Tegenwoordig wordt Twitter (ik blijf het Twitter noemen), overspoeld door een leger van trollen en anonieme accounts. Maar in tegenstelling tot vroeger, lijken sommige bots levensecht. Het NRC liet afgelopen week zien hoe bijvoorbeeld de Trump-campagne echte foto’s van mensen inzet als zogenaamde Trump-stemmers. In werkelijkheid waren het bot-accounts die de suggestie moesten wekken dat het Trump-engagement op Twitter groter was dan het werkelijk was. Het zou me niet verbazen als er in Nederland een vergelijkbare schaduwcampagne gaande is. Het probleem voor het debat is duidelijk: als er maar genoeg trollen en anonieme accounts ophef creëren, krijgen die de aandacht, ook in mijn feed. Hierdoor mis je de mensen die wél geïnteresseerd zijn in een open discussie. Bovendien wekt het de suggestie dat iets heel erg leeft, terwijl dat helemaal niet zo is. Het wordt vooral door nepaccounts gepusht.
Een inhoudelijke discussie
Lang heb ik iedereen het voordeel van de twijfel gegeven om met respect het debat aan te gaan, zelfs trollen en anonieme accounts. Ik heb zelfs mensen getolereerd die geen respect toonden richting mij. En daar moet ik op terugkomen. Als mensen respectloos en met denigrerende termen en diskwalificaties het debat met me aangaan, dan is een inhoudelijke discussie als vechten tegen de bierkaai.
Enkel de inhoud
Bovendien kun je je onmogelijk enkel tot de inhoud beperken als je tegenspreker dat niet doet. Als je tegenspreker (meestal via sociale media) zich verlaagt tot persoonlijke aanvallen, leugens verspreidt, zich niet aan de feiten houdt of met denigrerende termen komt, wordt een open en eerlijk debat onmogelijk. Zeker wanneer hij of zij zich enkel beroept op autoriteit. Uiteindelijk vind ik dat wél jammer, maar ik heb dit jarenlang tegen beter weten in geprobeerd.
Andersdenkenden
Maar laat ik duidelijk zijn: er bestaat een groot verschil tussen enerzijds andersdenkenden en anderzijds asocialen en verstoorders van het debat. Andersdenkenden zijn mensen die anders over de materie denken, maar hun argumenten duidelijk kunnen onderbouwen en zelfs met bronnen dat kunnen ondersteunen. Vervolgens kun je erover in discussie gaan wat de betrouwbaarste bron is en welke interpretatie de meest logische lijkt te zijn.
Verstoorders
Verstoorders zijn echter mensen die wat roepen, maar dat niet onderbouwen. Ze gebruiken enkel oneliners of doen aan cherry-picking zonder dat met een bron te onderbouwen. Als ze al met een bron komen, doen ze dat zonder het academische debat te begrijpen. De bron is enkel gekozen nadat het standpunt allang vaststond. Deze mensen baseren hun standpunt niet op gedegen brononderzoek. Met dit soort mensen loopt een discussie vaak stuk, omdat ze alleen maar hun bron napraten zonder een eigen standpunt in te nemen.
Asocialen
Helaas hebben we dan ook nog te maken met een veel vervelendere groep, namelijk de pestkoppen: de asocialen. Dit zijn mensen op de (a)sociale media die je vooral bespotten. Voorbeelden hiervan zijn opmerkingen maken over iemands uiterlijk, over iemands doen en laten en daarbij de discussie afleiden van de kern en naar het persoonlijke trekken.
Hoe dan wel?
Op de universiteit waren sommige medestudenten ooit stomverbaasd, toen ik met inmiddels één van mijn beste vrienden keihard in discussie ging. We voerden het debat keihard en brandden elkaar af. Toen het pauze was, dronken we koffie en na het college gingen we samen naar de sportschool. Sommige medestudenten begrepen niet hoe we elkaar inhoudelijk zo hard aanvielen, maar daarbuiten zelfs vrienden waren. Komende winter gaan we samen een historisch reisje maken.
Dit is hoe ik een open debat zie. Helaas moet ik erkennen dat dit niet mogelijk is met pestkoppen en asocialen die zich verlagen tot persoonlijke aanvallen of bespotten. Op die manier kun je geen inhoudelijke discussie voeren. Een inhoudelijke discussie moet altijd van twee kanten komen.
Krachttermen
Dan is er tot slot de discussie over het gebruik van krachttermen, vooral wanneer het de discussie rondom Rusland en Oekraïne betreft. Ook in Nederland hebben we helaas te maken met mensen die voortdurend pro-Russische propaganda verspreiden. De discussie die laatst onder een post van mij oplaaide, was of je mensen wel of geen ‘nuttige idioot’ of ‘Putinversteher’ moest noemen. De aanleiding hiervoor was dat sommige mensen wel erg vaak een doorgeefluik van Russische propaganda bleken te zijn. In dat geval moet je het dus ook gewoon kunnen benoemen, welke termen horen bij het gedrag of standpunt dat iemand uitdraagt.
Voorwaarden
Er is wat mij betreft hierbij wel één voorwaarde: gebruik je een krachtterm, dan dien je deze zorgvuldig te onderbouwen. Dat geldt niet alleen wanneer je mensen ‘nuttige idioten’ of ‘Putinverstehers’ noemt omdat ze weer Russische propaganda verspreiden, maar ook voor andere krachttermen, zoals mensen woke noemen. Deze zorgvuldigheid geldt voor iedereen. Het is aan ieder van ons om zorgvuldig en weloverwogen te bepalen wie de verstoorders zijn – en wie de Putinverstehers.
Ik ben Hidde Bouwmeester, historicus in de internationale betrekkingen en gespecialiseerd op postcommunistisch centraal én Oost-Europa. Met een (vaste) donatie draag je bij aan mijn werk en zorg je dat ik Oekraïne onder de aandacht kan houden en desinformatie kan bestrijden en bovendien geheel onafhankelijk kan blijven.
