Voor de tweede keer in twee jaar heeft Iran de woning van een vooraanstaande Koerdische zakenman met raketten bestookt. In maart 2022 was het een oliebaas, deze week een van de belangrijkste bouwers van de stad Erbil. Sheik Baz was niet thuis, Peshraw Dizayee kwam om. In beide gevallen beweerde Iran dat hun woning een hoofdkwartier was van de Israëlische Mossad.
Dizayee hielp als CEO van de Falcon Group de Koerdische hoofdstad in korte tijd ingrijpend te moderniseren. Zijn van glimmend donker glas voorziene hoogbouw bepaalt de skyline van de stad. Met hem kwam zijn eenjarige dochtertje Jina om, een bevriende zakenman die op bezoek was en een huishoudster. Er waren zeventien gewonden.
Wat de twee getroffen zakenlieden gemeen hebben zijn hun goede banden met de Barzani-familie. Tel daarbij een recente Iraanse aanval op een peshmerga-eenheid in de buurt van het woon-werkpaleis van ex-president Massoud Barzani, en de conclusie is dat de aanval deels bedoeld was als boodschap aan de regerende Koerdische clan. Iedere aanval komt het een beetje dichterbij.
Plaatje
Het plaatje is echter, zoals meestal in deze regio, wat ingewikkelder. Officieel waren de vijftien kruisraketten die zijn afgevuurd op Irak en Syrië (elf voor Iraaks Koerdistan, vier voor Syrië) bedoeld als vergelding voor de dood van enkele vooraanstaande Iraanse generaals en de dubbele aanslag in Kerman.
De Koerdische president Nechirvan Barzani had vorige week nog het condoleanceregister voor de slachtoffers van die aanval getekend. Die is overigens opgeëist door de terreurgroep ISIS, maar de Iraanse overheid blijft die toeschrijven aan Israël en de VS. Barzani zei toen nog sussend dat de Regio geen bron van dreiging voor Iran was.
Natuurlijk volgden de gebruikelijke veroordelingen, ook van de VS maar deze keer kondigde het Iraakse ministerie van buitenlandse zaken zowaar aan dat het een klacht gaat indienen bij de VN-Veiligheidsraad. En werd de Iraanse zaakgelastigde in Bagdad op het matje geroepen en het zoveelste onderzoek aangekondigd.
De Iraanse Revolutionaire Garde heeft de aanvallen opgeëist en zegt dat ze gericht waren tegen ‘spionnenbases en woningen van anti-Iraanse terreurgroepen’. Haar media noemen Dizayee ‘een zakenrelatie van het zionistische regime’. Het Iraanse ministerie van buitenlandse zaken sprak van het straffen ‘van hen die een dreiging vormen’ voor de veiligheid van Iran.
Gaza
Opvallend is dat het woord Gaza daarbij niet viel. Iran wil niet direct bij dat conflict betrokken worden, alleen via proxi’s als Hamas, Hezbollah en de pro-Iraanse milities in Irak. Die laatste vallen in Irak voortdurend Amerikaanse militairen aan. Kort na de barrage van raketten vielen gewapende drones de militaire basis aan op het vliegveld van Erbil waar Amerikanen gelegerd zijn.
De Amerikanen hebben goed werkende afweersystemen voor hun bases. De roep om de Koerden te voorzien van Patriot-raketten om zich ook te kunnen verdedigen wordt steeds luider en heeft ook de VS bereikt.
Iran staat intern onder druk om de aanslagen op de generaals en in Kerman te wreken. Maar het wil niet in een rechtstreeks conflict met Israël en de VS terechtkomen. En hoewel ze goed weet dat ISIS vanuit Afghanistan achter de aanslagen in Kerman zat, ziet ze geen mogelijkheid de groep daar aan te vallen zonder de Taliban tegen zich in het harnas te jagen.
Koerdistan raken is dan het makkelijke alternatief. Daar bouwen de Amerikanen een consulaat dat naar het lijkt een sterk regionale functie zal krijgen en zijn Amerikaanse troepen gelegerd. Van de Koerden is bekend dat ze goede banden hebben met zowel de VS als Israël.
Vliegen
En het zijn twee vliegen in een klap. Je reageert je indirect af op die twee vijanden, en beschadigt tegelijkertijd de economie en welvaart van het enige deel van Irak waar je nog geen echte zeggenkracht hebt, Koerdistan. Want terwijl Teheran steeds meer macht heeft weten de vergaren in het zuiden van Irak, willen de Koerden maar niet naar hun pijpen dansen.
De Koerden zijn door de invloed van Teheran bijna al hun inkomsten uit de olie-industrie kwijtgeraakt. De export via Turkije ligt bijna een jaar na een door Bagdad uitgelokte arbitrage-uitspraak in Parijs nog steeds stil. De bouw is een andere belangrijke pilaar van de Koerdische economie, ook al doordat er veel zwart geld wordt witgewassen.
Ex-president Massoud Barzani onderstreepte dat de opzet om hem en zijn familie bang te maken niet werkt. ‘Er is geen trots in het doden van burgers, je kunt ons doden maar wees er zeker van dat het Koerdische volk standvastig is.’
Anderzijds zouden de vier raketten die Teheran naar Syrië stuurde bedoeld zijn als vergelding voor ISIS. Uh… die aanslag was toch het werk van Israël en de VS, volgens jullie eigen verklaringen? O ja, ISIS is volgens jullie een product van die twee landen. Maar de raketten werden naar Idlib gestuurd, waar ISIS geen aanwezigheid heeft. Ze zouden gericht zijn op doelen van radicale islamgroep Tahrir al-Sham – een vijand notabene van ISIS.
De doelen lijken volstrekt ondergeschikt aan de boodschap, die luid en duidelijk aan Israël is gericht. Hierbij werden Iraanse Khyber-Shaken raketten gebruikt, die een afstand van 1200 kilometer overbrugden. En daarmee dus ook Israël kunnen bereiken.
Turkije
En terwijl Iran een rakettenregen afschoot op de Koerden in Irak en terreurgroepen in Syrië, liet ook Turkije zich niet onbetuigd. Al sinds de oorlog in Gaza aan de gang is, heeft Ankara de aanvallen op Koerden in Syrië en Irak opgevoerd. Die zouden gericht zijn tegen de Turkse verzetsgroep PKK, vanwege aanvallen waarbij Turkse militairen zijn omgekomen. Maar de afgelopen dagen werden vooral economische doelen in de Koerdische regio van Syrië geraakt.
Bij meer dan zeventig luchtaanvallen werden onder meer elektriciteitscentrales, een olieraffinaderij, een trouwhal en winkels geraakt. Analisten menen dat Turkije enerzijds een wig probeert te drijven tussen de militaire kant van de PKK en de regering van Syrisch Koerdistan. En anderzijds probeert het politieke project van PKK en aanverwante groepen in Syrië te vernietigen.
Een van de doelen was een gevangenis voor ISIS-jongeren, waarbij maar net een uitbraak kon worden voorkomen. De Koerden in Syrië hebben een belangrijke rol gespeeld in de strijd tegen ISIS, en houden nog vele tienduizenden ISIS-aanhangers en hun families gevangen waar de wereld niet naar omkijkt.
Onmacht
Protesten tegen de Turkse bombardementen richten zich met name op het feit dat dit een NAVO-lid is dat een buurland bestookt, zonder dat de NAVO daar iets tegen onderneemt. In Erbil (waar betogen meestal wordt afgestraft) zijn duizenden de straat opgegaan om bij de VN-compound te protesteren tegen de Iraanse raketten.
De onmacht onder Koerden is in beide landen groot. Wat ondernemen ze tegen machtige staten als Iran en Turkije, als die besluiten hun grondgebied te gebruiken voor boodschappen aan anderen? En als de VS, die in beide regio’s aanwezig is vanwege de strijd tegen ISIS, dat laat gebeuren? Kan je dan echt alleen nog een sitting duck zijn?
