De openingsfilm op woensdag 25 januari ‘Munch’ van de Noorse filmmaker Henrik Martin Dahlsbakken(1989) is voorafgegaan door een speech van artistiek directeur Vanja Kaludjercic. Zij verwijst naar festival oprichter en cinefiel Huub Bals, die staat voor een subversief en anti-establishment festival met aandacht voor films uit onbekende landen. Nu in 2023, valt op dat er vele films uit India en Japan te zien zijn. Bijzonder is dat Vanja Kaludjercic haar medewerkers letterlijk en figuurlijk in het licht zet. Zij ontvangen een staande ovatie, opgesteld aan weerszijden van de grote zaal in de Doelen.
Munch
Munch over de Noorse kunstschilder Edward Munch, bekend van het werk ‘De Schreeuw’, wordt door vier acteurs in verschillende fases uit zijn leven gespeeld. We zien Munch als jonge idealistische schilder tot oude fanatieke tachtiger, die teruggetrokken leeft met zijn huishoudster. Afgezien van enkele dramatische scènes als de schilder een jaar of veertig is, die zich in het huidige Berlijn afspelen, komt de film niet boven het voorspelbare uit. In tegenstelling tot ‘At Eternity’s Gate’, een recente film vanuit het point of view van Vincent van Gogh (magnifiek vertolkt door Willem Defoe). De regisseur is Julian Schnabel. Die film weet wél het hart en de ziel te raken. Het hoogtepunt in ‘Munch’ is een vlammende ruzie tussen een arrogante criticus en de schilder, die zijn kunst met vuur en vlam verdedigt. In die scène komen zijn drijfveren eindelijk naar voren.
Jafar Panahi
‘No Bears’ is de nieuwste film van de Iraanse cineast Jafar Panahi(1960). Hij zit voor straf vast in zijn eigen huis, omdat hij zogenaamd kritiek gaf op zijn regering. Via een videoverbinding regisseert hij een film bij de Turkse grens. Panahi wordt ervan beschuldigd een foto te hebben gemaakt van een jong echtpaar. Dit veroorzaakt een probleem en veel ophef in het dorp. Panahi moet voor een soort lokaal Tribunaal verschijnen. Dit proces is min of meer een spiegelbeeld van zijn eigen penibele situatie. Ik vind deze film minder goed: topzwaar met dialoog, dan ‘This is Not A Film’, die in het laatste IDFA draaide. Maar Panahi’s films zijn altijd de moeite waard.
Nostalgia
Ook in een benarde situatie raakt Felice, een middelbare man uit Napels, die na 40 jaar terugkeert uit zijn nieuwe thuisland Egypte. Het gaat over de film Nostalgia van Mario Martone(1959). Hij is bekend van onder veel meer ‘De Dood van een Napolitaanse Mathematicus’ en ‘L’amore Molesto’. We zien Felice zijn oude moeder opzoeken, die diep ontroerd is hem na lange tijd weer te zien. In een gevoelige tedere scene wast hij zijn moeder in bad. Hij hoort van de lokale priester dat zijn beste vriend van vroeger, Oreste, een beruchte en gewetenloze Maffiaman is geworden.
Betrokken
Ondanks sterke adviezen dit niet te doen, besluit hij hem te gaan opzoeken in een achterstandswijk in Napels. De film is uitstekend geacteerd door rivalen Felice en Oreste. Zo vaak tegenwoordig worden priesters en dominees in films op een éendimensionale, karikaturale wijze afgeschilderd. Maar niet in deze film. De priester leren we kennen als een integer iemand, die sterk bij zijn wijk en stad betrokken is. Zoals je aanvoelt komen loopt de film slecht af. Dit is niet uitzonderlijk in een IFFR film.
