Theater De Lieve Vrouw is het middelpunt van zakelijk festival MNL14 en dat is minder vreemd dan je op het eerste gezicht denkt. Het programma van het festival staat bomvol presentaties van creatieve ondernemers. ‘Daarom vind ik het leuk om aan het festival mee te werken’, zegt theaterdirecteur Matti Austen. ‘Het is bedacht en opgezet door creatieve geesten en dat past bij een eigenwijs bedrijf, zoals het onze. Veel ondernemers kunnen nu klein beginnen en ervaring opdoen. Die weg bewandelen artiesten hier ook.'
'We moeten als theater ook gewoon sparen voor nieuwe stoelen'
Gepokt en gemazeld als hij is in de podiumkunsten, heeft Austen nog wel wat tips voor de ondernemers die zichzelf voor de leeuwen gooien op 25 september. ‘Laat vooral je hart zien en pretendeer niet meer te zijn dan je bent.’
Zo eenvoudig is het eigenlijk, maar Austen kent ook de valkuilen. Zoals gaan voor de snelle lach, verkeerde kledingkeuze of jezelf overschreeuwen. ‘Een fraai voorbeeld van een toppresentatie hebben we gezien bij de toespraak van minister Frans Timmermans bij de Verenigde Naties. Gevoelig, positief kwetsbaar, kundig en met een duidelijk persoonlijk statement.’
Kruisbestuiving belangrijk in Amersfoort
Een andere reden om mee te werken aan het festival is dat het theater graag samenwerking zoekt, zoals met theater De Flint, poppodium De Kelder en verschillende festivals in de stad. ‘Die kruisbestuiving is heel belangrijk in Amersfoort. Met elkaar brengen we een cultureel programma waar de stad trots op mag zijn. Er zijn niet veel steden waar zo goed samengewerkt wordt.’
Met zijn eigen theater vervult hij de rol van ‘culturele huiskamer’ waar mensen ook terecht kunnen voor een drankje en een hapje, zonder een voorstelling te bezoeken. De laatste jaren heeft hij niet te klagen over het aantal bezoekers. Vorig jaar kwamen er 94.000 bezoekers naar De Lieve Vrouw. Ook bij artiesten heeft het theater een goede naam. ‘De faciliteiten zijn van hoge kwaliteit. Ze waarderen de intimiteit. Het publiek zit bijna bij je op schoot en de artiesten zijn na afloop gewoon te spreken in het theatercafé.’
'Een verkeerd jasje kan je presentatie breken'
‘Bezoekers kunnen het hier nog treffen dat een van de operateurs ongevraagd een praatje houdt over de film die ze gaan zien. Onze medewerkers zijn betrokken en als een film ze heeft geraakt, vertellen ze dat soms.’
Nieuw talent kans geven
Austen, theaterliefhebber pur sang, vindt het zijn roeping om nieuw talent een kans te geven. ‘Amersfoort brengt veel talent voort. In ons theater brengen we de concertreeks De Uitdaging met Thijs Borsten op maandag. Hij nodigt speciale gasten uit zoals onder anderen: Tania Kross, Giovanca en Mathilde Santing en brengt met hen een bijzonder programma. Het concept is hier ontwikkeld, maar ondertussen ook al geprogrammeerd in andere steden.’
Maar het gaat Austen en zijn theaterprogrammeur Ingrid Melman niet alleen om Eemlands talent. De aardigheid zit hem ook in het ontdekken van nog onbekende, buitenlandse artiesten, zoals de Mongoolse band Sedaa, die traditionele keelzang combineren met eeuwenoude instrumenten. ‘Je weet niet wat je hoort.’
Vertrek aanstaande
In het Amersfoortse culturele wereldje is bekend dat Matti Austen volgend jaar vertrekt als directeur. Vanwege zijn gezondheid moet hij het kalmer aan gaan doen. Met enige schroom, geeft hij zelf aan, moet hij ook toegeven dat zijn tijd langzaam is gekomen. Hij is boven de 60 en merkt dat hij de jongere generatie moeilijker kan overtuigen van bijvoorbeeld een act als Sedaa. ‘Soms vraag ik me af of ik de aansluiting kwijtraak. En dat ervaar ik als een signaal. Terwijl ik nog rustig naar Paradiso ga bijvoorbeeld.’
Gebrek aan inlevingsvermogen kan het ook niet zijn. Met warmte praat hij over aankomend talent, dat het in deze tijd veel moeilijker heeft, dan een aantal jaren geleden toen de subsidiekraan nog openstond.
'Film is een kiem van de maatschappelijke moraal'
‘Neem regisseur Wieke ten Cate. Zij speelt het toch maar klaar om grote voorstellingen te maken zoals SMINK scenes op een afvalberg. Binnenkort komt ze met Arbeid Adelt, over de meisjes van de Prodentfabriek. Dat zijn gewaagde producties, omdat ze toegesneden zijn op onze stad en nog een beperkt publiek bereiken. Zij durft het toch maar.’
Voorstellingen die de wereld veranderen
Het zijn dergelijke producties die zijn theaterhart sneller doen kloppen, zoals theater en film door de eeuwen heen tongen hebben losgemaakt en taboes doorbroken. Hieronder drie theatervoorstellingen en films die volgens Austen en filmprogrammeur van de Lieve Vrouw Wilco Schuringa de wereld (een klein beetje) veranderden.
Theater
1. Het vuil, de stad en de dood van Rainer Werner Fassbinder
2. De gesluierde monologen van Adelheid Roosen
3. ANNE van Leon de Winter en Jessica Durlacher
Films
1. Deep Throat, de film die de porno-industrie tot een miljardenbedrijf maakte
2. The Godfather, deze films maakte de weg vrij voor het familie-epos en opende de ogen van het publiek; het succes van Amerika als immigratienatie had een keerzijde.
3. Star Wars, films die hun tijd ver vooruit waren door het gebruik van special effects en het science-fiction toekomstbeeld.
‘Het is de rol van het theater om dergelijke producties te laten zien en te duiden in hun tijdsbeeld’, zegt Austen.
Wilco Schuringa: ‘De filmwereld is net als veel andere kunstvormen een borrelend vat van (getalenteerde) makers op zoek naar vernieuwing, uitdaging, confrontatie, een verhaal, verbeelding, een publiek. Terug kijkend zal elk werk zijn historische waarde en betekenis hebben, een kind van zijn tijd. Een enkele keer lijkt een werk en zijn schepper de tijd vooruit en weet die het publiek te choqueren of te biologeren.’
Eenmaal bezig, valt hem nog een film in die niet onvermeld mag blijven: Inconvenient Truth van Al Gore. ‘Die film bereikte in de wereld een publiek op ongekende schaal en lijkt een bevestiging van het destijds bediscussieerde idee, dat de wereld klimatologisch ziek is gemaakt. Zo lijkt film in veel opzichten een spiegel te zijn of de kiem van een zich ontwikkelende maatschappelijke moraal.’
Verwachtingen van publiek steeds hoger
Austen en Schuringa willen als theater scherp aan de wind blijven zeilen en dat is niet altijd eenvoudig. ‘De verwachtingen van het publiek worden steeds hoger. Door alle bezuinigingen is er veel franje weggesneden. Dat maakt ons werk ingewikkelder. We moeten als theater ook gewoon sparen voor nieuwe stoelen om ons publiek comfort te bieden. En we moeten oppassen dat we niet te institutioneel worden’, zegt Austen.
In dat opzicht is het dus niet vreemd dat het theater meedoet aan het zakelijk festival. Nieuwe verbindingen, die passen in de filosofie zijn de levensader van De Lieve Vrouw.
