentale leeftijd en dus moet hij ook berecht worden als een kind.
In het vonnis staat het als volgt:
Uit de groepsrapportages, het testonderzoek, de klinische indruk en in de gesprekcontacten blijkt dat de verdachte sterk achter loopt in zijn sociaal-emotionele ontwikkeling en dat hij zich nog als een jong kind gedraagt. Hij heeft een ernstige leerachterstand en ook op het gebied van praktische vaardigheden loopt hij achter. Hij kan zijn eigen handelen maar beperkt organiseren.
De verdachte is in zijn jonge jeugd ernstig mishandeld, verwaarloosd en misbruikt. Hij heeft zich nooit veilig kunnen hechten. Zijn empathische vermogens (inlevingsvermogen) hebben zich vooralsnog maar beperkt ontwikkeld. In emotioneel opzicht is de regulatie van zijn emoties nog niet uitgerijpt. Ook zijn geweten heeft zich als gevolg van deze ernstige traumatisering nog niet goed ontwikkeld.
Door de ernstige en chronische traumatisering in het verleden heeft hij geleerd om zelf minder pijn te voelen en daardoor is hij ook minder gevoelig voor de pijn van anderen. Vanuit dat verleden is ook seksualiteit op een perverse manier verweven geraakt met agressie en hierdoor heeft hij met zijn vriendin een relatie die gekenmerkt wordt door seksueel gekleurd sadisme.
Moeilijke jeugd
De ‘moeilijke jeugd’ waar Baudet enigszins smalend over spreekt heeft sporen getrokken in het leven van de verdachte. Er is sprake van een gebrekkige ontwikkeling van de geestvermogens in de zin van een andere gespecificeerde persoonlijkheidsstoornis met borderline en antisociale trekken voortkomend uit een reactieve hechtingsstoornis. Verder is nog sprake van een ziekelijke stoornis van zijn geestvermogens, te weten ADHD en een ongespecificeerde dissociatieve stoornis.
Het is daarnaast maar zeer de vraag of de verkrachting een geheel bewuste actie is geweest. Volgens een geraadpleegde deskundige was er sprake van een bewustzijnsvernauwing. De verdachte raakte zelfs gedissocieerd, zijn hersenen besloten zich als het ware te onttrekken aan de wereld. Pas na de vreselijke verkrachting kwam de verdachte bij zinnen en heeft hij vrijwel onmiddellijk het gebeuren verdrongen.
Deskundigen kunnen niet zeggen dat de verdachte helemaal niet wist wat hij deed, maar in ieder geval ‘heeft hij zijn handelen niet conform dat besef vorm weten te geven’. Volgens de deskundigen is er sprake van ernstige problematiek en zou een subiet verblijf in een (volwassen) tbs-setting de problemen bepaald niet verkleinen. Het zou eerder een beletsel vormen.
Vergelding?
In tegenstelling tot politici die kunnen volstaan met een voor de goegemeente makkelijk te accepteren tweetje, moeten rechters wat verder kijken dan hun neus lang is. Zij weten dat het strafrecht naast vergelding meerdere doelen kent. Uit het vonnis: ‘Daarnaast zal als belangrijk strafdoel moeten gelden dat de maatschappij beschermd moet worden tegen nieuwe strafbare feiten die de verdachte zou kunnen gaan plegen wanneer hij op enig moment weer vrij komt’.
Omdat de verdachte als een kind werd berecht, kan hij niet meer dan twee jaar jeugddetentie krijgen. Dat is bij wet vastgesteld. Omdat kinderen nu eenmaal niet gedijen in detentie. Een rechtbank kan dus hoog en laag springen, er kan simpelweg niet meer opgelegd worden dan een celstraf van twee jaar. Om de maatschappij toch te kunnen beschermen, kiest de rechtbank naast de celstraf voor een lang traject van gedwongen behandeling. De motivering voor die maatregel is ook duidelijk: ‘Wat aangeefster is aangedaan door de verdachte mag niemand meer meemaken’.
Dat traject van een gedwongen behandeling achter de deur van een beveiligde kliniek is geen sinecure. Zoals hierboven geschetst kan het jaren en jaren duren voor de verdachte weer op vrije voeten is. In ieder geval veel langer dan bij een gemiddelde kale afstraffing voor de feiten die hier op tafel liggen.
Zwarte jas
De rechtbank heeft in deze kwestie gedaan wat het moest doen. Het gaat niet aan om deskundigen die menen dat een verdachte te kinderlijk is om als een volwassene te berechten, opzij te schuiven. Rechters dragen een zwarte jas, geen witte. Het gaat ook niet aan om iemand kaal af te straffen, met daarna de levensgrote kans dat hij weer toe zal slaan als de poorten van de gevangenis opendraaien.
Rechtspraak is geen wondermiddel om de misdaad te bestrijden. Rechters moeten een poging doen om wat inherent krom is, recht te maken. En dat gaat niet. Wat wel gedaan kan worden is een poging om het kwaad in de toekomst te voorkomen.
Volgens Baudet zijn vrouwen vogelvrij door dit vonnis. Dat lijkt mij slecht te rijmen met de zeer specifieke kenmerken van deze zaak. Vrouwen worden namelijk in de regel geen slachtoffer van specifiek gestoorde verdachten, maar van bekenden die nooit hebben geleerd of niet willen accepteren dat nee ook nee is.
Ik denk eerder dat vrouwen vogelvrij zijn als we louter met wraakgevoelens in ons achterhoofd kaal afstraffen en ernstig gestoorde daders daarna met een tasje buiten de deur zetten. En als politici feitenvrij onzin verspreiden en tegelijkertijd menen dat vrouwen graag overheerst willen worden door de dominante man.
