Kleine maar felle betogingen ontsierden dit weekend in Salvador het vijfde nationale partijcongres van de PT, de Arbeiderspartij die in Brazilië al meer dan twaalf jaar aan de macht is. Dat het meerjaarlijkse evenement, waar de partij onder leiding van president Dilma Rousseff en haar illustere voorganger Lula de dialoog aanging met haar achterban, juist in de hoofdstad van de noordoostelijke deelstaat Bahia plaatsvond was vast geen toeval.
Elders in het land zouden Dilma en Lula met tomaten bekogeld zijn.
Maar ook in het rode Bahia, waar Dilma Rousseff bij de presidentsverkiezingen van vorig jaar oktober nog zeventig procent van de stemmen binnenhaalde, kwam het tot betogingen.
Dat daarbij niet met tomaten gegooid werd komt waarschijnlijk door het feit dat tomaten – net als uien, sla en andere groenten – de afgelopen maand in Brazilië schrikbarend in prijs gestegen zijn.
Dat is te verklaren door de hevige regenval van de laatste tijd, maar als je João met de Pet vraagt waar de pijn in zijn portemonnee aan ligt, dan zegt hij: ‘aan Dilma Rousseff en haar trawanten.’
Alles wat in Brazilië misgaat is namelijk tegenwoordig de schuld van de PT.
Als het niet regent en miljoenenstad São Paulo zonder water dreigt te komen te zitten, dan is dat de schuld van de Arbeiderspartij.
Regent het teveel en verzuipt de oogst, dan is dat de schuld van Dilma en Lula.
Dat klinkt overdreven, maar beweringen zoals de bovenstaande zijn tekenend voor het politieke en maatschappelijke klimaat dat sinds de protestgolf van 2013, deze week precies twee jaar geleden, ontstaan is. Destijds legden honderdduizenden demonstranten de schuld van zo ongeveer alles wat er in Brazilië mis is nog bij de politiek in het algemeen, maar door handig manoeuvreren van de rechtse oppositie ging in maart meer dan een miljoen Brazilianen specifiek tegen de PT de straat op.
Oud-president Lula haalde dit weekend op het partijcongres in Salvador hard uit naar de Braziliaanse pers, die volgens hem de PT zwart maakt.
‘De mediabedrijven die onze regering bekritiseren zijn niet eens in staat om de crisis in eigen huis het hoofd te bieden,’ zei Lula, daarmee refererend aan een golf van massaontslagen bij mediagiganten Globo en Bandeirantes, bij de grote dagbladen Estado de S. Paulo en Folha de São Paulo en bij de invloedrijke tijdschriftuitgever Editora Abril, de absolute aartsvijand van de Arbeiderspartij. ‘En dan denken zij dat ze ons kunnen vertellen hoe we een land van meer dan tweehonderd miljoen inwoners moeten besturen,’ demagogeerde de oud-president.
Dat de Arbeiderspartij door een groot deel van de pers en een groot deel van de bevolking verguisd wordt heeft de partij toch ook wel een beetje aan zichzelf te danken. Het Mensalão-corruptieschandaal, dat in 2012 leidde tot de veroordelingen tot gevangenisstraf van tientallen medewerkers van oud-president Lula, onder wie zijn tweede man José Dirceu, heeft veel kwaad bloed gezet. De gevolgen van het nu spelende corruptieschandaal bij staatsoliebedrijf – en Arbeiderspartijbolwerk – Petrobras zullen zo mogelijk nog rampzaliger zijn.
De roep om het in gang zetten van een impeachment-procedure tegen president Dilma Rousseff, die in de periode waarin de corruptie bij Petrobras speelde deel uitmaakte van de raad van bestuur van het oliebedrijf, wordt steeds luider. Rousseff ontkent dat zij destijds van de corruptie op de hoogte was en er zijn geen bewijzen gevonden dat zij er zelf bij betrokken was.
Dat de Braziliaanse economie, die lange tijd immuun leek voor de wereldwijde crisis, sinds vorig jaar ook in recessie verkeert maakt het de Arbeiderspartij, wier populaire maatschappelijke projecten draaien op belastinggeld, niet makkelijker. De Braziliaanse munt, de real, daalt; de werkloosheid neemt toe. Voor dit jaar wordt inflatie van bijna negen procent verwacht.
Het broeit al twee jaar in Brazilië. Dilma Rousseff kan het roer maar beter met beide handen vastgrijpen, want er lijkt zwaar weer op komst.
