Met romans als Ik haal je op, ik neem je mee en Ik ben niet bang bereikte schrijver Niccolò Ammaniti een miljoenenpubliek. Zeven jaar hebben zijn vele fans op Het intieme leven, maar vermoedelijk zal het boek hen niet teleurstellen. In deze roman, met thema’s als schuld, schaamte en angst, valt er dankzij Ammaniti’s vertelplezier, humoristische toon en geestige scènes weer het nodige te lachen. Na zijn vorige roman Anna (2016) voert hij in Het intieme leven opnieuw een vrouwelijke hoofdpersoon ten tonele. En wat voor een.
Maria Cristina Palma staat, als echtgenote van de Italiaanse premier en uitgeroepen tot mooiste vrouw van de wereld, voortdurend in de schijnwerpers. Maar ondanks een leven in weelde is ze niet gelukkig. Haar huwelijk is uitgeblust en ze heeft weinig intimi.
Bovendien is haar verleden getekend door verlies: ze verloor niet alleen al jong haar vader, moeder en broer, bovendien werd ze al voor haar dertigste weduwe toen haar eerste echtgenoot omkwam bij een ernstig auto-ongeluk, dat zijzelf wel overleefde. Niet voor niets heeft ze de bijnaam Maria Triestina. En trouwens ook Maria Dommetriena, omdat in de publieke opinie een vrouw die zó mooi is, nooit intelligent kan zijn.
Als Maria na twintig haar haar jeugdliefde Nicola Sarti terugziet, een goede vriend van haar broer, keert er seksuele spanning terug in haar leven en groeit haar zelfbewustzijn. Maar wanneer ze Nicola ervan verdenkt haar te willen chanteren met een seksvideo, moet ze ingrijpende keuzes maken.
“Bij veel van mijn romans vormde een locatie het uitgangspunt voor het verhaal. Bij dit boek was de hoofdpersoon Maria Cristina zo sterk dat die locatie eigenlijk haar geest was,” vertelt Niccolò Ammaniti vanuit zijn huis in Rome. “En dat was een fascinerende plek. Ik kwam terecht in een wirwar van gedachten, herinneringen, angsten, gevoelens en verlangens. Alles wat eigenlijk privé is, van alles wat je nooit op de sociale media zult uiten, wat je niet aan je kinderen zult vertellen, misschien zelfs niet eens aan je partner.”
Wat fascineerde u het meest aan Maria Cristina als personage?
“Maria Cristina staat symbool voor een bepaald type die je veel ziet in onze huidige samenleving: iemand die veel succes heeft en volop in de schijnwerpers staat, bijvoorbeeld op de sociale media. Iemand die zo’n rol heeft, wordt gedwongen die positie vol te houden. Ze leeft in een wereld van likes en dislikes, en bovendien in een tijdperk van kennis en informatie, waarin iedereen alles van elkaar weet.
Maria Cristina schaamt zich zo voor dat vroegere filmpje dat ze het aan niemand durft te vertellen; niet aan haar man, niet aan haar beveiligers. Daardoor leeft ze in haar eigen eenzaamheid op een afschuwelijke tijdbom. De gedachte dat het intiemste aspect van haar leven open en bloot misschien aan de wereld zal worden getoond, jaagt haar enorme angst aan. Het publieke oordeel kan heel wreed zijn. Tal van vrouwen – hier in Italië tenminste – hebben zelfmoord gepleegd omdat er een seksvideo of iets dergelijks op sociale media werd gedeeld. Dat vind ik echt heel heftig.”
Was om die reden een vrouwelijke hoofdpersoon daarom ook geschikter dan een man?
“Ja. Ik vond het ook deze tweede keer nog steeds moeilijk om vanuit een vrouwelijk perspectief te schrijven, maar ook belangrijk, stimulerend en uitdagend. Vrouwen worden veel meer beoordeeld op hun schoonheid dan op hun intelligentie. Dat is echt anders voor een man, óók voor mooie mannen. Een mooie vrouw moet altijd haar best doen om niet voor dom te worden aangezien. Vrouwen aan de arm van beroemde mannen zijn vaak lege omhulsels. Die mannen zien hen vooral als trofee, zonder dat ze weten welke inhoud erachter zit.”
Waarheid
Een kernzin in de roman is: ‘De angst eindigt waar de waarheid begint’. Dat ondervindt Maria Cristina aan den lijve als ze zich op televisie laat interviewen en het risico neemt dat de video die ze zo vreest, openbaar wordt gemaakt. Is de waarheid bevrijdend?
“Ja. Waar de angst eindigt, begint de waarheid. En waar de waarheid is, is er geen angst meer, want die is dan overbodig geworden. Maria Cristina heeft het gevoel dat ze gechanteerd wordt – of dat nu echt zo is of niet, maakt geen verschil – en ze meent uiteindelijk dat de waarheid het enige is wat haar kan redden. Wat zij doet, is heel moedig. Gelukkig is zoiets mijzelf nog nooit overkomen – ik heb ook geen geheim – , maar ik weet niet of ik in zo’n situatie dezelfde moed en vastberadenheid zou hebben als zij.”
U bent zelf een bekende Italiaan, en bovendien getrouwd met een actrice. Hoe gaat u zelf om met dat contrast tussen het openbare en het intieme, innerlijke leven?
“Ik heb over het algemeen een teruggetrokken bestaan. Ik ben erg op mezelf, dat heb ik nodig om te kunnen schrijven. Voor veel mensen zijn de sociale media een nieuwe invulling van hun sociale leven, maar ik deel bewust niet veel over mijn gevoelens of wat ik doe. Ik kijk ernaar, maar doe er niet aan mee.”
Overal en nergens
Volgend jaar is het dertig jaar geleden dat u debuteerde als schrijver. Is de plek die het schrijven inneemt in uw leven in die drie decennia veranderd?
“Ja. Sinds mijn eerste boek Branchie [in het Nederlands uitgekomen als Kieuwen] is alles veranderd. Ik ben rustiger geworden en maak me minder druk over de mening van de buitenwereld. Dat is het enige goede aan ouder worden: ik ben niet meer zo onzeker en heb minder bevestiging nodig. Ik voel me vrijer en dat maakt het schrijven makkelijker. Vroeger had ik bijvoorbeeld een vaste locatie nodig om te werken. Nu schrijf ik eigenlijk overal en nergens, van de trein tot het ziekenhuis. Ik hoef geen veilige plek te hebben om te kunnen schrijven, het schrijven zelf is voor mij een veilige plek geworden waar ik naartoe kan gaan.”
Was het moeilijk om, nadat u zo in de huid van deze prachtige vrouw was gekropen, haar weer los te laten?
“Ja! Eerlijk gezegd was ik aan het eind een beetje verliefd op haar geworden. Ik moest haar laten gaan, maar ik mis haar wel.”
Niccolò Ammaniti, Het intieme leven (336 p.), vertaald uit het Italiaans door Etta Maris, Lebowski, € 22,99
