In het bewuste onderzoeksrapport dat op 1 februari verscheen, wordt bepleit om donorkinderen op elk gewenst moment toegang tot informatie over de donor te geven. In mei 2019 verscheen de tweede evaluatie van de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting (Wdkb), waarin ook al kritische opmerkingen stonden over de leeftijdsgrens voor donorkinderen, om toegang te krijgen tot de persoonsidentificerende gegevens van hun donorouder (en eventuele halfsiblings via die donor). In de hele wetsgeschiedenis ontbreekt een goede onderbouwing voor de huidige leeftijdsgrens van 16 jaar.
Toch wil het Ministerie van VWS dit nieuwe advies niet betrekken in het Kamerdebat op 5 april a.s. Daarmee is de Wdkb straks meteen alweer achterhaald.
Onnodige schade
Naar aanleiding van deze wetsevaluatie uit 2019 liet de Minister dit onderzoek uitvoeren naar de leeftijden waarop donorkinderen informatie kunnen krijgen. Maar in het op 1 februari uitgekomen adviesrapport worden (opnieuw) geen redenen genoemd om deze leeftijdsgrens te handhaven.
Vanuit juridisch, medisch, opvoedkundig en ethisch perspectief zijn die er ook niet. Integendeel zelfs: door het achterhouden van donorgegevens tot 16 jaar lijdt een donorkind vaak onnodige schade. En de ondervraagde donoren hadden er geen bezwaar tegen om hun gegevens eerder te laten verstrekken.
Nota van wijziging
In het adviesrapport wordt de Minister geadviseerd om eerst aanvullend onderzoek te doen naar het soort ondersteuning dat ouders nodig hebben, mochten de leeftijdsgrenzen vervallen.
Maar dit zou volgens ons tot nodeloze vertraging leiden.
Ten eerste zijn er nu al kinderen die op hun 16e de gegevens opvragen; eventuele jongere kinderen in hetzelfde gezin liften dan toch ook al mee? Gelijkheid is daarin ook nu al niet te handhaven. Ten tweede: voor diverse instanties die betrokken zijn bij gegevensverstrekking, zoals de Stichting donorgegevens kunstmatige bevruchting (Sdkb), is het simpel om nu de leeftijdsgrenzen los te laten, temeer omdat er al een infrastructuur is.
Wet bij voorbaat achterhaald
Aanvankelijk zou de Tweede Kamer op 6 maart 2023 dan eindelijk debatteren over de voorgestelde wetswijzigingen van de Wdkb, mede op basis van de genoemde wetsevaluatie in mei 2019. Dit debat heeft dus ruim vier jaar op zich laten wachten. Toch is het debat weer tweemaal verschoven; eerst naar 20 maart en uiteindelijk naar 5 april 2023.
Helaas laat minister Kuipers nu weten het recentere adviesrapport over de leeftijdsgrenzen nóg niet mee te nemen bij dit debat. Wij vinden dat een gemiste kans. Op deze manier is de gewijzigde wet bij voorbaat alweer achterhaald. Terwijl alle lichten nú op groen staan. Wat weerhoudt VWS ervan een nota van wijziging in te dienen, waarin het rapport direct wordt vertaald in een wetswijziging?
Wat weerhoudt VWS ervan een nota van wijziging in te dienen, die het rapport direct vertaalt in een wetswijziging?
De onderzoekers richten zich in het rapport overigens op gezinnen met donorkinderen. Het gevaar hiervan is dat de ouders mogen bepalen wanneer het donorkind inzage krijgt. Wij bepleiten echter dat de regie toch echt bij het kind zélf moet liggen. Een cruciale voorwaarde is daarbij dat ouders hun kind inlichten over het feit dat er een donor is.
Transparantie van ouders
Nog een pijnpunt in het adviesrapport is een citaat van ouders die ‘eerst een gezin willen vormen’ met hun donorkinderen, en menen dat de donor daarvoor een bedreiging zou vormen.
Maar hebben ouders niet juist een taak om hun kinderen te ondersteunen bij het leggen en hanteren van relaties met hun biologische familieleden?
Het doel van de wet is bovendien dat ouders transparant zijn over het feit dát er een donor is. Hoe eerder kinderen dit weten, hoe natuurlijker het voor hen zal voelen. De echte bedreiging ligt in het geheimhouden en het achterhouden van informatie: dat schaadt het vertrouwen.
Ouders kozen bewust voor een donor; hun kinderen hebben, net als ieder ander, recht op kennis van hun biologische afstamming. Het is tijd om op 6 maart de leeftijdsgrenzen in de Kamer te bespreken en af te schaffen. Mensenrechten zijn immers niet leeftijdsgebonden.
Ties van der Meer, voorzitter Stichting Donorkind
Brenda Frederiks, gezondheidsjurist
Margaretha Coornstra, moeder van een donorkind
Ludmilla Coornstra, donorkind
