In NRC Handelsblad noemde Pierre Koning, hoogleraar arbeidsmarkt en sociale zekerheid aan de Vrije Universiteit op 21 januari 2022 verhoging van de AOW misprijzend een duur en ongericht paardenmiddel: “want je morst ongelooflijk veel geld bij de rijken.” Dat klinkt heel redelijk, maar het is een ondeugdelijke, zelfs misleidende gedachte. Om te beginnen gaat het helemaal niet om een verhoging, maar om het simpele handhaven van de bestaande koppeling tussen AOW en minimumloon. Zo’n koppeling is iets waar een betrouwbare overheid aan vast hoort te houden, ook (en juist!) als dat een keertje niet uitkomt. Maar de hamvraag is natuurlijk: wat levert het op als we mensen als prinses Beatrix, John de Mol en andere, minder opzichtig rijke Nederlanders hun AOW afpakken?
Toptarief
Laten we “rijk” ruim definiëren als een huishoudinkomen waarvoor deels het hoogste inkomstenbelastingtarief geldt, dat zijn inkomens vanaf afgerond 70.000 euro exclusief AOW. Die mensen betalen over de AOW die ze bovenop dat inkomen ontvangen dus het toptarief, in 2021 was dat 49,5 procent. Dat betekent dat ze de helft van wat ze krijgen weer rechtstreeks terugstorten in de staatskas.
Volgens het CBS zijn er nauwelijks 3.000 huishoudens met een AOW-gerechtigde hoofdkostwinner en een inkomen van meer dan 70.000 euro. Laten we aannemen dat de helft daarvan nog twee, allebei AOW-gerechtigde partners telt. Met z’n allen krijgen deze rijke ouderen per jaar dan ruim 60 miljoen euro uitgekeerd, waarvan ze de helft meteen weer terugbetalen. Er wordt dus maximaal 30 miljoen “gemorst”, maar om dat te voorkomen moet wel een kostbaar permanent controle-apparaat worden opgetuigd. Dat geldt eens te meer omdat het om een groep gaat die heel goed voor zichzelf kan opkomen en de mazen en grijze gebieden van wet- en regelgeving uitstekend weet te vinden. Logischerwijs hoort dat apparaat thuis bij de belastingdienst. Wie zich herinnert dat staatssecretaris Van Huffelen in 2020 in één klap 501 ambtenaren extra inhuurde om eenmalig de in de toeslagenaffaire gemaakte fouten uit te zoeken, en hoe goed die daar nog steeds niet in geslaagd zijn, wordt het dan bang te moede. Want een vergelijkbaar aantal is wel het minimum om maand in, maand uit de enorme aantallen AOW-dossiers de baas te blijven. En wat kosten vijfhonderd ambtenaren door de bank genomen op jaarbasis? Precies, een kleine 30 miljoen. Tel uit je winst.
Kleintjes
Nee, wie op de AOW wil bezuinigen, die moet onderaan beginnen, bij de kleintjes. Dat is ook precies wat het kabinet voorstelt: de koppeling aan het minimumloon inruilen voor een verhoging van de ouderenkorting, want daar profiteren juist uitsluitend de beter betaalden van, en de rijken uit het toptarief het meest. Dat vindt hoogleraar Koning dan blijkbaar weer geen geldsmijterij.
