Simons kijkdoos verbluffende versie van Stravinsky’s opera
Vaste bezoekers van De Nationale Opera weten: als Simon McBurney een nieuwe regie doet, worden we van de eerste tot de laatste seconde verrast met een overdaad aan theatrale vondsten. McBurney liet een hond in poppenversie opdraven in A Dog’s Heart, creëerde de grappigste Papageno-scène ooit in Die Zauberflöte en heeft nu ook weer de lachers op zijn hand bij Stravinsky’s The Rake’s Progress. Als je een countertenor als De Vrouw met De Baard inzet, kan de voorstelling in platte humor vervallen, maar bij McBurney kan zelfs deze zingende circusartieste momenten van ontroering oproepen.
Dubbelzinnige Mozart
Het gaat allemaal om Stravinsky’s The Rakes Progress. Niet bepaald een standaard opera en ook zelden gehoord hier. Onterecht, want Stravinsky’s versie van 18e eeuwse operatradities ligt verrassend gemakkelijk in het oor. De Rus strooit met verwijzingen naar Mozart en vele anderen, maar het geheel blijft bedrieglijk licht met schrijnende ondertonen. Laat het maar aan McBurney over om die dubbelzinnigheid te benadrukken.
De opera opent met Tom Rakewell, die wil trouwen met zijn geliefde Anne Trulove. Dolgelukkig zijn ze samen. Maar Annes vader ziet het niet zitten. En Tom zelf droomt van een blingbling bestaan met veel geld en weinig werken. Een sinistere Faustiaanse verschijning lokt hem naar Londen, waar Tom zich verliest in een liederlijk leven vol gokken en erotische uitstapjes.
Faust & limousines
Dat kan niet goed gaan. Het decor is een blanco papieren kijkdoos. Tom kijkt aanvankelijk maagdelijk onschuldig naar de wereld. We zien paradijselijke groene landschappen, waarin hij en Anne rondlopen. De eerste scheur in deze paradijselijke tuin komt als Faustiaanse Nick inbreekt en door de papierwand stapt. Dan volgen wolkenkrabbers, rennende mensenmassa’s, een complete witte limousine en gigantische kroonluchters, die van het papieren decor weinig overlaten.
Tom eindigt in het gekkenhuis, terwijl zijn Anne hem barmhartig toezingt. Julia Bollock weet Anne precies de juiste puurheid mee te geven, terwijl tenor Paul Appleby een onbesuisde jonge dwaas speelt die de harde metropolis en de ruwe Nick niet aankan. Voeg daaraan het Nederlands Kamerorkest toe, dat pittig en scherp gearticuleerd de partituur neerzet, en je hebt een theatrale en muzikale topavond. Simon McBurney speelde een van de leraren van Harry Potter’s Hogwarth. Heeft hij een toverstokje van de filmset meegejat? Hij bewijst ook met The Rake’s Progress te kunnen toveren.
Stravinsky’s The Rake’s Progress, te zien bij De Nationale Opera, operaballet.nl
beeld: Monika Rittershaus
