Hij arriveert keurig op tijd voor onze lunch. Zoals hij al zijn afspraken netjes afwerkt. Je bent een fruitig knaapje uit de Betuwe of niet. Ruben Hein is een man waar het moeilijk ruzie mee krijgen is, zeker als hij een nieuw album promoot. Zijn debuut Loose Fit was de verrassingshit van 2010. De lichte soul sprak een breed publiek aan, zowel omroep MAX als VPRO’s Vrije Geluiden waren enthousiast. Zelfs middelbare scholieren luisteren graag naar zijn live opname met het Metropole Orkest. Geen wonder, want de soepele hoge stem van Ruben Hein verleidt en troost, zonder slijmerig of sentimenteel te worden.
Ook op de opvolger Hopscotch (hinkstapsprong) klinkt die makkelijk herkenbare stem, al hebben de nummers ruwere en afwisselender arrangementen gekregen. Ruben Hein hinkstapt door allerlei muziekgenres heen, van afrobeat (Fool by Morning) via een Prince-funkgroove (Mountain Road), tot de harverscheurende pianoballad (Try Again, waarin hij smeekt om een nieuwe kans smeekt bij zijn ex).
Je plaat verschijnt bij het legendarische Blue Note-label, waarop al zoveel onsterfelijke composities zijn verschenen. Waarom er zelf 11 nieuwe aan toevoegen?
‘Waarom niet? Omdat er al zoveel mooie liedjes zijn? Dan kunnen schilders wel stoppen, omdat we Vincent van Gogh en Rembrandt hebben gehad.’
Sommige schilders stoppen ook depressief.
‘Klopt, die neiging heb ik af en toe ook wel eens. Zit ik weer midden in de nacht met een notitieblokje. Waarom doe ik dit in godsnaam, denk ik dan. Toch kan je het vergelijken met koken, het blijft leuk om iets te maken. Ok, soms niet. Soms ervaar ik blokkades. Als zelfstandige muzikant moet ik het alleen doen, zonder baas, zonder deadlines. Dat is soms lastig. Als je daar over heen springt, ben je een stapje verder. En ontwikkel ik mezelf, blijf ik mezelf uitdagen. Dat klinkt oubollig, toch is het zo. Als ik altijd dezelfde liedjes zou moeten zingen en spelen, zou ik erg ongelukkig worden. Een egocentrisch uitgangspunt misschien, maar zo is het nu eenmaal.’
We zetten even wat spullen klaar voor de lunch, die we in kookstudio Keizer Culinair gaan klaarmaken. Zijn eigen keuken is zo minuscuul, dat hij daar geen journalist plus fotograaf kan ontvangen. We staren naar alle messen aan de wand, genoeg om een leger recensenten om te leggen. Ruben Hein is opgeleid aan het Amsterdams conservatorium tot pianist en ging pas later zingen. Hij heeft ideale pianistenhanden met lange soepele vingers.
Heb je die verzekerd?
‘Eigenlijk zou ik het moeten doen. Ik ben een muzikant en een verzekering is vrij prijzig, dus het komt er niet van. Ik ben vaak een beetje angstig voor verwondingen. Elk sneetje in mijn vingers is lastig bij het spelen. Straks asperges schillen? OMG. Gelukkig heb ik geleerd hoe je risicovrij groenten moet snijden.’
Mooi, je voegt de daad bij het woord. We gaan dus asperges maken naar een recept van Sophie Dahl, de kleindochter van de schrijver. Zij is weer de vrouw van Jamie Cullum, die andere zanger/pianist.
‘Oh, vandaar. Ik vind niet echt dat ik op hem lijk.’
Jullie schelen inderdaad zo’n 45 centimeter. Naast Sophies asperges maken we een frisse erwtensoep en aardappelpannenkoeken met zalm. Allemaal lente recepten. Wat kook jij zelf meestal?
‘Eigenlijk vind ik alles lekker. Ik ben een groot fan van het kookboek De Zilveren Lepel, het standaardwerk van de Italiaanse keuken. Als mijn vriendin en ik een beetje tijd hebben, gebruiken we die. Daarnaast bestellen we vaak eten (groente, fruit, eieren, melkproducten) bij de Beemster Bezorgservice. Die brengen biologische producten uit de Beemster aan huis. Zo hebben we altijd een heleboel dingen in de ijskast op voorraad. Ik heb maar één verslaving: een halfzacht gekookt eitje in de ochtend…’
Dat komt goed uit, want bij de gegrilde asperges eten we eieren en Parmezaanse kaas. De erwtensoep bestaat uit diepvrieserwten, kippenbouillon, gefruite courgettes en een zelfgemaakte pesto. Ruben Hein stort zich op de basilicumblaadjes, die hij vakkundig verpulvert in een vijzel met pijnboompitten en Parmesan. Ondertussen probeer ik aardappelpannenkoekdeeg te maken. Inclusief kant-en-klaar puree uit een pakje. Tja, onder tijdsnood worden alle morele grenzen vloeibaar. Zie Ruben Hein al kokend:
Waarom ben je de halve wereld over gereisd (van Malmö tot Londen) om met allerlei componisten liedjes te schrijven?
‘Ik was nieuwsgierig hoe dat gaat in het buitenland, hoe schrijven anderen muziek. Mijn eerste plaat overkwam me, nu wilde ik zelf het initiatief nemen. Ik heb mazzel dat mijn platenmaatschappij een breed netwerk heeft. Soms was het wel vreemd: je stapt bij een wereldvreemde naar binnen en gaat dan samen snel de diepte in.’
Het heeft ook iets artificieels, op commando inspiratie afroepen. Een hitfabriek.
‘Niet echt. Doel was niet om een hit te produceren, maar om tot een leuk liedje te komen. Dat haalt de druk ervan af. Meestal kom ik dan met een suggestie. Mijn smartphone staat vol met ideeën of dingen die ik inspeel, een complete catalogus. Daarmee gingen we aan de slag.’
Zijn er nog speciale dingen die jou inspireren tot een lied?
‘Dat verschilt nogal. Soms is het een film, dan weer andere muziek of een documentaire, een boek of gesprek. Zo kom ik op thema’s. Ik ben geen één-op-één schrijver. Een konijn begraven en dan een song componeren, dat doe ik niet. Ik zoek situaties die iedereen herkent. Het moet niet te persoonlijk worden.’
Dus zo’n verleidingslied als Try again…
‘Gaat niet over mezelf. Ik ben al jaren met dezelfde vriendin. Ja, die van De Zilveren Lepel. Saai he?’
Jammer voor je toekomstige biograaf. Nog even over je teksten. Van huis uit ben je pianist. Noem je jezelf al tekstschrijver?
‘Ik ben me pas laat met teksten gaan bezighouden, terwijl ik vanaf mijn vierde een instrument bespeel. Dus heb ik een enorme slag moeten maken. Teksten schrijven vind ik moeilijker dan muziek componeren. Muzieknoten, die taal begrijp ik. Een liedje benader ik meestal in eerste instantie niet vanuit de tekst maar vanuit de melodie of harmonie. Dus ik denk dan vanuit een instrument. Vroeger, als tiener, deed ik met een vriend van me wedstrijdjes solo’s meezingen tijdens het afwassen. En dan kijken wie het verst kwam. Daar heb ik veel van geleer wat zang betreft.
Bij mijn tweede plaat Hopscotch heb ik veel meer meegeschreven aan de lyrics. Maar om nou te zeggen tekstschrijver, nee…’
Ben je een soort creatieve woordvoerder van jouw generatie dertigsomethings?
Ik denk er wel over na. Ik kijk om me heen en zie mijn vrienden, die heel erg zoeken wat ze willen in het leven. Ik heb mazzel gehad, ik wist heel vroeg wat ik wilde doen: muziek maken. Anderen vragen zich waarom ze hier zijn, welk doel ze dienen in het leven. Grote vragen waarop niemand antwoord kan geven.
Sommigen zoeken het antwoord in de bijbel.
‘Religie neemt in mijn optiek dezelfde plaats in als meditatie, sport, muziek, schilderen, bidden of studeren. Allemaal dingen waarvoor je een soort focus nodig hebt. Dingen waardoor je je prettig voelt. Vroeger fietste ik van Bemmel naar Nijmegen naar school. Meestal wist ik daarna niet meer wat er onderweg was gebeurd. De tijd verdwijnt, een fenomeen waarnaar iedereen op zoek is. Een prettige staat van zijn. Sommige mensen hebben het nodig om zich nuttig te voelen, willen grote vragen stellen. Ik ben meer van de details, van de kleine dingen. Een goede pannenkoek bakken, dat maakt het leven nuttig.’
Dat komt goed uit. We gaan aardappelpannenkoeken bakken. Iets wat ik pas één keer in mijn leven heb gedaan, en wat toen volledig misging. Pannenkoeken hebben foute koolhydraten dus die zitten niet in mijn dieet. Met zijn graatmagere postuur (bmi 19, schat ik) hoeft Ruben daar niet over na te denken.
Ruben en fotograaf Frank Groelijken leggen het me nog een keer uit. De pan moet bloedheet zijn, klontje boter erin en dan bakken maar. En de eerste mislukt altijd. Mijn deegflapdebuut flopt. Met vaste hand en geroutineerde polsbewegingen neemt Hein het over. Uiteindelijk lukt het drie eetbare pannenkoeken te produceren. Wilde zalm met crème fraîche plus komkommersalade erbij en klaar. De luchtige erwtensoep hebben we dan al achter de kiezen, inclusief een fles Pinot Gris.
Je eerste plaat was een enorm succes. Verbaasde je dat?
Ja en nee. Als het gebeurt, is het altijd wennen. Daardoor krijg ik nu enorme kansen. Als je iets wil bereiken, moet je op het allerhoogste inzetten, kom je net daaronder uit. Dan hoort daar naamsbekendheid bij. Als ik niet voor het maximale was gegaan, zat ik hier nu niet.
Koken met Koppes, omroep MAX, VPRO's Vrije Geluiden. Is er iets wat je niet doet voor publiciteit?
Het moet altijd over de muziek gaan, dan kan er heel veel. Alleen quizzen doe ik niet. Behalve Wie is de Mol? Daar ben ik dol op. Dus als de redactie dit leest: ik stel me kandidaat.
Je hebt ook meegedaan aan het fel omstreden koningslied. Spijt?
Ik heb meegezongen, en daar heb ik geen spijt van. Het leek me goed voor de naamsbekendheid en connecties, een eer om voor gevraagd te worden. Ik verbaas me over de hele heisa eromheen. Het is een liedje. Ja Jezus, wat moet je er over zeggen? Staan er opeens in de NRC elke dag vier artikelen op de opiniepagina. Waanzin.
De inhuldiging is nu voorbij, maar Alex blijft voorlopig nog wel koning. Heb jij een alternatief in je arsenaal als koningslied? In Fool by Morning zing je 'I crown you king'.
Mijn eigen song als koningslied? Ik weet het niet. De RVD zou er niet blij mee zijn. Een andere regel is ‘I am a better drug than your crack cocaine’.
In de clip zie je Ruben Hein zijn song Fool by Morning, begeleid door flessen nootmuskaat en peperbollen, akoestisch performen.
Recept: Asperges met hardgekookte eieren, parmezaan en citroen
Voor 2 personen: 1 bosje asperges, 2 eieren, peper en zout, 2 eetlepels olijfolie, sap en geraspte schil van ½ citroen, 25 gr geraspte parmezaan
Verhit een grillpan op hoog vuur. Snijd de stugge uiteinden van de asperges en bak ze ongeveer 5 minuten aan elke kant tot buitenkant lichtbruin en binnenkant lekker zacht is.
Kook intussen de eieren. Pel ze, hak in stukjes en strooi peper en zout op.
Leg de asperges op de borden, besprenkel ze met olijfolie en citroensap, strooi parmezaan, citroenrasp en fijngehakte stukjes ei over.
Uit: Sophie Dahl – Van Seizoen naar Seizoen, een jaar in recepten
Met dank aan Kookstudio Keizer Culinair, www.keizerculinair.nl, Keizersgracht 376, Amsterdam.
Meer van Dirk Koppes? Neem een abonnement!
