* Masterclass Olivier Assayas
De Jurriaanse zaal in de Doelen is het decor van een Masterclass van de Franse filmmaker Olivier Assayas (1955), een oude bekende van het IFFR. Van hem is de volgende typerende uitspraak: “ Het filmen van het gezicht van een acteur is volgens mij het meest krachtige waartoe cinema in staat is. Als het kader goed is, als de woorden in orde zijn en als je als regisseur voor de juiste concentratie hebt gezorgd, dan is wat op het gezicht van een acteur kan gebeuren absoluut magisch.”
Scherpzinnig
Assayas is een acteurs regisseur bij uitstek, hij werkte met grote acteurs als Juliette Binoche, Jean Pierre Léaud, Maggie Cheung, Judith Godreche en nu Kristen Stewart. Ik volg Assayas al sinds zijn eerdere films als L’Eau Froide, Paris s’Eveille, Une Nouvelle Vie en Fin Aout, Debut Septembre. Behalve een scherpzinnig en gevoelige filmmaker, laat hij met zijn werk vaak zien de vinger aan de pols van de samenleving te hebben.
Assayas wordt in de Doelen geïnterviewd door de Canadese programmeur Robert Gray. Vragen afgewisseld door filmfragmenten, die een goed inzicht geven in de diversiteit van Assayas’s werk. Het valt op dat Assayas even intens en gepassioneerd praat als hij filmt. Soms struikelt hij over zijn woorden. Het eerste fragment komt uit een van zijn eerste en beste films L’Eau Froide, over twee opstandige pubers die opgroeien in de zeventiger jaren. Gespeeld door onder andere een piepjonge 17 jaar oude Virginie Ledoyen. Zij zou later uitgroeien tot een gevestigde naam in de Franse cinema. Gedraaid op een laag budget, in een periode van slechts 4 weken. Zonder repetities, ‘want ik wilde het acteren vers en spontaan houden’.
Punk
Assayas vertelt dat hij een slechte leerling was op de middelbare school, hij was meer geïnteresseerd in muziek, politiek, poëzie en films. Het meest opwindende in die tijd was punk rock, vooral door de enorme energie ervan. De Fransman wiens vader een scenarioschrijver was, vooral voor televisie, leerde hem het vak. Hij klom op van 3e regie assistent naar 2e AD en deed allerlei baantjes op de filmset. Op een gegeven moment dacht hij ‘fuck it’ en ging zelf korte lowbudget films maken. ‘Je moet in het diepe durven springen’.
Wat je moet weten om een film te maken is in een paar weken te leren. Het gaat er meer om wat je doet met die kennis en hoe je het aanpakt. Het is belangrijker levenservaring op te doen, dan alles van film te weten.(!) Als filmmaker wil ik graag deel uitmaken van de filmgeschiedenis.
Later gaat hij naar Parijs waar hij schilderde en Franse literatuur studeerde. Daar spijkert hij zijn kennis van cinema bij in de Cinematheque. Met een voorkeur voor Amerikaanse cinema. Het illustere filmblad Cahiers du Cinema vraagt hem voor hen te schrijven. Dat is zijn gateway tot de cinema. Hij schrijft hier onder andere over Bergman, Bresson en Tarkovski.
Maggie Cheung
Zo gaat hij veel reizen onder meer naar Hong Kong. Hij bezoekt vele filmfestivals, is ook een regelmatige bezoeker van het IFFR en ontmoet in het filmfestival van Venetië Maggie Cheung. Hij wordt geïnspireerd door de energie van Azië en wordt verliefd op Cheung, die een grote ster is in Hong Kong. Met haar maakt hij diverse films o.a Clean en Irma Vep ,waar ook Francois Truffaut’s alter ego Jean Pierre Léaud in speelt. Robert Gray merkt terecht op dat Cheung en Léaud meer iconen zijn dan acteurs. Later zou Assayas een film over de Taiwanese master Hou Hsiao Hsien(HHH) gaan maken. Personal Shopper zijn laatste film is volgens hem een film over eenzaamheid, een botsing van het materiële met het spirituele. Het is essentieel om verbinding te zoeken met een niet materialistische wereld.
Psychodrama’s
Het is opmerkelijk dat Assayas behalve schrijver en regisseur ook een co-editor is van al zijn films. Tijdens de draaiperiode kijkt hij niet naar de rushes (ongemonteerde beelden), omdat hij scherp en alert wil zijn op de set. Assayas staat er om bekend een grote diversiteit in genres te bestrijken: van psychologische drama’s als Après Mai en Clouds of Sils Maria, over de studenten opstanden van 1968 in Frankrijk, via een ode aan de vampierfilm Irma Vep, naar een tv serie over de Venezolaanse revolutionair Sanchez. Nu is hij bezig aan een scenario voor Roman Polanski dat ‘D’apres un Histore Vraie’ heet. Bij vragen uit het publiek na afloop, benadrukt Olivier Assayas dat hij het erg belangrijk vindt om Independent film maken te beschermen.
*** De foto’s zijn van fotograaf Nichon Glerum.
