De aanleiding om naar Tiradentes te gaan is het filmfestival dat er jaarlijks wordt gehouden. Maar nadat we op de openingsavond een ijzige ventilatiewind over ons heen krijgen in de filmzaal en ijlings vertrekken nog voordat de film begonnen is, is dat festival eigenlijk een beetje non-existent. Er zijn meer dan genoeg andere dingen te doen.
Beeldhouwers hebben kennelijk een fascinatie voor de Heilige Geest aan de dag gelegd
De middag voordat we worden weggeblazen door de poolwind in de festivalzaal rijden we met de eigenares van onze pousada (herberg) naar Bichinho (spreek uit Biesjienjo), een dorpje op twintig minuten rijden over bochtige weggetjes met keien. We gaan eten in Tempero da Angela (Angela’s Smaak). Voor twintig real (een dikke 6 euro) schep je zo veel eten op als je wilt. Je doet je te goed aan alle mogelijke groenten en fruit, aan vlees van alle onderdelen van koeien, varkens en kippen die je maar kunt bedenken en Angela heeft een onbeschrijflijk goede saus van mandioca, de Braziliaanse naam voor cassave. Alleen al hiermee had ik met liefde mijn buikje rond gegeten.
Heilige Geest
In het dorp verkopen handwerklieden tafels, stoelen, kasten, handgeschilderde tegels en beelden. Beeldhouwers hebben kennelijk een fascinatie voor de Heilige Geest aan de dag gelegd. Ik zie er heel veel te koop hangen, uitgebeeld als duif omkranst door stralen.
Ik heb net een appartementje van nog geen 40 vierkante meter betrokken in Rio, maar neem me heilig voor mijn slag te slaan voor de inrichting van ooit een groter huis. Prachtige, enorme tafels heb ik zien staan waar je eet-en drinkgelagen aan kunt aanrichten met je hele vriendenkring. Maar voordat ik dat kan betalen, moeten eerst de sportevenementen voorbij zijn en moet de huizenmarkt flink afkoelen danwel instorten.
Tienduizenden tonnen goud
Tiradentes is een intact gebleven koloniaal stadje van ongeveer 300 jaar oud dat leeft van het toerisme. Wie net uit het wulpse, vibrerende en altijd verstopte Rio in Tiradentes aankomt moet even zijn ogen uitwrijven over zo veel rust, regelmaat en kalmte. Een enkele dronkaard, maar geen diefjes en geen drugsverslaafden die op een stuk karton op straat liggen. Voor sommigen is het misschien wat al te popperig en perfect. Alles zit strak in de verf en er wordt weinig aan het toeval of de tand des tijds overgelaten.
Net als veel andere plekken in de deelstaat Minas Gerais was Tiradentes in de tijd van de Portugese overheersing een belangrijke producent van goud. Tienduizenden tonnen goud zijn er in de koloniale tijd van Brazilië naar Portugal getransporteerd. “Wij hebben de industriële revolutie in Europa betaald”, zegt de echtgenoot van de herbergierster die even komt informeren wat ik zit te doen als hij me ziet tikken in de tuin. “Als dat goud allemaal hier gebleven was, zouden we nu zo rijk zijn als de groothertog van Monaco.”
Tiradentes was een van de brandhaarden voor de opstand tegen de uitbuiting door de Portugezen eind achttiende eeuw. Met de opstandelingen liep het slecht af. Hun leider werd opgehangen en zijn lijk werd gevierendeeld.
Nu staan op het hoofdplein rijtuigen en paarden klaar – sommige helemaal roze, compleet met Hello Kitty opdruk – om de toeristen rond te rijden.
Neptunus
Een absolute must om Hello Kitty even langs te sturen (maar je kunt in Tiradentes alles lopen) is de Matriz Santo Antônio kerk, één van Brazilië’s meest toonaangevende rococokerken. De kunstenaars hebben zich zo laten gaan dat er ook Griekse en Romeinse afbeeldingen in de krullen en tierelantijnen te herkennen zijn. We zagen onder andere Neptunus, de god van de zee. De engelen hebben een geslacht gekregen en draperen zich wulps om een stuk vaandel of boom. Het orgel van Portugese makelij is een kleurenwaterval. Maar je mag er geen foto’s maken. Huur een van de gidsen die buiten staan om uitleg te geven want op eigen houtje zie je de bizarre details niet en dat is nu juist wat deze kerk zo charmant maakt.
Een van mijn reisgezellen haalde me over om een paar te huren om in een beekje in de buurt te gaan pootje baden. Ik ben totaal geen held met lastdieren. In Colombia ben ik een keer door een ezelin op de grond gegooid toen ze het niet pikte dat haar baasje en ik er samen op gingen zitten. En paarden zijn zo hoog. Maar daarom zie je ook veel meer en onze gids Luis ontfermde zich met toewijding over me en sprak Serafim, die zo waar leek te luisteren naar wat ik met de teugels probeerde te vertellen, bezwerend toe. Het pootje baden in het ijskoude water was verrukkelijk en de terugweg was alweer een stuk ontspannener dan de heenweg.
Vanavond sluit ik mijn verblijf in Tiradentes af met een film. De organisatie heeft de airconditioning in het festivalgebouw verbeterd, hebben we geconstateerd. We gaan kijken naar een korte documentaire over Bolivianen in ‘s lands grootste stad, São Paulo. De Bolivianen zijn in Brazilië wat de Roemenen, Bulgaren of Polen in Nederland zijn. Ze moeten keihard knokken om een menswaardig bestaan op te bouwen. Stof voor een ander verhaal.
