Een LIA is eigenlijk niet meer dan een lijstje goede voornemens om een gemeente zo inclusief mogelijk te maken. Wanneer en in welk tempo dat moet worden gerealiseerd, daar doen de meeste gemeenten geen concrete uitspraken over. Ook in Eindhoven blijft dat in het luchtledige hangen, zegt Paula de Ruiter van Eindhoven Toegankelijk! in hetzelfde artikel van Nu.nl Zo moeilijk kan het toch niet zijn?
Neem het voorbeeld van het veilig maken van oversteekplaatsen voor blinden en slechtzienden. Het enige technische wat daarbij komt kijken, is de bevestiging van een rateltikker bij de stoplichten Je kent het wel. Als het stoplicht voor voetgangers op rood staat, klinkt een tikkend geluid. Staat het stoplicht op groen, hoor je een ratelend geluid. Ik merkte de rateltikker in mijn geboortestad Rotterdam voor het eerst op in de eerste jaren van deze eeuw Nieuw is de techniek dus allang niet meer. Maar het gekke is dat in geen enkele stad waar ik ooit kom alle stoplichten ervan zijn voorzien. Is de aanschaf te duur, het installeren te ingewikkeld of is het onverschilligheid? Ook al bevindt het voetgangers stoplicht zich niet bij een druk kruispunt met veel verkeer: ook daar zie je als blinde/slechtziende niets. Wat is erop tegen standaard bij elk stoplicht een rateltikker te laten horen?
Er zijn in Nederland voldoende handvatten dankzij wet- en regelgeving om meer inclusie mogelijk te maken. Gemeenten hoeven zeker niet vanaf nul te beginnen. Maar inclusie komt zo tergend langzaam van de grond en ik snap dat werkelijk niet. Inclusie in het onderwijs? In 1978 kreeg ik een fysieke beperking door een val op mijn achterhoofd. Nadat ik na langdurige ziekenhuisopname weer naar school ging, met beperking, was dat gewoon op de basisschool waar ik al zat. Ja, Johan had een beperking, liep anders en kon niet meer met alles meedoen. Niemand die daar verder een te groot obstakel van maakte. Zelfde op de middelbare school. Goed zicht heb ik er niet op, maar ik betwijfel of ik anno 2024 met zoveel vanzelfsprekendheid hetzelfde parcours zou hebben kunnen afleggen.
Inclusie kan niet zonder mentaliteitsverandering
Inclusie is voor een groot gedeelte een technisch verhaal. Hoe maak je gebouwen, stoepen, het verkeer etc. goed toegankelijk voor mensen met een beperking? Zodat ze zo zelfstandig mee kunnen doen in de maatschappij. Inclusie kan echter niet zonder mentaliteitsverandering en daarvan ondervond ik in de laatste week van februari zelf een pijnlijk voorbeeld.
Situatieschets: ik ben dringend op zoek naar woonruimte in Nederland. Ga er maar aan beginnen. Google leidde mij via vele online zwerftochten naar een woongroep voor 50-plussers in Tilburg. Ik reageerde en mocht op gesprek komen. Dat gesprek was met twee bewoonsters. Gelijk in het begin hanteerde een van hen het woord ‘invalide’. Not done anno 2024. Dat vertelde ik haar ook vriendelijk. Ze deed het af als een slip of the tongue. Dat kan.
Het gesprek verliep voor de rest normaal en na het aanschouwen van een van de woningen was ik enthousiast. Qua vereisten om zelfstandig te kunnen wonen, inclusie, waren die woningen in de woongroep perfect. Ik wilde dus dolgraag verder in het traject. Dat ik niet à la minute dé kandidaat zou zijn voor de vrijgekomen woning was mij voor de reis naar Tilburg al duidelijk te verstaan gegeven. Er waren meerdere gegadigden en alle leden van de woongroep moeten met de betreffende gelukkige kandidaat instemmen. Ik had nog een lange weg te gaan en zou nog zeker twee keer langs moeten komen om ook de andere leden de gelegenheid te geven met mij kennis te maken. Ik toonde mij bereid en we maakten een eerste afspraak.
Wie schetste mijn verbazing toen ik diezelfde avond dit antwoord kreeg op een mail die ik eerder die avond had gestuurd en waarin ik nogmaals mijn bereidwilligheid had getoond om de volgende stap te zetten: ‘Na ons gesprek van vanmiddag hebben wij samen nog even zitten overleggen. Na zo’n kleine 10 jaar de introductie hebben begeleid kunnen wij wel zeggen dat wij weten hoe onze bewoners zullen reageren. helaas zal jouw handicap te veel negatieve reacties oproepen.’
Ik stond perplex toen ik dit las. Hadden ze dat A) niet kunnen bedenken toen we de vervolgafspraak maakten? En B) hoezo ’te veel negatieve reacties vanwege handicap’? We leven goddomme in 2024 en als er nu een bevolkingsgroep is die zou moeten weten hoe het is met beperkte mobiliteit, gezichtsvermogen ed. te moeten leven, zijn het wel ouderen!
Ik was pissig, maar heb in eerste instantie niets gedaan. Na een paar dagen vertelde ik het enkele goede kennissen. Zij vonden het discriminatie en ik zou actie moeten ondernemen. Discriminatie is het zeker, maar ik heb verder geen juridische poot om op te staan. Die woning kan ik nooit claimen, want het zijn alleen de bewoners die beslissen wie erbij komt. En zou je er überhaupt nog moeten willen wonen???
Moraal van het verhaal: inclusie van mensen met een beperking in de maatschappij gaat niet zonder een mentaliteitsverandering ten opzichte van hen. En ook al noemen we ons in Nederland graag vooruitstrevend, tolerant en weet ik het. De vereiste mentaliteitsverandering om mensen met een beperking gewoon zoveel mogelijk deel te laten uitmaken van de maatschappij wordt nog niet door iedereen tentoongespreid. Helaas.
Ondertussen blijf ik dringend op zoek naar woonruimte. Wie iets weet dat goed toegankelijk is tegen een redelijke huurprijs: tip mij erover!
Copyright foto: Johan Peters, foto hoort bij dit interview uit 2013.
