Het is kwart voor elf op oudjaarsavond als een groep onbekende jongeren bij Yvonne Son-Stolk in de straat begint met het afsteken van hard knalvuurwerk. “Ze gooiden het in de putten, de deksels vlogen er gewoon vanaf. Het dreunde zo gigantisch door dat de ramen trilden en de glazen in de kast stonden te rinkelen.” Duitse herder Üllie komt onmiddellijk bij Yvonne op de bank liggen. “Ze drukte zich helemaal tegen me aan. Dat doet ze anders nooit.” Het knallen houdt aan, en na een kwartier staat Üllie op om te braken. Vanaf dat moment moet ze ongeveer om de twintig minuten braken. “Totdat haar maag uiteindelijk helemaal leeg was.”
De hond, die van pup af aan deel uitmaakt van het gezin – naast Üllie is er ook nog Jack Russell Gypsy – kan geen rust meer vinden. Yvonne: “Dan zat ze weer hier, dan weer daar. Wij bleven bij haar en probeerden haar steun te bieden. Maar de spanning nam maar niet af.” Voor Gypsy is de situatie draaglijker. “Die is onder ons bed gaan liggen, maar daar past een grote herder niet onder. Üllie wilde overal onder wegkruipen, maar dat lukte niet.”
Nooit bang voor vuurwerk
Üllie was altijd al een gevoelige hond, vertelt Yvonne. “Als je je niet goed voelde of niet lekker was, dan kwam ze bij je liggen.” Maar ze was ook stoer. “Ze is nooit bang geweest voor vuurwerk, of voor wat dan ook. Een harde knal vond ze niet leuk, maar in paniek raakte ze niet. We bleven altijd thuis met oud en nieuw, en dan zetten we de radio of televisie gewoon wat harder. Onze honden waren altijd op hun gemak. Als ze merken dat het met ons goed gaat, dan vinden zij het ook al gauw goed.”
Tot kwart voor drie ’s nachts houdt het knallen aan. Intussen gaat het bergafwaarts met Üllie. Door het vele braken verzwakt ze snel. De volgende dag krijgt ze een antibraakmiddel van de dierenarts, maar ze wil de dagen daarna niet meer eten en nauwelijks nog drinken. Yvonne: “De dierenarts vertelde dat honden zó getraumatiseerd kunnen worden dat er een kettingreactie in het lichaam plaatsvindt, met name als ze al wat ouder zijn.”
Een paar dagen later krijgt Üllie hoge koorts. Uit bloedonderzoek komt geen infectie naar voren. De dierenarts denkt dat haar weerstand door de stress dusdanig is verlaagd dat ze een maag-darmvirus heeft gekregen. Üllie krijgt een infuus en antibiotica. Maar ze wordt maar niet beter. “Ze was alleen nog maar aan het kokhalzen en kon niet meer op haar poten staan. Het was verschrikkelijk om te zien.” Yvonne en haar man kiezen in overleg met de dierenarts voor nogmaals een infuus. “Maar we zagen haar met de minuut achteruitgaan.” Om erger te voorkomen, besluiten ze om Üllie in te laten slapen. Een hartverscheurend besluit, vertelt Yvonne. “Ze betekende de wereld voor ons.”
Dit artikel lees je gratis. Je kunt straks onderaan het artikel wel een kleine bijdrage doen, zodat ik dit soort artikelen kan blijven schrijven
Acute stress
Het verhaal over Duitse herder Üllie klinkt gedragsbioloog Claudia Vinke, onderzoeker en docent bij de Universiteit Utrecht, bekend in de oren. Ze is expert op het gebied van dierenwelzijn en ontwikkeling van gedrag en gedragsproblemen bij dieren en werkt ook bij de Gedragskliniek voor dieren bij de faculteit Diergeneeskunde. Volgens Claudia zijn de meeste honden in staat om ‘redelijk’ door de vuurwerkdagen heen te komen, hoewel ze het absoluut niet prettig vinden. “Een hond die zich kapot schrikt van vuurwerk, ervaart acute stress. Als hij die weet op te lossen, bijvoorbeeld door zich te verstoppen, te vluchten naar een rustige plek of steun te zoeken bij een mens, dan is die stress functioneel. Als de knallen weer over zijn, is de hond weer zichzelf.”
Sommige honden zijn kwetsbaarder, vervolgt Claudia. “Dat zijn honden die al veel stress hebben, en dan komt de stress van het vuurwerk er nog eens bovenop. Een langdurige hoge concentratie cortisol in het lichaam tast uiteindelijk het immuunsysteem aan. Dat maakt de hond gevoelig voor allerlei ziekten, met name infecties en maag-darmproblemen.” Risicogroepen zijn oudere honden, honden met medische problemen en heel gevoelige honden. Maar ook honden die als pup niet goed gesocialiseerd zijn, honden met een traumatisch verleden, of honden die als zwerfhond van de straat zijn gehaald. Die kunnen vaak slecht met prikkels van buitenaf omgaan, legt ze uit. Ze raadt de bezitters van zulke honden aan om een paar maanden voor oud en nieuw met de dierenarts te overleggen wat in hun situatie de beste voorzorgsmaatregelen zijn. “Zeker als je het verleden van je hond niet goed kent.”
Doodsbang voor geknal
De hond van Ellen de Dreu – toevallig óók een Duitse herder – heeft zo’n onbekend en waarschijnlijk traumatisch verleden. Anderhalf jaar geleden komt Puka min of meer bij haar inwonen. “Ik woonde toen in een natuurgebied in Spanje. Eigenlijk was ze van mijn buurman, maar die zorgde niet goed voor haar. Ook bij hem was ze ooit komen aanlopen. Op een gegeven moment mocht ik haar hebben. Ik schatte haar toen een jaar of acht.” Ellen denkt dat Puka in het verleden is geslagen, gezien haar reactie op onverwachte bewegingen. “Ze was ontzettend lief, aanhankelijk en heel gevoelig voor sfeer. En heel sociaal, ze ging altijd iedereen begroeten. Dankzij haar heb ik in korte tijd veel nieuwe vrienden gemaakt.”
Als Ellen op 30 december thuiskomt na een kort verblijf bij een vriendin in België, merkt ze pas dat Puka doodsbang is voor het geknal van het vuurwerk. “In België was het doodstil, en het jaar daarvoor woonde ik met haar nog middenin de natuur in Spanje.” Ellen haalt dezelfde dag nog kalmeringsmiddelen bij de dierenarts voor Puka. “Die vertelde dat veel hondenbezitters uitwijken naar vuurwerkvrije bungalows of kiezen voor een pension in een rustige omgeving. Maar ja, daarvoor was het natuurlijk veel te laat.”
Geen leven meer
Puka komt oudjaarsnacht zo goed en zo kwaad als het gaat door. Ellen: “Ik heb de radio aangezet en haar in mijn armen genomen.” Maar in de dagen die volgen, wordt Puka niet meer de oude. “Tot oud en nieuw huppelde ze nog vrolijk door de bossen. Nu wilde ze niet meer naar buiten, niet meer eten, niet meer drinken. Ik was wanhopig, want wat de dierenarts ook probeerde, het bleef een hoopje ellende.” Omdat Puka ook nog Leishmania (een infectieziekte die ontstaat door een parasiet) en slechte heupen heeft, besluit Ellen na bijna twee weken om Puka in te laten slapen. “Alles bij elkaar opgeteld was het geen leven meer voor haar.” Ellen is er kapot van. “Het doet me ongelooflijk veel pijn dat ik haar moet missen. Ze was echt mijn maatje, we waren altijd samen. Ik voel me zo machteloos dat ik niets voor haar kon doen.”
Schuldgevoel
Net als Ellen is Yvonne intens verdrietig. Maar ze voelt zich ook nog eens schuldig. “We hebben alles over voor onze honden. Als we dit hadden geweten, waren we niet thuis gebleven. Dat nemen we onszelf heel erg kwalijk.” Ook Ellen verwijt zichzelf dat ze niet op tijd maatregelen heeft genomen. “Ik was me er niet van bewust dat een hond zo’n last kon hebben van vuurwerk.” Ze hoorde er wel eens mensen over klagen, maar nam dat nooit zo serieus. “Daar schaam ik me nu wel voor, ja.”
Op knalvuurwerk moet een verbod komen, vindt Ellen. “Het is slecht voor álle dieren. Het geluid van de bosuil waar ik elke nacht zo van genoot, heb ik sinds oud en nieuw ook niet meer gehoord.” Op social media roept ze mensen op om een petitie voor een vuurwerkverbod te tekenen. Net als Yvonne, die zich daarnaast in haar rol als fractievoorzitter van het CDA in Tiel inspant om lokaal het knalvuurwerk aan banden te leggen. “Ik ben hier zó boos over, dit had niet gehoeven. Ik hoop maar dat ik nog iets positiefs kan bereiken met wat ons is overkomen. Dan is de dood van onze lieve Üllie niet voor niks geweest.”
Dit artikel las je gratis. Vond je het artikel de moeite waard? Dan kun je jouw waardering laten zien door een kleine bijdrage te doen. Als veel lezers dit doen, kan ik artikelen blijven schrijven over mensen die iets ingrijpends is overkomen of die onrecht is aangedaan.
