In Afrika zijn 15 miljoen mensen op de vlucht. Minder dan 600.000 daarvan, dat is amper 4 procent, brengt met hun vlucht naar Europa de EU aan het wankelen. En dat cijfer is nog overdreven, want hierin zijn ook de Arabische landen meegeteld.
Hoe dan ook: Europa is in paniek. Op Malta praatten 63 regeringsleiders uit Europa en Afrika over de crisis. Dat wil zeggen: over de Europese crisis van de afgelopen paar jaren. Niet over de Afrikaanse crisis waarin Europa Afrika heeft gestort sinds de kolonisatie.
Op de agenda in Malta stond een voorstel tot een noodfonds van 3,6 miljard euro. De helft komt van de Europese Commissie, de andere helft zouden de lidstaten moeten lappen. Vóór de top op Malta was van die 1,8 miljard nog slechts 71 miljoen binnen: wederom het schaamteloze percentage van minder dan 4 procent.
Bij dit bedrag is het gebleven. De regeringsleiders praten over een succes en Mark Rutte laat zich fotograferen met een misplaatste gulle lag: Slechts 15 miljoen wil hij geven in ruil voor een terugkeerbeleid.
Uit Europa hoeven we verder geen beleid te verwachten ten aanzien van de Afrikaanse crisis. Geen eerlijke handel. Geen gelijke rechten voor Afrika op wereldniveau. We blijven misbruik maken van falende Afrikaanse staten voor onze grondstoffen, we blijven onze overschotten dumpen op Afrikaanse markten. En we ontzeggen hen een vrije toegang tot Europese markten.
Er gaat dus niks veranderen, vluchtelingen blijven komen en worden alleen nog harder aangepakt. Er is immers 1,87 miljard voor hen uitgetrokken, voortaan zijn het dus echt allemaal gelukszoekers.
De werkelijkheid is natuurlijk anders, dus reken maar dat het uitloopt op protesten. Op een Afrikaanse Lente met protesten tegen het rijke Westen. Het Westen dat de Afrikanen alles heeft ontnomen. Dan komen ze terugeisen wat van hen was. En dat is niet 1,87 miljard.
Dit bedrag is een lachertje. Een druppel klein genoeg om te verdampen lang voor het de gloeiende plaat bereikt. Het rijke Westen betaalt jaarlijks rond de 30 miljard dollar aan hulp- en ontwikkelingssteun aan Afrika. Als Afrika daar niet mee geholpen is, wat doet die injectie van 1,87 miljard euro er dan nog toe? Als je daarmee alle Afrikaanse vluchtelingen kunt tegenhouden, is dat een koopje. De lach van Rutte is de lach van een koopman!
Afrika is niet te redden. Het is ten dode opgeschreven. De zwartkijkers, de kleingeestigen en de afgestompte reaguurders krijgen gelijk: Afrika is een verloren continent.
Voor de oorzaak daarvan kunnen we naar Afrika wijzen, maar dan wijzen er heel terecht drie vingers terug. Onze Westerse beschaving is opgebouwd met slaven, ivoor, goud en specerijen waren niet genoeg. Precies 130 jaar geleden verdeelden Europese mogendheden het hele continent. In Berlijn trokken ze rücksichtslos lijnen op de kaart. 10.000 stammen werden verdeeld over 40 staten.
Chaos
Inmiddels zijn de meeste Afrikaanse landen 40 tot 50 jaar onafhankelijk. Klinkt mooi, maar feitelijk lieten de Europese machthebbers hen keihard vallen. Uit de chaos die ze achterlieten rapen we nog steeds de dure grondstoffen bijna gratis op.
Olie, gas, bauxiet, ijzererts, steenkool, goud diamanten, uranium… De lijst is schier eindeloos. Westerse bedrijven profiteren van de instabiliteit van landen zonder goed bestuur. Voor een schijntje wordt landbouwgrond opgekocht. In Afrika is een gebied zo groot als een kwart van de EU verkocht aan buitenlandse multinationals. Terecht wordt dan gewezen naar Saudi-Arabië en China. Een goed bewaard geheim echter is dat Nederland de wereldkampioen landroven is.
Het gaat weliswaar om postbusfirma’s aan de Amsterdamse Zuidas, maar toch. Juist door belastingontduiking, belastingontwijking en belastingcompetitie lopen ontwikkelingslanden naar schatting maar liefst 385 miljard dollar per jaar mis.
En dan zou Afrika met 1,87 miljard gered zijn.
Nee. Afrika is niet te redden. Afrika redt zichzelf. Daar is het continent volop mee bezig. Staten beginnen langzaam politiek en justitieel vorm te krijgen. Het aantal oorlogen en conflicten is in 25 jaar sterk afgenomen. Meer dan de helft van de Afrikanen woont in een land met een – zij het nog fragiele – democratie. En het BBP groeit er sneller dan op enig ander continent.
Het vluchtelingenstroompje dat door Europa als massaal wordt ervaren komt uit slechts een vijftal landen. Het is slechts het begin. Het begin van een Afrikaanse Lente…
Over Marc van der Sterren
Marc van der Sterren is initiatiefnemer van www.farmingafrica.net. Op 25 november geeft hij een lezing over Landbouw in Afrika.
