In een van de eerste hoofdstukken in het boek roept Bressers de beelden op van het ongeluk: ‘Vanuit mijn ooghoek zie ik ineens een hand aankomen, gevolgd door een pols en een onderarm. Het duurt even voordat ik me realiseer dat het mijn eigen arm is die daar voorbij drijft.’ In zijn woning in het Brabantse Oirschot licht hij toe: ‘Ik kan me alles van dat moment gedetailleerd herinneren, er is geen zwart gat. En ja, ik bleef kalm. Mijn overlevingsinstinct heeft er kennelijk voor gezorgd dat ik niet in paniek raakte. Gedachten schoten door mijn hoofd, dat wel, maar ik gaf me ook over aan de situatie. Toen ik eindelijk aan de kant lag, voelde ik me als een lappenpop. Geen enkele controle meer over mijn ledematen.’ Hij neemt een slok thee. Met een rietje, want een glas vasthouden gaat niet.
Carlos-momentje
De paniek kwam later, ‘s nachts in het ziekenhuis in Portugal. ‘Ik had al heel wat mensen aan mijn bed gehad, die keurig de monitoren controleerden, maar ondertussen niets tegen me zeiden. Die nacht, toen ik het even helemaal niet meer wist, kwam broeder Carlos naar me toe. Hij legde zijn hand op mijn schouder en zei heel rustig en vol vertrouwen: “It’s okay”. Daarmee maakte hij voor mij het verschil. Toen ik hem dat later vertelde, was dat voor hem een eye opener. Hij deed immers gewoon zijn werk.’
Bressers heeft het sindsdien over ‘Carlos-momentjes’. De definitie staat in de ondertitel van zijn boek: met kleine dingen het verschil maken. De afgelopen jaren hield hij contact met de Portugese broeder. Er kwam onlangs zelfs een weerzien: Carlos verbleef enkele dagen in Nederland en was te gast bij de boekpresentatie.
ADHD of…
Hoe je met kleine dingen het verschil maakt… het is een rode draad in Bressers’ werk. De afgelopen jaren verzamelde hij vele ‘Carlos-verhalen’. Uit de zorg, het bedrijfsleven, het onderwijs: ‘Een leraar vertelde me over een meisje dat zich in de klas zo druk gedroeg, dat ze eigenlijk niet te handhaven was op school. Een labeltje, ADHD misschien, en dan naar het speciaal onderwijs? Het leek nog de enige optie. Totdat hij besloot eens écht in gesprek te gaan met het meisje. Wat bleek: deze leerlinge zat vanwege de onrust die ze veroorzaakte vooraan in de klas. Dan kon de leraar haar een beetje in de gaten houden en bijsturen. Het meisje vertelde echter dat ze juist erg onrustig werd van het geroezemoes, de geluiden achter haar rug. De leraar liet het meisje vervolgens achterin de klas zitten. Gevolg: driekwart van de problematiek was met een simpele ingreep opgelost.’
We zongen: 'Hoofd, schouders, wiel en frame, wiel en frame'
Sit down comedian
Met zijn verhalen wil Bressers het publiek ‘raken en vermaken’. ‘Een talent dat ik voor mijn ongeluk nog niet echt had ontdekt bij mezelf. Ik was altijd al wel grappig, maar niet zo grappig dat mensen ervoor willen betalen. In de periode na het ongeluk fungeerde humor als overlevingsstrategie. In de revalidatiekliniek zongen we dan vrolijk “Hoofd, schouders, wiel en frame, wiel en frame”. Door mijn shit als mest te gebruiken, kreeg ik mensen aan het lachen. Zo kwam ik een jaar of zeven geleden op het podium terecht als stand up – of in mijn geval “sit down” comedian.’
‘Is dit het nu?’
De afgelopen jaren heeft Bressers zich verder ontwikkeld van comedian tot spreker op studiedagen en congressen. ‘Ik combineer humor met het verhaal van mijn ongeluk en de lange periode van revalideren. Daardoor kom ik binnen bij de mensen. Dan spreek ik voor een groep dertigers uit het bedrijfsleven en voel ik dat ze over hun situatie – hard werken, uren maken – bijna unaniem denken: “Is dit het nu?” Ik heb zelf International Business Management gestudeerd, had destijds de ambitie om manager te worden bij een groot, internationaal bedrijf, succes, geld verdienen. Ik vertel dat en zij luisteren. Zij denken over mijn ongeluk, ik denk over hun leven: “Shit, dit had mij ook kunnen overkomen.” Dat is een spannend moment. Dan zeg ik dat ik mijn nek heb moeten breken om tot hier te komen. En dat ik hoop dat zij eerder de regie over hun leven zullen oppakken.’
Plantsoen schoffelen: beloning of straf?
Schoffelen
Jezelf opnieuw uitvinden, op zoek gaan naar wat je echt belangrijk vindt, een positief perspectief kiezen om naar je situatie te kijken… in 27 hoofdstukken geeft Bressers adviezen voor een beter leven. Zelfhulp, maar nergens plat. Hij illustreert zijn boodschappen met sprekende voorbeelden, veelal uit eigen ervaring. Bijvoorbeeld over hoe we op verschillende manieren betekenis kunnen geven aan dezelfde situatie: ‘Op de basisschool mochten we altijd schoffelen als we eerder klaar waren met een opdracht. Het was een beloning voor goed je best doen. Heerlijk was dat, het zonnetje, lekker bezig zijn in de buitenlucht. Toen ging ik naar het vwo. Ik was niet altijd een lieverdje, vrat wel eens wat uit. Dus kreeg ik regelmatig straf. Wat ik moest doen? De plantsoenen schoffelen.’
Pieter Winsemius
Bressers spreekt regelmatig voor leraren. ‘Geen gemakkelijk, maar wel een enorm belangrijk beroep in deze snel veranderende, veeleisende wereld. Je moet jezelf steeds opnieuw uitvinden. Je krijgt te maken met mondiger ouders, kinderen die veranderen. Je redt het niet door alleen maar die technisch perfecte leraar te zijn. Net als Carlos kun je het verschil maken in het leven van een leerlingen of student. De Carlos in mijn studietijd was oud-minister Pieter Winsemius, die als hoogleraar management duurzame ontwikkeling verbonden is aan de Universiteit van Tilburg. Hij is een echte verhalenverteller die de verbinding maakt met zijn publiek. Hij wilde nooit meer dan 25 studenten in zijn colleges. Ik zou hem als onderdeel van mijn studie een tijdje mogen assisteren. De afspraken waren gemaakt vóór het ongeluk. Ik had er al rekening mee gehouden dat deze stage niet meer door zou gaan, ik was gehandicapt. Maar kort na mijn ongeluk belde Winsemius: hoe het met me ging. De stage ging door, ik werd assistent, maar bij de eerste ontmoeting haalde de oud-minister koffie voor me.’
Videocolleges
Bressers heeft zijn studie afgemaakt en inmiddels een masterdiploma op zak. Studeren na het ongeluk was niet gemakkelijk. ‘Voordat ik in de collegezaal zat, had ik al twee uur zorg, een taxirit en een hoop geklungel achter de rug. Dan was ik al doodmoe. De oplossing lag voor de hand: colleges op video opnemen, zodat ik ze thuis kon bekijken. Toen een van mijn docenten geconfronteerd werd met een camera, zag hij dat helemaal niet zitten. Totdat hij hoorde dat het voor mij was. Later bleek dat die opnames van colleges een geweldige aanvulling waren op het onderwijsaanbod. Ze werken er nu nog mee.’
Ik wil met niemand ruilen
Ruilen
‘Na afloop van mijn presentaties komen mensen vaak naar me toe’, besluit Bressers. ‘Ze vertellen me dan hun verhaal. En dan besef ik steeds weer dat iedereen de nodige uitdagingen krijgt in het leven. Het gaat er uiteindelijk altijd weer om hoe je ermee omgaat. Ik denk dat ik een goede draai heb kunnen geven aan mijn situatie. Dit is mijn pad. Ik wil met niemand ruilen, ondanks die dwarslaesie. Het mooie is: ik hoef niet zo hard te werken, maar kan mijn werk wel vanuit mijn hart doen.’
‘Waar een wiel is, is een weg’ van Jaap Bressers is verschenen bij AnderZ. Het boek is onder andere te bestellen via de website van de auteur.
