Tenslotte: waarom staat ‘veilig thuis’ tussen aanhalingstekens? Wel, dat ontdekken we als we kijken wat er onder deze wonderbaarlijke kop staat. Daar lezen we namelijk, dat homo’s met een relatie géén kerkelijke taak mogen krijgen bij de Nederlands Gereformeerden. Maar, voegt de vrome krant nog gauw toe, kerken moeten wel ‘al het mogelijke’ doen hen een veilig thuis te bieden. Snapt u het nog?
De Landelijke Vergadering
Ik ken het vrij goed, dat Nederlands Gereformeerde kerkgenootschap. Ik heb hun predikantsopleiding gevolgd. Een sympathiek, eigenzinnig clubje dat iets te ‘rechts’ is voor de mainstream Protestantse Kerk in Nederland, maar losser georganiseerd en vrolijker gereformeerd dan de andere splinterkerken. Er zijn 89 kerken met samen zo’n 33.000 leden, en bestuursmatig wordt er over ’t algemeen vrij veel aan de lokale gemeenschap overgelaten.
Behalve als het aankomt op de écht zware thema’s, natuurlijk. De homo’s, bijvoorbeeld. Spreken wij over de homoseksuele medemens, dan vindt men centraal gezag nodig – en dat is waar de Landelijke Vergadering, het hoogste orgaan binnen de NGK, ten tonele verschijnt. Deze afvaardiging heeft nu dus besloten, dat homo’s met een relatie geen dominee, ouderling of diaken kunnen worden – maar daar is een proces van zeker tien jaar aan voorafgegaan.
Dominee ontslagen
De eerste die ik het nieuws zag twitteren, was dr. Ruard Ganzevoort, professor theologie en Eerste Kamerlid voor Groenlinks. ‘Homo’s uitsluiten van ambt maar wel pastoraal met ze praten. NGKerk begrijpt nog niet hoe krom en vernederend dit is’, luidde zijn tweet.
Homo’s uitsluiten van ambt maar wel pastoraal met ze praten https://t.co/Y50rYDpCfG NGKerk begrijpt nog niet hoe krom en vernederend dit is
— Ruard Ganzevoort (@ruardganzevoort) January 18, 2016
Zijn frustratie komt niet uit de lucht gevallen. Ruard Ganzevoort was zelf ooit Nederlands Gereformeerd predikant. Hij aanvaardde dat ambt toen hij nog met een vrouw getrouwd was. In 2005 ontnamen de kerken hem zijn titel, omdat hij inmiddels een relatie met een man was aangegaan. Hij vocht het ontslag aan en noemde het een vorm van discriminatie.
Jarenlange discussie
Nog weer vier jaar later, in 2009, nam het Utrechtse filiaal van de NGK een principebesluit. Voortaan moesten homo’s met een relatie gewoon ouderling kunnen worden. Het leidde tot een reeks artikelen. Onder meer van Ad de Boer, voormalig EO-directeur en NGK-coryfee. Hij sluit een serie van drie artikelen wat kwezelig af met ‘Samen aan de voet van het kruis’, waarin hij, alvorens met een gebed te eindigen, oproept tot landelijke bespreking van de Utrechtse kwestie.
‘Dat gaat toch niet zomaar’, lijkt de algemene teneur te zijn, want Ad de Boer krijgt zijn zin en de Landelijke Vergadering krijgt de opdracht om het homoprobleem voor eens en altijd op te lossen. Dat wordt door de Landelijke Vergadering 2010 in februari 2011 besloten, wat leidt tot een tussenrapport in 2013 en het sluitstuk in januari 2016. Zoals die dingen gaan.
Waarom heeft dit zo’n lange tijd geduurd?
De vraag is, waarom er meer dan tien jaar tussen het ontslag van Ruard Ganzevoort en het definitieve besluit van de Landelijke Vergadering heeft gezeten. De reden is in één woord samen te vatten: het is angst. De angst druipt van de berichtgeving in het confessionele Nederlands Dagblad, dat een homofobe kerkelijke beslissing zo framet dat het lijkt, of de kerk homo’s een warm thuis wil bieden.
Angst voor de publieke opinie, angst dat homo’s door de mooie woorden heen zullen prikken, zoals Ganzevoort direct deed, en het venijn in dit besluit zullen voelen. Die angst is ook voelbaar in de wollige tekst van de huidige voorzitter van de Landelijke Vergadering, Willem Smouter. Het begint met een eerlijk en direct ‘we zien geen ruimte om de ambten open te stellen’, en de rest van de tekst is één grote ‘maar…’. Alsof de man wil zeggen, dat hij het ook liever anders had gezien. Wat volgens mij ook zo is.
Waarom geen ambt voor homo’s?
Dan de fundamentele vraag. Waarom geen homo’s in het ambt? Waarom kunnen homo’s met een relatie geen zielzorgers zijn? Er zijn twee redenen, beide wederom gegrond in angst. Eerst is er de angst voor de achterban – angst, dat een progressief besluit ten koste van het ledental zal gaan. Dat Nederlands Gereformeerde conservatieven hun kerk zullen inruilen voor een homofober evangelisch, Gereformeerd Vrijgemaakt, Christelijk Gereformeerd of zelfs Rooms-Katholiek onderkomen.
Daarnaast is er de meer theoretische angst, dat het toelaten van homo’s in het ambt tegen de wil van God in zou druisen. Honderden pagina’s heeft men eraan moeten wijden om uiteindelijk te concluderen, dat er niets mag veranderen in het kerkrecht. Hieraan ligt minutieus bijbelonderzoek ten grondslag, maar daarin geeft men expliciet toe, dat er letterlijk maar een handjevol teksten in dat dikke heilige boek staat, dat überhaupt over dit thema gaat.
De bijbel maakt zich niet zo druk om homo’s, wij wel
De bijbel maakt zich dus niet zo druk om homo’s. Omdat de schrijvers genoeg andere thema’s kenden die ze interessanter vonden, en simpelweg omdat homoseksualiteit toen een minder zichtbaar thema was dan tegenwoordig. Het is zelfs maar de vraag, in hoeverre het fenomeen van een monogame homoseksuele relatie ‘in liefde en trouw’ überhaupt bekend was bij de bijbelschrijvers. De bijbel, in het kort, leert ons weinig tot niets over homoseksualiteit.
Maar de NGK vergadert jaren en jaren over het thema. Het kerkgenootschap doet daarin mee aan een akelige wereldwijde trend. Jonathan Dudley beschrijft de Grote Vier fronten waarlangs een deel van het Amerikaanse christendom krampachtig strijd levert om zijn identiteit te behouden in een seculariserende maatschappij: men is tégen de evolutietheorie, homoseksualiteit, abortus en de milieubeweging. Amerikaanse evangelicalen ontlenen hun zekerheid aan vier dingen waar ze faliekant op tegen zijn. Laten ze die vier punten varen, dan zijn ze bang dat ze alles kwijtraken.
Wie zijn leven wil behouden, zal het verliezen
Dat de Nederlands Gereformeerde Kerk gelijkenissen vertoont met die Amerikaanse kramp, is duidelijk zichtbaar aan de geld- en tijdrovende exercitie die de Landelijke Vergadering is aangegaan op één van deze grote vier thema’s: homoseksualiteit. Overigens was één van de andere drie, de evolutietheorie, dit jaar in dezelfde kring uitgebreid in opspraak. Dat is geen toeval.
De kerk wil grip houden op haar eigen identiteit, en daarom blijft ze na ellenlang vergaderen bij het conservatieve standpunt. Ironisch genoeg zal dat uiteindelijk tot haar ondergang leiden. ‘Wie zijn leven wil behouden, zal het verliezen’, zei Jezus al. Dat ironische lot zal de NGK ook treffen. Met dit voor de hand liggende eerste teken: de meeste homoseksuele leden zullen haar verlaten. De NGK roept nu om het hardst dat homo’s zich vooral thuis moeten voelen. Maar wie kan zich nu nog veilig voelen in de NGK, als daar net elf jaar lang verhitte gesprekken over hem gevoerd worden?
Uitsluiten is een zonde
Wat het hoogste orgaan van de NGK deze maand gedaan heeft, is uitsluiten. Hoe warm en wollig je het ook inpakt – dit koude, kale feit blijft staan: wie iemand van hetzelfde geslacht liefheeft, kan geen Nederlands Gereformeerd diaken, ouderling of dominee worden. Hoe wijs, goed, liefdevol, Godvruchtig en bekwaam Adam ook is… de avondmaalswijn schenken, het plegen van pastorale bezoeken en het houden van een preek zijn alleen toegestaan als hij van Eva houdt en niet van Evert.
Dat is waanzin. Maar het is meer dan dat. Het is een schending van de kern van het christendom. Die kern is: in Christus is man noch vrouw. Die kern is: in Christus is geen oordeel. Die kern is: alle mensen staan als gelijken voor de troon van God. Die kern is: liefde is alles. Die kern is: iedereen is welkom. Door mensen op basis van hun seksuele geaardheid te weigeren, ontkent de Nederlands Gereformeerde Kerk die basis van het christendom.
En Jezus lijdt
Ooit ben ik gaan geloven, dat Jezus vandaag de dag nog steeds aan het kruis hangt. Dat zijn armen wijd gespreid zijn om mij welkom te heten als kind van God. Dat alles wat ik vandaag verkeerd doe, een zweepslag op zijn rug is, een spijker in zijn pols. Dat zijn ‘Vader, vergeef het hen, ze weten niet wat ze doen’ nog elke minuut klinkt – omdat dit alles nog elke minuut heel hard nodig is.
Zo ook op deze blue monday voor alle Nederlands Gereformeerde homo’s. Jezus spreidt zijn gekruisigde armen wijd, om hetero en LBTGQ’ers een warm welkom te bieden. Jezus trekt een van pijn verwrongen gezicht, als dat welkom wordt ontkend en geschonden door de Landelijke Vergadering van een plaatselijk gereformeerd splinterkerkje. Jezus roept over hetero en homo, tegen kerklid en hoogste bestuurder, wat hij al die tijd al over ons allen uitroept, steeds weer met zijn laatste adem: vergeef hen.
