Niet de steen, maar het water

De Italiaanse eerste minister gebruikt een klassieke metafoor en heeft het verkeerd om. Zomaar een verspreking of zit er meer achter?

De breuk van Giorgia Meloni met Andrea Giambruno zorgde tot ver buiten Italië voor opschudding. Een donderslag bij heldere hemel was het daarbij allerminst. De lompe en ontrouwe Giambruno was immers steeds meer een blok aan het been van de Italiaanse premier geworden. De gelekte opnames van het wangedrag van de tv-journalist tegenover vrouwelijke medewerkers gaven alleen maar het laatste zetje.

Dat Meloni het nieuws via X-Twitter bekendmaakte, was op zich ook niet verrassend, het was geheel in lijn met haar communicatiestijl. Maar ze sloot haar tweet af met een passage die volop de aandacht trok. In een PS had ze het namelijk al lang niet meer over haar ex, maar had ze het gemunt op haar politieke tegenstanders. Wie gedacht had haar te beschadigen, luidde haar boodschap, moest weten dat de druppel weliswaar mag hopen de steen aan te tasten, maar de steen blijft altijd steen, terwijl de druppel slechts water is.

Raadselachtig, poëtisch, vond men in het buitenland. Een enkeling zal aan zijn schoollatijn gedacht hebben. Sommigen zullen spontaan Ordinary Love van U2 zijn gaan neuriën. The sea throws rocks together / But time leaves us polished stones

In Italië klonk haar metafoor veel vertrouwder. La goccia scava la pietra1 is er wijdverbreid. Het is de helft van een uitdrukking die zijn oorsprong heeft in het Grieks, een gevleugeld gezegde werd in het Latijn en er onder meer bij Lucretius, Ovidius, Tibullus in verschillende varianten terugkeerde.
Gutta cavat lapidem / Non vi, sed saepe cadendo
De druppel holt de steen uit, niet met zijn kracht, maar door te blijven vallen. De aanhouder wint, zou je in het Nederlands zeggen.

Nu komt het rare: Meloni heeft het verkeerd om. Want van welke kant je het ook bekijkt, of ze nu aan Bono of aan Seneca dacht, het voortdurend vallende water wint altijd. Als je er maar de tijd voor neemt.

Zo lang wil Meloni niet wachten, lijkt het. Het zal dat vooruitzicht van een gepolijste of door de druppels aangevreten steen geweest zijn. Het zou haar PS verklaren. Zou ze aan opstappen denken? Het klinkt ineens plausibel. Tempus omnia revelat2, wisten ook de Romeinen al.

1. La goccia scava la pietra. De Italiaanse site scuolissima.com geeft een aardige beschrijving van het gebruik in hedendaags Italiaans en de klassieke oorsprong van het gezegde. De Vlaamse dichter en theoloog Bart Mesotten (1923-2012) wijdde ruim twintig jaar geleden een kort stuk aan de “spreekwoordelijke druppel” in De Standaard (28 juni 2002).

2. Tempus omnia revelat. Letterlijk: de tijd onthult alles. De tijd zal het leren, zou ik ervan maken.

Dit artikel is ook verschenen in Argus, jaargang 7, nummer 162, 8 november 2023

Mijn gekozen waardering € -