Lara is journalist en documentairemaker. Ze schrijft al jaren over uiteenlopende onderwerpen voor kranten en tijdschriften. In 2020 maakte ze haar regiedebuut met de korte documentaire Meisjesjongensmix, over de 9-jarige Wen Long, een intersekse kind. De film ging in première op het Nederlands Film Festival 2020 en werd op tientallen filmfestivals wereldwijd vertoond.
In navolging van deze documentaire maakte Lara dit jaar een podcast over intersekse: 1 op de 90. Het is de eerste verhalende Nederlandse podcast over de ervaringen van volwassen intersekse personen. Ze vertellen openhartig over hoe het is om op te groeien met een geheim en de bevrijding daarvan, de veranderende maatschappij en hun ervaringen met de medische wereld.
Zes vragen aan Lara over de podcast:
Om te beginnen: wat is intersekse nu precies?
‘Intersekse betekent dat je geboren bent met een lichaam dat niet voldoet aan wat we verwachten bij man of vrouw. Hoewel je hier zelden over hoort, is 1 op de 90 mensen intersekse. En afhankelijk van de definitie ligt het aantal nog hoger. We zijn gewend om te denken dat de wereld uit mannen en vrouwen bestaat, maar in de werkelijkheid is er veel variatie. We horen hier weinig over omdat dit een taboe is. De term intersekse of seksediversiteit wordt vooral gebruikt door mensen die het biologische geslacht als een spectrum met oneindig veel variaties zien. Terwijl medici en andere gezondheidswerkers het meestal hebben over DSD (Disorders/Differences of Sex Development).
‘Intersekse kinderen en baby’s worden vaak medisch ‘genormaliseerd’, wat betekent dat hun lichaam door middel van operaties en/of hormoonbehandelingen mannelijk of vrouwelijk gemaakt wordt. Intersekse wordt behandeld als een aandoening of ziekte, terwijl het een veel voorkomend en natuurlijk fenomeen is.’
Wat heb jij me het onderwerp intersekse?
‘Een kennis van mij – Margriet van Heesch – deed al jaren geleden onderzoek naar intersekse. Voor haar scriptie en later haar proefschrift interviewde ze tientallen intersekse personen. Tot 2002 werd intersekse kinderen en hun ouders op het hart gedrukt om de situatie met niemand te bespreken. Margriet pleitte in de jaren 90 al voor meer openheid en voor het zelf laten kiezen wat kinderen willen met hun lichaam. Haar onderzoeken maken duidelijk dat het geheim veel problematischer is voor mensen dan het afwijken van de norm.’
Jaren later, in 2017, kwam n Raven van Dorst naar buiten met de serie Geslacht!. Daaruit bleek dat er nog weining was veranderd op het gebied van bekendheid over intersekse. En ook de operaties vonden nog altijd plaats. Ik dacht: hoe kan dit? Ik vond het krankzinnig dat het misverstand over biologisch geslacht zo hardnekkig was en dat zoveel mensen daaronder lijden. Ik raakte geïnspireerd om daar iets aan te doen. Meer als activist dan als journalist. Er moest meer aandacht komen voor dit onderwerp. De maatschappij moest geïnformeerd worden. Ik kon een verhaal schrijven over intersekse maar met een documentaire zou ik meer mensen bereiken, ook buiten Nederland…’
Is dat gelukt?
‘Jazeker. De documentaire is over de hele wereld vertoond. Van grote filmfestivals tot kleine bergdorpjes in Nepal en Peru. Hij is vertoond op Duitse treinstations en in vliegtuigen. Op scholen, bij de Verenigde Naties, op ambassades. Ook de media hebben er veel aandacht aan besteed. Er is veel aandacht gekomen voor het onderwerp intersekse. De tijdsgeest helpt ook mee. Het past in de bredere maatschappelijke ontwikkeling waarbij meer oog is voor diversiteit. We zijn gewend om alles in hokjes in te delen, maar die hokjes doen geen recht aan de werkelijkheid. Dat inzicht wordt op steeds meer vlakken duidelijk. Bij intersekse kinderen wordt bij de geboorte vaak een specifiek pad uitgestippeld: jongen of meisje. Wat ik wilde laten zien was hoe het is voor een intersekse kind om in onze binaire man/vrouwmaatschappij op te groeien.’
Waarom ook nog een podcast maken over het onderwerp?
‘Mijn ‘missie’ is meer aandacht voor inclusie, minder starre en strakke genderhokjes zodat iedereen zich in vrijheid kan ontwikkelen. Zover zijn we nog lang niet, dus meer aandacht voor het onderwerp is nodig. Toen ik via collega’s hoorde over de Oorzaken Podcast Academy, een opleidingstraject met workshops van ervaren radio- en podcastmakers, zag ik een kans. Ik heb in mijn studententijd als vrijwilliger gewerkt bij de lokale radio in Amsterdam en wilde altijd al meer doen met audio. Audio geeft veel mogelijkheden om een verhaal te vertellen en het is sneller te maken dan een film. Daarbij wilde ik ook graag volwassenen aan het woord laten over hun ervaring met intersekse. In mijn research voor de documentaire over Wen Long was ik veel bijzondere verhalen tegengekomen …’
Hoe lang heb je aan de podcast gewerkt en ben je tevreden met het resultaat?
‘Ik heb de podcast gemaakt tijdens de cursus in ongeveer drie maanden. Maar het voorwerk – de research – had ik al gedaan. Ik ben zeker tevreden met het resultaat. Marleen (31), Joyce (19) en Samantha (40) vertellen openhartig over wat zij hebben meegemaakt en hoe het nu met ze gaat. Hoe is het om op te groeien in een wereld die verdeeld is in mannen en vrouwen, als je zelf fysieke kenmerken hebt van beiden? Hoe voelt het als je geslacht zonder jouw goedkeuring voor je werd gekozen en je er nooit over mocht praten. Ik ben ook erg blij met de muziek van componist Tijmen Bergman. Met muziek kun je emotionele lading aanbrengen, een extra laag. Dat brengt de vertelling naar een hoger plan. ’
Ben je nu uitverteld over dit onderwerp?
‘Nee ik ben nog niet uitverteld! De podcast is onderdeel van een groter project 1 op de 90, in samenwerking met Stichting Open mind. 1 op de 90 bestaat uit een reizende buitententoonstelling met portretten van 19 intersekse personen, een online platform en randprogrammering. De tentoonstelling staat gepland voor het voorjaar 2023. Ik schrijf de verhalen en de fotografie wordt verzorgd door Ernst Coppejans.
Ik heb ook plannen voor een vervolgpodcast. In deze podcast vertellen drie mensen over de medische wereld en hoe zij behandeld zijn. In de vervolgpodcast wil ik ook artsen aan het woord laten en mensen die wel blij zijn met de keuze die voor hen gemaakt is. Op dit moment doet de Tweede Kamer onderzoek naar hoe vaak operaties op intersekse kinderen nog plaatsvinden en op welke gronden. Gaat Nederland het advies van de Verenigde Naties opvolgen en die operaties verbieden? Ik ben benieuwd naar alle stemmen en meningen in het krachtenveld. Het allerbelangrijkst is denk ik dat de maatschappij verandert. Pas als iedereen intersekse normaal vindt, kunnen mensen een vrije keus maken op een moment dat ze zelf kiezen. Ik ben eigenlijk pas uitverteld als het zo ver is!’
Luister de podcast van Lara over intersekse hier
podcasts.apple.com/nl/podcast/docs/id399783111?i=1000585591089
Meer info:
www.seksediversiteit.nl
Wetenschappelijk publicaties:
Margriet van Heesch
Ze wisten niet of ik een jongen of een meisje was: kennis, keuze en geslachtsvariaties
Vossiuspers UvA
ISBN 9789056297640
Georgiann Davis
Contesting Intersex: the Dubious Diagnosis
New York University Press
ISBN 9781479887040
Voor kinderen:
Martina Engel
Illustraties Lique Wels
Onder mijn broekje
Download https://www.seksediversiteit.nl/wp-content/uploads/2018/11/Boekje-onder_mijn_broekje-webversie.pdf
Meer info over de documentaire Meisjesjongensmix:
www.meisjesjongensmix.nl
Geslacht! Van Raven van Dorst
https://www.npo3.nl/geslacht/BNN_101381999
Beeld: Ernst Coppejans
