Toeristen die in Berlijn aan de buschauffeur een 'ticket' vragen, lopen grote kans te worden afgesnauwd. Een ticket heet hier immers een 'Fahrschein'. Wee de buitenlander die dit niet weet.
Je hoeft niet perse buitenlander te zijn om in Berlijn met argwaan te worden benaderd. Duitsers uit andere regio's, vooral die uit de zuidelijke deelstaten Beieren en Baden-Württemberg, hebben het in de hoofdstad evenmin makkelijk. Wie het in z'n hoofd haalt om bij de bakker een 'Wecke' te bestellen in plaats van een 'Schrippe' (het Berlijnse woord voor broodje) verraadt z'n afkomst en kan rekenen op minstens een berisping. Of erger nog: de klant wordt genegeerd.
Berlijn is na Londen en Parijs de meest bezochte stad in Europa. Vorig jaar kwamen tien miljoen bezoekers naar de Duitse hoofdstad, tendens stijgend. Meer dan tien miljard euro – tien procent van Berlijns totale inkomen – komt uit het toerisme: een verdubbeling in de afgelopen tien jaar. En dit jaar komen er weer negen grote hotels bij.
Maar die bezoekers zijn lang niet overal welkom. In wijken als Kreuzberg, Neukölln of Friedrichshain, waar vroeger radicaal-linkse krakers, immigranten uit de voormalige Sovjet-Unie, beroepswerklozen en Turken naast elkaar woonden, worden ze door velen gezien als indringers. Toeristen – vooral de drommen jonge ‘hipsters’ uit Italië, Spanje en de Verenigde Staten – en nieuwkomers ('Schwaben' : een schimpwoord voor Zuid-Duitsers), die ervoor verantwoordelijk worden gehouden dat de huren stijgen, stuiten hier steeds vaker op agressie.
Touris
Het blijft niet bij graffiti-teksten als 'Fuck Touris!' , 'No more Rollkoffer', 'Schwaben Raus!' en zelfs 'Tötet Schwaben!' ('Doodt Schwaben'). Linkse ‘anti-fascisten' intimideren toeristen door ‘ter controle’ hun paspoorten op te eisen en in enkele gevallen fysiek aan te vallen. In flatportieken in Prenzlauer Berg, de Oost-Berlijnse kunstenaarswijk die is overspoeld door welvarende West-Duitse dertigers, stak een postbode onlangs een groot aantal kinderwagens in brand. Gewoon, omdat hij genoeg had van die kinderrijke 'Schwaben'.
Critici waarschuwen dat de voortwoekerende en al lang voortdurende 'Schwaben Hass' het imago van Berlijn als tolerante en bruisende wereldstad ondermijnt. Toen Wolfgang Thierse (SPD), vice-Bondsdagvoorzitter, oud-DDR-burger en prominent inwoner van Prenzlauer Berg, zich eveneens laatdunkend over de 'Schwaben' in zijn buurt uitliet, werd het velen te gortig. 'Thierse is de intolerante Oost-Berlijnse burgerman, die laat zien hoe lelijk Berlijn soms ook kan zijn,' schreef weekblad Die Zeit. Ook de ‘Schwaben’ beten van zich af: zij hielden ludieke acties voor een 'Frei Schwabylon' en pleitten voor de 'uitzetting van Wolfgang Thierse'.
De discussie rond de 'Schwaben' leidt de aandacht af van veel urgentere problemen, zeggen commentatoren, namelijk dat oude arbeiderswijken als Neukölln en delen van Kreuzberg grotendeels zijn 'geislamiseerd' . En dat er in Berlijn parallelle Turkse en Arabische samenlevingen zijn ontstaan, waarin nauwelijks respect bestaat voor de Duitse rechtsstaat.
Maar wie daarover begint, wordt onherroepelijk weggezet als rechts-extremist, oordeelde de krant Die Welt. 'Het is een stuk veiliger om op Schwaben te schelden. Die spreken immers ook een soort Duits. En ze zijn vogelvrij.'
Meer lezen? Neem een abonnement!
