Ergens eind jaren tachtig stapte Dennis O'Neil een delicatessenwinkel op Fifth Avenue in New York binnen met een Batman-speldje op. Toen de winkelier ernaar vroeg, legde O'Neil uit dat hij bij uitgeverij DC Comics verantwoordelijk was voor de Batman-strips. Daarop riep de uitbater door de winkel: “Hee, dit is die gast die Robin heeft vermoord!”
Niet de oorspronkelijke Robin, overigens. Dick Grayson, die al sinds het begin van de Tweede Wereldoorlog aan de zijde van Batman had gevochten, maakte in 1984 promotie en werd zelfstandig superheld: Nightwing.
Jason Todd
Maar zijn opvolger in het rood-geel-groene kostuum van Robin, Jason Todd, was een lastig personage. De auteurs wisten niet zo goed wat ze mee hem aan moesten. Ze twijfelden aan zijn populariteit bij de lezers. O'Neil stelde daarom voor: dan vragen we het ze toch gewoon? En zo ontstond de verhaallijn A Death in the Family.
Op 15 en 16 september 1988 konden de lezers van de serie bepalen of Robin een explosie uit Batman nummer 427 zou overleven. “Robin zal sterven omdat de Joker wraak wil, maar jij kan het voorkomen met een telefoontje”, aldus een advertentie in die editie, met daarbij twee telefoonnummers om te stemmen: haalt Batman Robin levend of dood onder het puin vandaan? Het was een unieke beslissing van DC Comics om de lezers een stem te geven in het creatieve proces.
Telefoonlijnen bezet
De respons was overweldigend, vertelt de toenmalige hoofdredacteur van de Batman-series O'Neil vanuit de Verenigde Staten. “Niemand had verwacht dat zo veel mensen zouden bellen”, zegt O'Neil, inmiddels gepensioneerd. Ruim tienduizend lezers hebben gereageerd en de telefoonlijnen waren zo druk dat veel mensen er niet doorheen kwamen. O'Neil: “Misschien hadden we wel het dubbele aantal bellers kunnen hebben.”
Zelf had O'Neil gestemd op 'overleven', maar hij had een slecht voorgevoel. “Ik dacht dat de lezers ons zouden uitdagen, om te kijken of we hem echt zouden laten overlijden. Ik had gelijk, maar nipt.” 5.271 lezers wilden Robin laten leven, 5.343 eisten zijn dood. Jaren later zou O'Neil een gerucht horen dat één lezer zijn computer zou hebben geprogrammeerd om herhaaldelijk het 'kill'-nummer te bellen. “Als dat waar is, heeft hij het verschil bepaald”, zegt O'Neil.
Time, Newsweek
Hoe dan ook, de uitgeverij hield woord en in het volgende nummer vond Batman de gestorven Robin. Het schokkende nieuws werd ook door media opgepikt: Time, Wall Street Journal, Newsweek, New York Times, Reuters. “Toen realiseerde ik me dat ik beheerder was van moderne folklore”, zegt O'Neil. “Een van de grootste uitdagingen is dat je de personages moet laten evolueren maar tegelijk de essentie intact laten.” De strips moeten interessant genoeg blijven voor oude lezers, maar toegankelijk voor nieuwe lezers.
“Het zou een armoedige stunt zijn om hem terug tot leven te brengen.” – Denny O'Neil in 1988
Maar omdat nieuwe generaties lezers ook verhalen willen lezen met populaire superhelden, blijven die bijna nooit voorgoed dood. Jason Todd evenmin.
Opgestaan uit de dood
In 2005 keerde Jason Todd terug op de strippagina's, ondanks de bezwering van O'Neil destijds dat hij écht dood was. “Het zou een armoedige stunt zijn om hem terug tot leven te brengen”, had O'Neil zijn lezers beloofd.
Hij lacht wanneer dat citaat hem in herinnering wordt gebracht. “Ja! Ach. Het zou armoedig zijn geweest als ik hem tot leven had gebracht. Maar nadat je dat kantoor hebt verlaten, heb je geen invloed meer op wat er gebeurt. Het is nu in de handen van een nieuwe generatie.”
Die nieuwe generatie heeft opnieuw bepaald dat er een vacature is voor de functie van Robin. Het personage Damian Wayne, de zoon van Batmans alter ego Bruce Wayne, was sinds enkele jaren de trouwe sidekick. Tot ook deze Robin overleed, deze maand een jaar geleden. Maar voor hoe lang?
Een ingekorte versie van dit artikel is eerder verschenen in NRC Handelsblad.
In 2010 verscheen Batman: Under the Red Hood, een animatiefilm deels gebaseerd op het verhaal A Death in the Family. Zie hieronder de sterfscène van Robin.
Scène uit Batman: Under the Red Hood
