Jafar Panahi (1960) is een bekende en geliefde filmmaker uit Iran. Hij was een tijdje regie assistent van Abbas Kiarostami (Through the Olive Trees en The Wind Will Carry Us). Iran is een echt filmland met grote filmmakers als Kiarostami, Panahi, Makhmalbaf en Farhadi. Van de laatste twee zijn respectievelijk ‘Kandahar’ en ‘The Salesman’ de bekendste films. Ook Samira de dochter van Makhmalbaf maakt films, zoals ‘Blackboards’ en ‘The Apple’.
Jafar Panahi
Jafar Panahi’s ‘This is not a Film’ werd een jaar gemaakt, nadat Panahi in 2010 veroordeeld was tot gevangenisstraf van zes jaar, wegens vermeende kritiek op de regering in zijn films. Hij kwam na een tijdje vrij na betaling van een borgsom. In 2022 werd hij opnieuw gearresteerd en zijn gevangenisstraf ging alsnog in, nadat hij het opnam voor Mohammad Rasoulof een collega filmer. Een paar jaar geleden hield actrice Juliette Binoche een vurig pleidooi voor zijn vrijlating in het Cannes filmfestival.
Leguaan
In ‘This is not a Film’ zien we Jafar Panahi in zijn eigen huis. Hij mag van de autoriteiten zijn huis niet verlaten. Hij krijgt berichten op zijn antwoordapparaat van zijn advocaat. Een bevriende filmmaker filmt hem. Het is een mooi licht appartement met fraaie Arabische tapijten op de grond en Oosterse attributen. Als Panahi op de bank een script dat hij geschreven heeft leest, kruipt er plotseling een grote leguaan op zijn schouder. Een niet alledaags huisdier. Panahi vertelt en beeldt zijn scenario uit en trekt cameratape lijnen op de vloer. Op een gegeven moment roept hij in wanhoop uit: ‘als we een film kunnen vertellen, wat is het nut van het maken ervan.’
De man die hem filmt gaat naar huis en een buurman, die het afval ophaalt voor zijn flatgenoten komt binnen. Panahi raakt geïnteresseerd in deze student en volgt hem met zijn iPhone. Zo maakt hij ondanks zijn opgelegde beperkingen toch een film. Op deze wijze zijn intolerante autoriteiten op de hak nemend. Panahi zegt ergens in de film dat het hem kan helpen, als mensen uit de film-en kunstwereld pleiten voor de opheffing van zijn onterechte gevangenschap.
Chelsea Hotel
Een documentaire, die ik graag gemaakt zou willen hebben is ‘Dreaming Walls’ over het wereldberoemde Chelsea Hotel in New York. De slogan van dit hotel is: ‘a rest stop for rare individuals’. Hier woonden bekende kunstenaars als Dylan Thomas, Janis Joplin, Andy Warhol, Jimi Hendrix en Leonard Cohen in ruime appartementen. Ook Jan Cremer woonde er een jaar of tien. Bob Dylan schreef er enkele van zijn songs. Arthur Miller en Patti Smith kwam er vaak op bezoek. Deze bekende kunstenaars worden als schimmen uit een rijk verleden geprojecteerd op de muren van het hotel.
Choreografe
Een oudere krasse choreografe struint rond in het hotel, wat al jaren wordt verbouwd tot een luxueus hotel. Ze maakt een spontaan dansje met een bouwvakker. Zij is een van de overgebleven artiesten uit het verleden. Zij fungeert als een soort gids in het hotel dat teert op zijn ‘ghosts’ uit het verleden. Er zijn nog een paar intrigerende kunstenaars over, zoals een schilder, die met haar man mijmert over het verleden. En een interessante schilder/dichter die kunst maakte in het verleden op deze legendarische plek en nu probeert een nieuw publiek aan te boren.
Duur
Jammer dat het hotel met zo’n belangrijk kunsthistorisch verleden te chique en te duur wordt gemaakt, zodat echte bohemiens en kunstenaars de huur niet meer kunnen betalen en moeten vertrekken. De film eindigt met een stokoude beeldende kunstenares achter een rollator, die in een gigantische rotzooi woont. Zij moet wel in de negentig zijn, maar reist nog onverschrokken naar Parijs en Berlijn om exposities van haarzelf bij te wonen. Dreaming Walls is vanaf 24 november in de bioscoop te zien.
Fotorechten IDFA 2022.
