Je zult weinig Polen tegenkomen die niet begaan zijn met het lot van de Oekraïners. Polen ving direct na het begin van de gevechten meer dan een miljoen Oekraïense vluchtelingen op. Toch waren het herfst 2023 de Poolse truckers die als eersten begonnen met het blokkeren van grensovergangen met Oekraïne. Zij protesteerden daarmee tegen de soepele voorwaarden waaronder Oekraïense truckers op de Europese wegen mogen rondrijden. Concurrentievervalsing en een aanslag op het inkomen van de Poolse truckers. Zo stelden de Polen.
Niet veel later kregen de Poolse truckers steun van hun Slowaakse collega’s. Ook die wierpen grensblokkades op vanwege dezelfde grieven. De blokkades hielden lang aan. Uiteindelijk wist de Poolse regering een deal te sluiten met de truckers. Sindsdien staat de Poolse regering wel meer op haar strepen waar het gaat om economische voordelen voor Oekraïne. Zeker inzake landbouwproducten. Ook de Slowaakse truckers hebben hun acties ondertussen beëindigd.
Soepeler regels voor Oekraïense export naar EU
Om te voorkomen dat de Oekraïense economie in elkaar zou storten door de oorlogsuitgaven besloot de Europese Commissie juni 2022 importtarieven en -quota’s op te schorten. Daardoor is de export vanuit Oekraïne naar de EU pijlsnel de hoogte in gegaan. En dat merken vooral de boeren in de Oost-Europese EU-lidstaten. Die claimen dat de lokale markten overspoeld worden met zuivel, vlees en dergelijke afkomstig uit Oekraïne. Zij eisen derhalve maatregelen tegen de Oekraïense overvloed.
Landen als Hongarije, Polen en Slowakije zijn niet ongevoelig voor de klachten van hun boeren en proberen de import te beperken. Het officiële EU-beleid staat echter nog steeds overeind. Sterker: op woensdag 31 januari maakte de Europese Commissie bekend dat het de zogenaamde Autonomous Trade Measures (ATM) weer met één jaar wil verlengen. Volgens de EC helpen de maatregelen de moeilijke omstandigheden voor Oekraïense bedrijven te verlichten.
De EC zegt tevens oog te hebben voor het gevaar van het overspoelen van de Europese markt door producten als zuivel en vlees. Het wijst daarbij op een noodrem strategie die in de ATM is opgenomen. Bij een te grote toevloed zouden de importtarieven weer van kracht worden. Overigens gelden de soepelere regels ook voor Moldavië dat immers onder grote Russische druk staat. Niet alleen in verband met de oorlog in Oekraïne, maar ook vanwege de Moldavische wens tot de EU toe te treden.
De EC hoopt dat het Europees Parlement en de regeringsleiders instemmen met de verlenging van de maatregelen voordat ze verlopen. Voor Oekraïne ligt de deadline op 5 juni. Voor Moldavië op 24 juli.
Von der Leyen komt boeren (beetje) tegemoet
Maar het zijn niet alleen de Oost-Europese boeren die boos zijn en de straat op komen. Ook hun collega’s in Frankrijk, België en Duitsland protesteren nu volop. Zij zeggen dat ze niet meer rond kunnen komen en dat ze in hun werk te veel beknot worden door regelgeving.
Met boze boeren is het oppassen geblazen. Dat weet men in Nederland nog wel. Als ze massaal met hun trekkers de weg opgaan, staat gelijk letterlijk alles stil. En de weg opgaan doen ze deze week in Frankrijk, België en Duitsland massaal. De EC moest dus wel met een reactie komen. Ook die kwam woensdag 31 januari.
De Europese Commissie is bereid de verplichting dat boeren een bepaald percentage van hun grond braak laten liggen (ter bevordering van de biodiversiteit) ook dit jaar op te schorten (Franstalige bron!). Die verplichting had eigenlijk in 2023 moeten ingaan, maar was toen al uitgesteld. Het is een eerste zet van voorzitter Ursula von der Leyen in het kader van haar aangekondigde ‘dialoog met de boeren’. De Europese Commissie erkent verder dat de boeren te lijden hebben onder inflatie, natuurrampen en prijsdalingen. Welke concessies Von der Leyen nog meer wil doen aan de boeren is vooralsnog ongeweten.
Donderdag 1 februari was er een Europese top in Brussel. De boeren lieten daar duidelijk van zich horen. De truckers lijken weer voor even terug in hun cabines. Tijdens de top bereikten de leiders al snel alsnog een akkoord over een steunpakket aan Oekraïne ter waarde van 50 miljard euro. De Hongaarse premier Viktor Orban had in december en januari dwars gelegen met een veto, maar ging uiteindelijk overstag. Onder welke toezeggingen/bedreigingen? We zullen het wellicht een keer vernemen. Ondanks de voorlopig weer herstelde eensgezindheid en solidariteit blijven nog genoeg economische kopzorgen over voor de Europese leiders. De boeren lijken voorlopig niet van plan op te geven. Hun protesten, en die van anderen, blijven de solidariteit met Oekraïne op de proef stellen.
