Het was een moment van ogen die opengaan, van wakker worden. Een make-up call dus, in goed Nederlands. De bekendmaking dat Taylor Swift een aantal concerten had gecanceld omdat de terreurgroep ISIS het op haar en haar fans had gemunt had. Een aanslag op Taylor Swift door ISIS-radicalen? Maar… ISIS was toch allang verslagen? We konden toch weer rustig slapen?
Zelfs na de aanval op de Russische Krokushal van eerder dit jaar wilde niemand eraan. Nee, dat was ver weg en er zat een vage ISIS-groep in de Kaukasus achter. Maar deze concerten van Swift zouden in Wenen worden gehouden, en zouden tienduizenden meest jonge vrouwelijke fans per keer trekken. Onder onze neus dus, en wie kent er nou geen Taylor Swift-fan?
Misschien moeten we die ISIS-jongens wel dankbaar zijn dat ze de wereld weer eens drukken op het voortdurende gevaar dat ze nog steeds vormen. Want tien jaar nadat de groep in 2014 een derde van Irak en een deel van Syrië veroverde, is ze allerminst verdwenen. Ze is hooguit op een andere manier gaan werken, en toch ook weer niet echt. Irak en Syrië zijn nog wel belangrijk, maar de andere zes provincies zijn ook erg in opkomst.
Verdubbeling
In mijn eigen regio, Irak en haar omgeving, zijn er nog wekelijks meldingen over opgerolde ISIS-cellen. In Syrië voerde de groep in juli alleen al 32 aanslagen uit – het dubbele aantal van vorig jaar. En als je de eerste helft van dit jaar vergelijkt met de laatste van vorig jaar dan zie je ook een verdubbeling: van 154 vorig jaar naar 397 dit jaar. De conclusie: ISIS herstelt zich.
En het beeld kan je bijna wereldwijd doortrekken. ISIS hadden plannen voor aanslagen bij de wereldkampioenschap voetbal, en bij de Olympische Spelen. Ze werkt vreselijk hard om zich weer te manifesteren, en op die manier weer nieuwe rekruten te trekken.
De rekrutering is in volle gang op de sociale media, alleen niet altijd voor iedereen zichtbaar. Zo luidde mijn oud-vertaler Mohammed Salih, die nu senior fellow is aan het Foreign Policy Research Institute in Philiadephia, onlangs de noodklok over de manier waarop de groep en haar aanhangers ongestoord in het Koerdisch op Facebook hun gang kunnen gaan.
En inderdaad, de herdenkingen van het feit dat het op 3 augustus tien jaar geleden was dat ISIS begon met haar genocide tegen de yezidi’s leverden zoveel haatberichten op sociale media op, dat er van verschillende kanten waarschuwingen kwamen.
Tieners
Voor het beramen en voorbereiden van de aanslag in Wenen zijn drie jongemannen opgepakt, twee van achttien en een van negentien jaar die net de dag ervoor zich trouw had verklaard aan ISIS. Ze hadden naar het voorbeeld van het bloedbad in het Bataclan theater in Parijs in 2015 wapens en explosieven willen gebruiken om zoveel mogelijk slachtoffers te maken.
Verontrustend is dat de terreurgroep er (opnieuw) in slaagt vooral beïnvloedbare jonge mensen te indoctrineren. Recent onderzoek laat zien dat bijna tweederde van de arrestaties in Europa van de afgelopen negen maanden die een link met ISIS hebben tieners zijn.
Bij de 27 geplande ISIS-aanvallen sinds oktober waren van de 58 verdachten er 38 tussen de dertien en negentien jaar. De onderzoeker stelde bovendien vast dat het aantal aanvallen of geplande aanvallen sinds 2022 meer dan vervierdubbeld is.
Het lijstje dat in het CNN-rapport volgt is zorgwekkend. Het noemt een 14-jarige uit Montenegro die in mei in de Oostenrijkse stad Graz opgepakt is nadat ze een mes en een bijl had gekocht voor een aanval die ze zou plannen. Op haar computer werd ISIS-materiaal gevonden.
Frankrijk
Ook in verband met de geplande aanslagen tijdens de Olympische Spelen zijn tieners aangehouden. Eind mei een 18-jarige man van Tsjetsjeense afkomst, die het gemunt had op toeschouwers van de Spelen in Saint-Étienne. Twee weken eerder waren elders in Frankrijk ook al twee tieners opgepakt die met het plannen van een aanslag bezig waren. En in April was er nog een zestienjarige in het zuidoosten van Frankrijk die een explosievenvest aan het maken was.
Ook de Duitsers melden meerdere complotten te hebben blootgelegd. In april arresteerden ze in Düsseldorf twee meisjes van 15 en 16 jaar en een 15-jarige jongen die een aanval planden. Een 18-jarige werd opgepakt voordat hij een aanval met een mes kon uitvoeren op de synagoge in Heidelberg.
En dan waren er ook nog de 15 jarige Zwitser en 16-jarige Italiaan die in maart in Zwitserland zijn opgepakt, en hier is nog een lijstje voor 2023.
Dit is maar een uittreksel van de totale lijsten van mensen die zich door ISIS lieten inspireren of rekruteren. Er zijn er veel meer. De Amerikanen zijn tot de conclusie gekomen dat ze ook weer met de vluchtelingen en migranten het land binnen komen. In Canada was er een schandaal omdat een man die op ISIS-video’s iemand onthoofd had, het land binnen heeft mogen binnenkomen om vervolgens een terreuraanslag in Toronto te plannen.
Shamima Begum
Al die activiteiten nopen tot voorzichtigheid. Het zal allemaal vast meespelen bij de beslissing van de Britse rechter om het hoger beroep van ‘ISIS-bruid’ Shamima Begum af te wijzen waarmee ze haar Britse nationaliteit terug probeerde te krijgen. Begum, die zich inmiddels van de groep afkeerde, overweegt nu een gang naar het Europese Hof voor de Mensenrechten.
Ze woont in een kamp voor ISIS-families (niet in dat waar radicale vrouwen een kalifaat runnen, Al Hol, maar in Roj). De Syrisch-Koerdische autoriteiten blijven erop aandringen dat de verschillende landen hun eigen mensen repatriëren uit de overvolle ISIS-gevangenissen en -kampen. Dat proces is traag omdat veel landen bang zijn dat zij mensen terughalen waartegen ze onvoldoende bewijs hebben en die als ze eenmaal vrij zijn terugvallen in oude gewoonten. Met ISIS terug op het vinkentouw zijn die zorgen terecht.
Slachtoffers in Irak kijken bezorgd toe hoe duizenden ISIS-families uit de Syrische kampen terugkeren naar Irak. Daar wacht hen een deradicaliseringsproces in Jeddah-kamp, waarna ze vaak echter in hun oude wijken niet meer welkom zijn vanwege hetgeen hun vaders, echtgenoten en zonen hebben aangericht. Nieuwe frustratie en achterstelling kunnen hen echter weer in de armen van ISIS duwen.
Amnestie
Zorg is er ook over een amnestiewet die het Iraakse parlement bespreekt voor soennitische gevangenen, van wie er zo’n achtduizend jaren geleden ter dood zijn veroordeeld. Velen zitten al sinds 2003 vast op beschuldiging van verzet tegen de Amerikanen. Soennitische politici maken zich, met het oog op de veranderde situatie in Irak, sterk hun zaken opnieuw te bekijken. In juli zijn er al 750 vrijgekomen.
Hoewel dit oude gevallen zijn, en er geen direct verband is met ISIS, hebben veel yezidi’s grote bezwaren tegen de amnestiewet. Hun reacties zijn symbolisch voor het wantrouwen dat door toedoen van ISIS en andere radicale, gewelddadige moslimgroepen nu aan alle soennieten in Irak ten deel valt. En aan moslims overal ter wereld.
De terugkeer van ISIS als een terreurdreiging waarmee rekening moet worden gehouden, is slecht nieuws voor onschuldige moslimgelovigen. Vooral in een tijd van Hamas & Israël, fake-nieuws en extreemrechts zal dat vaker leiden tot anti-islamitische acties.
Waar ISIS op haar beurt weer garen bij spint, want frustratie is een vruchtbare rekruteringsgrond. Zoals het grote aantal tieners dat ze heeft weten te werven ook al laat zien.
