Volgens dierenwelzijn-waakhond Dier&Recht doet de overheid niet genoeg. Hoewel overheidsinstantie NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit) regelmatig controles uitvoert bij een deel van de zogenaamde ‘risicobedrijven’en ook in de rapportages melding maaklt van ernstige dierenmishandeling, grijpt ze zelden in. ‘Ondanks de structurele overtredingen laat toezichthouder NVWA deze dieren bijna altijd achter bij de overtreders,’ aldus een woordvoerder van Dier&Recht.
Als we een kijkje nemen in de rapportage van NVWA, zien we inderdaad dat de meest vreselijke situaties geconstateerd worden. Het overzicht van 2022 is nog niet klaar, maar in 2021 werd een kwart van de 744 geinspecteerde veehouderijen onder toezicht gesteld: ze voldeden niet aan de wettelijk norm. De helft van deze bedrijven toonde bij latere inspectie geen verbetering.
Om de inspectieonderzoeken in context te plaatsen: de 744 geïnspecteerde veehouderijen omvatten slechts 3 procent van alle veehouderijen in Nederland, want Nederland telt in totaal zo’n 25.000 veebedrijven (RIVM: 2018). Het overgrote deel van de veehouderijen wordt niet gecontroleerd. Het NVWA richt zich met name op veehouderijen waarvan melding wordt gemaakt door collega veehouders en/of omstanders en/of dierenrecht organisaties.
Uit de rapportage over deze zogenaamde‘risicobedrijven’ blijkt dat dieren soms jarenlang honger en dorst lijden, in vervuilde stallen vol uitwerpselen staan en bij ziekte niet worden verzorgd door een dierenarts. Er worden uitgemergelde en doodzieke kalfjes aangetroffen, schapen die rondscharrelen tussen dode soortgenoten, kreupele koeien met open wonden, rottend voer en geen drinkwater…. Dier&Recht vond dergelijke overtredingen in meer dan honderd inspectierapporten.
Toch werd het merendeel van deze dieren niet weggehaald bij de boer. Bjorn Elsebrock is woordvoerder van NVWA. Hij benadrukt de lastige positie van NVWA. Elsebrock: ‘Wij opereren binnen de ruimte van de wet. Een veehouder krijgt in eerste instantie een waarschuwing en de mogelijkheid om verbeteringen door te voeren. Een bedrijf komt onder verscherpt toezicht. Wij hopen dan dat de situatie verbetert en soms gebeurt dit ook.’
Volgens Frederieke Schouten, dierenarts en directeur van Dier&Recht, gebeurt dit ook heel vaak niet. Schouten:‘Uit de inspectierapporten van NWVA blijkt dat ook dieren op bedrijven waar keer op keer verwaarlozing en mishandeling wordt geconstateerd, niet worden weggehaald. Terwijl deze dieren structureel lijden en per direct weggehaald zouden moeten worden uit de gruwelijke situatie waarin ze zich bevinden.’
Volgens Bjorn Elsebrock van NVWA worden dieren wel degelijk weggehaald als blijkt dat boeren geen verbeteringen doorvoeren. Elsebrock:‘We hebben onlangs 128 runderen in beslag genomen en ondergebracht bij een RVO Riksdienst zorgboerderij. We doen ons best. Maar we hebben een beperkt aantal inspecteurs en ook de wet schrijft een bepaald traject voor, zoals de eerder genoemde waarschuwing. Daarbij is een houdverbod – het verbod om dieren te houden – nog geen zelfstandige maatregel. Er wordt gewerkt aan een nieuwe wet.’
Elsbrock benadrukt ook dat de wetgeving omtrent dierenwelzijn niet altijd duidelijk is. Er is een wet dierenwelzijn en hierop kunnen inspecteurs van NVWA handhaven. Dit wil zeggen: alleen als zonder twijfel duidelijk is dat deze wet wordt overtreden, kan er wettelijk gehandhaafd worden. Elsebrok:‘Op het gebied van dierenwelzijn zijn veel ‘open normen’: soms is de wetgeving duidelijk, soms niet. Dit maakt het moeilijk om te handhaven. Omdat er tegenwoordig steeds meer wetenschappelijk onderzoek is dat aantoont dat dieren lijden, wordt de wetgeving wel steeds duidelijker.’
Frederieke Schouten van Dier&Recht merkt hier weinig van in de praktijk. Schouten: ‘De inspectierapporten staan vol met zieke, gewonde, verhongerende en wegkwijnende dieren in uitzichtloze situaties en dit wordt gedoogd, onder toeziend oog van de NVWA. Vaak wordt er zelfs geen proces-verbaal opgemaakt terwijl het eigen interventiebeleid van de toezichthouder dit wel voorschrijft. Wij vinden echt dat het beter moet en roepen de ministers van Landbouw en Justitie op om verwaarloosde dieren te redden uit hun horrorstallen!’
Bjorn Elsebrock van NVWA wil ook graag dat de situatie in horrorstallen verbetert. Elsebrock: ‘Onze inspecteurs hebben een groot hart voor dieren en vinden het soms heel heftig wat ze aantreffen in stallen. Of de dierenwelzijn in de veehouderij afneemt, is moeilijk te zeggen. Wij zien lang niet alle bedrijven. Wij zien met name de risicobedrijven en bedrijven die onder herhaald toezicht staan.’
‘Het valt wel op dat er meer aandacht is voor dierenwelzijn in de veehouderij. De maatschappij vindt het belangrijker, het bewustzijn groeit, mensen willen weten waar hun stukje vlees of zuivel vandaan komt. Onderzoeken van organisaties zoals Dier&Recht en Varkens in Nood brengen misstanden in de veehouderij onder de aandacht en dat helpt ons om gericht onderzoek te doen.’
Het lijkt er dus op dat Dier&Recht en NVWO in feite hetzelfde willen: meer onderzoek, meer toezicht en vooral meer mogelijkheden om snel en gericht hand te haven, dat wil zeggen: meer wettelijke ruimte om in te grijpen. Om dit voor elkaar te krijgen heeft Dier&Recht een petitie opgesteld waarin ze de ministers van Landbouw en Justitie oproepen om dieren uit horrorstallen te redden.
Frederieke Schouten: ‘Uit ons onderzoek concluderen wij dat toezicht en handhaving in de veehouderij structureel falen en roepen daarom minister Adema en minister Yeşilgöz-Zegerius met een alarmbrief op om eindelijk deze verwaarloosde dieren te redden. Wil jij de dieren ook helpen? Teken de petitie!’
Hier vind je de petitie van Dier&Recht: www.dierenrecht.nl/horrorstallen
Foto: Verwaarloosde runderen in ernstig vervuilde stal. Bron: Inspectierapport NVWA.
