Op zondag 27 juni sterft de dan 42-jarige Mitch Henriquez na de dag ervoor met geweld aangehouden te zijn door meerdere agenten. Het dode lichaam van de onfortuinlijke man uit Aruba is nog warm als de eerste Twitteraars zich melden om de actie van de politie te veroordelen. Er zou sprake zijn van moord. En van racisme. Er is een heuse doofpot en de media lopen weer eens veel te braaf aan de leiband van de politie en het Openbaar Ministerie. Iemand met een mening stelt vast dat sociale media het echte nieuws gelukkig wel brengen en zo 'de doofpot' voorkomen.
De boze en ongenuanceerde twitteraars behoren zeker niet allemaal louter tot de vaste groep onverantwoordelijke en niet serieus te nemen anonieme roeptoeters. Enkele nationaal bekende voorvechters van gelijke rechten gaan voorop in de voorbarige strijd. Zij zijn op een missie.
Het genuanceerde en meer beschouwende geluid van anderen kan dan ook rekenen op hoon en felle kritiek. De nuance waar de boze bekende twitteraars zelf dagelijks zo gretig op wijzen in het debat, lijkt ineens een hinderlijk en vooral ongewenst obstakel voor het grote eigen gelijk.
'Misselijk van de goedpraters'
Twitter ontploft. Facebook ook. Ergens stelt iemand zonder schroom dat het belachelijk is om niet te oordelen. Een ander is naar eigen zeggen 'misselijk van de goedpraters van politiegeweld'. Weer een ander noemt een criticaster maar meteen een racist. Een bekende tv-presentator maakt voor de vuist weg een nogal ongepaste vergelijking met Amerika.
Op maandagavond barst de bom in Den Haag. Een niet door de nabestaanden van Mitch ondersteunde demonstratie tegen de dodelijke arrestatie loopt uit op ernstig geweld. Hoe bitter kan ironie zijn. Opvallend genoeg zijn de twitteraars die eerst zo boos waren over de nuance er nu als de kippen bij om de rellen in een ander daglicht te zetten. Want had de politie niet zelf ook een rol in het geheel? Nuance was nog nooit zo selectief.
Ik ga hier niet beweren dat de rellen veroorzaakt zijn door twitteraars die de nuance en de rede volkomen uit het oog zijn verloren. Een ieder is immers verantwoordelijk voor zijn eigen daden. Maar mij bekroop ineens wel het sterke gevoel dat sommige lieden best eens wat vaker na mogen denken over hun verantwoordelijkheid en invloed bij dit soort gevoelige incidenten.
Eerste bron van nieuws
Leg ik daarmee teveel nadruk op de macht van Twitter? Ik denk het niet. Bij een heftige gebeurtenis is Twitter anno 2015 voor velen de eerste bron van het nieuws. En dus een ideale plek voor velen om je mening te vormen. En terecht. Veel informatie is ook te vinden op de snelle online-berichtenservice.
Het probleem met Twitter is echter dat iedereen zijn nieuws ongefilterd en meer dan eens gedachteloos op het net zet. Een hardhandige arrestatie is zonder scrupules alvast meteen maar een moord. En dan nog een racistische ook. Zonder enig besef van wat een moord nu echt is, neemt men de beladen term probleemloos in de mond. Het voor een rechtstaat zo wezenlijke 'iedereen is onschuldig tot het tegendeel bewezen is', heeft ineens geen waarde meer.
En het gaat door. Een getuige die klappen heeft gezien, vormt ineens het onomstotelijke bewijs dat een man 'dood is geslagen'. Nederland kent in één klap duizenden experts. Op basis van een foto van de dode Mitch oordelen over letsel, oorzaak en dader. Een knap staaltje werk.
Drogredenen
En de drogredenen blijven komen. Eerdere racistische incidenten met het korps in Den Haag zijn genoeg om praktisch iedere agent in Den Haag tot racist te bestempelen. Een zeer bijzondere argumentatie voor mensen die zelf fel tekeer gaan tegen bijvoorbeeld vermeende raciale oorzaken van criminaliteit. Mensen die wekelijks – en terecht – de gedachte bestrijden dat jonge Marokkaanse mannen nu eenmaal allemaal crimineel zijn omdat de statistieken dat uitwijzen, maken nu in hun ongeremde boosheid exact dezelfde denkfout.
Natuurlijk. De ophef over emotionele rellen valt in het niet bij de tragische dood van een vader uit Aruba. Die dood zal echter nog lange tijd onderwerp van discussie zijn. Omdat we de geobjectiveerde feiten nog lang niet allemaal kennen, past hier op dit moment helemaal nog geen oordeel. Iedereen is onschuldig tot het tegendeel bewezen is. Een vader uit Aruba net zo hard als een groep hardhandige politie-agenten.
'Moordenaar'
Uiteraard. De woede van Twitter is begrijpelijk. Maar ook gevaarlijk. In het recente verleden werd er al eens om het hardst geroepen dat de agent die de 17-jarige Rishi Chandrikasing doodschoot op een treinstation in Den Haag een moordenaar was. Hij schoot immers een ongewapende man neer en dan ben je een moordenaar. Klinkt logisch, is het zeker niet.
De rechter maakte later dan ook terecht gehakt van deze nogal botte en weinig steekhoudende redenering. De regels zijn namelijk duidelijk: ook bij een ongewapende man mag de politie onder bepaalde voorwaarden aanhoudingsvuur gebruiken. De agent in kwestie werd dan ook vrijgesproken van moord. En van doodslag. Hij was weliswaar verantwoordelijk voor de dood van Rishi, maar niet strafbaar. Hij deed wat hij op dat moment vanuit zijn functie moest doen. Ook al deed hij dat op een onwenselijke manier.
De tragische dood van Rishi is natuurlijk niet één op één te vergelijken met die van Mitch. Daarvoor ontbreken simpelweg nog een heleboel gegevens. Waar stierf Mitch bijvoorbeeld precies aan? En wie is er verantwoordelijk voor dat letsel? Dat moet allemaal nog blijken (update: Het OM heeft inmiddels verklaard dat het aannemelijk is dat zijn dood aan politieoptreden te wijten was). De werkelijkheid is vaak oneindig veel complexer dan beelden doen vermoeden.
De vergelijking met Rishi gaat echter wel degelijk op als het draait om de volkswoede over de inzet van de politie. Die was toen – en is nu – grotendeels gericht op niet geobjectiveerde 'feiten'.
Publiek debat
De invloed van Twitter in het publieke debat is niet meer weg te denken. En wie een ongenuanceerde en niet door feiten ondersteunde boodschap maar vaak genoeg herhaalt, krijgt vanzelf een groot gehoor. De ophef over mogelijk extreem politie-geweld gaat in onze hype-gevoelige maatschappij echter snel over in woede. En die woede kan makkelijk ontvlammen in rellen.
Begrijp mij goed. Ik hou geen enkele twitteraar verantwoordelijk voor rellen in een land. Maar het zou sommige mensen sieren als ze eens verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen rol en invloed en verder kijken dan hun eigen woede lang is.
