Ondernemers die de ontwikkeling van de economie op de voet volgen, kregen de afgelopen dagen tegenstrijdige signalen van het CBS. De ene dag kwamen de statistici met een lichtpuntje, de andere dag met een ware jobstijding.
De optimisten onder ons konden zich vastklampen aan een lichte stijging van het consumentenvertrouwen in maart en april. Na een historisch dieptepunt begin dit jaar staat die indicator nu nog maar op min 35. De deelindicator voor de koopbereidheid verbeterde vijf punten en kwam uit op min 23. Niet bepaald een stand waarbij de Mediamarkt extra kassa's moet openen, maar toch.
Stagnatie
De pessimisten konden zich in hun sombere verwachtingen gesteund voelen door de Investeringsradar. Die liet over de maand april een onveranderd lage bereidheid zien van bedrijven om geld uit te geven aan materiële vaste activa. Bij de investeringen in auto's en gebouwen was zelfs sprake van een forse daling.
De stagnatie aan het investeringsfront klopt met de sterke toename van de werkloosheid. In maart kwamen er 30.000 werklozen bij. In totaal zitten er nu 643.000 mensen thuis die kunnen en willen werken. Dat is 8,1 procent van de beroepsbevolking. De afgelopen drie maanden waren vooral de 25- tot 45-jarigen de klos. In die leeftijdsgroep kwamen er per maand gemiddeld 11.000 werklozen bij. De werkloosheid onder 45-plussers nam per maand toe met 8000 en die onder jongeren tot 25 jaar met 4000.
Spiraal naar beneden
Geen wonder dat een aantal economen zich vrijdag in het FD kritisch uitliet over het sociaal akkoord dat het kabinet vorige week sloot met werkgevers en werknemers. Dat gaat over de toekomst van de arbeidsmarkt, maar daarbij is de oplopende werkloosheid op korte termijn vergeten. Die moet direct worden bestreden, zeggen zij, anders raken we in een spiraal naar beneden.
Nieuwe werklozen gaan er in inkomen minstens 30% op achteruit. Dat gaat onmiddellijk ten koste van de omzet van de supermarkt, de verfwinkel en het café. Daardoor gaan die over de kop en komen er nog meer werklozen bij. Het enige wat daartegen helpt is investeren, investeren, en nog eens investeren.
Kopersstaking
Joop Schippers van de Universiteit Utrecht pleit ervoor dat de overheid infrastructurele projecten naar voren haalt, zoals de aanleg van glasvezelnetten, de vervanging van rioolstelsels en het versterken van dijken.
Ton Wilthagen van de Universiteit van Tilburg vindt dat het bedrijfsleven en de overheid samen nieuwe bedrijven moeten opzetten waar werklozen aan de slag kunnen met deels een uitkering en deels een salaris.
Hans de Boer, oud-voorzitter van MKB Nederland, wil de BTW op nieuwbouwwoningen halveren. Allemaal om de bestedingsruimte van consumenten te vergroten en daarmee uit de maar al te begrijpelijke kopersstaking te komen die nu heerst.
Geneuzel
Stoutmoedige gedachten van deze drie hoogleraren, om de boel weer op gang te helpen. Daarbij vergeleken is wat we afgelopen week hoorden uit de hoek van Sociale Zaken maar geneuzel. Minister Asscher heeft zich daar vastgebeten in het aanpakken van schijnzelfstandigheid: mensen die als zzp'er werk doen dat eigenlijk in loondienst zou moeten gebeuren. Bij nut en noodzaak van die aanpak worden nu vanuit de praktijk vraagtekens gezet.
De vakbonden hameren al jaren op de noodzaak om de uitbuiting te bestrijden die (soms, maar zeker niet altijd) met schijnzelfstandigheid gepaard gaat. De belangrijkste organisaties van zzp'ers ondersteunen dat beleid. Zij benadrukken het onderscheid tussen hun Bewust Economisch Zelfstandige leden die vooral de vrijheid moeten krijgen om te ondernemen, en de tot schijnzelfstandigheid gedwongen postbestellers en thuiszorgers die bescherming behoeven.
Regelzucht
Nu echter duidelijk wordt hoe men vanuit Sociale Zaken die schijnzelfstandigheid precies te lijf wil, begint het front te kraken. Linde Gonggrijp van FNV Zelfstandigen houdt in elk geval haar hart vast. In een column op nu.nl hekelt zij de gebrekkige voorlichting vanuit de overheid over de vraag wanneer een zzp’er door de overheid als zelfstandige wordt beschouwd en wanneer niet. Wanneer is er sprake van het misbruiken van op zich legale constructies en wie kan dat het beste vaststellen? Gonggrijp vreest dat Asscher zijn toevlucht neemt tot maatregelen die opdrachtgevers ontmoedigen om zzp'ers in te zetten, en dat kan niet de bedoeling zijn.
Een andere belangenbehartiger van zzp'ers is Johan Marrink van ZZP Nederland. Die zag deze week tot zijn schrik dat de sociale partners hadden afgesproken om zelfstandige bezorgers van pakketten onder de 500 kilo dezelfde eisen op te leggen als internationale transportondernemingen met honderden werknemers. Hoeveel regelzucht past er in een sociaal akkoord? Op de website van zijn stichting waarschuwt Marrink dat goedwillende Nederlandse zelfstandigen niet de dupe mogen worden van de aanpak van uit het buitenland opererende koppelbazen.
Freelancers
Aan de kant van de opdrachtgevers signaleert jurist Miranda Maasman van het Nederlands UitgeversVerbond dat minister Asscher in zijn ijver om misstanden tegen te gaan een rijkgeschakeerde werkelijkheid van arbeidsrelaties reduceert tot een simpele zwart/wit tegenstelling.
Voor Sociale Zaken is iemand of werknemer of zelfstandige. Terwijl er ook een grote groep is van mensen die freelance klussen doen naast hun baan in loondienst. Schrijvers van schoolboeken bijvoorbeeld, die vaak een baan als leraar hebben. Moeten zij die dan maar opgeven? Of moeten uitgevers hen een arbeidscontract gaan aanbieden? Voor de flexibiliteit zou dat funest zijn, denkt Maasman.
Hooguit 5% schijnzelfstandigen
Ondertussen probeerden onderzoekers in opdracht van het ministerie van Economische Zaken in kaart te brengen wat eigenlijk de omvang is en de ernst van die schijnzelfstandigheid. Veel concreets leverde dat niet op, alleen al omdat een heldere definitie ontbreekt.
Waar beleidsmakers schijnzelfstandigheid menen te zien, ervaren opdrachtgevers en opdrachtnemers dat vaak heel anders. Om meer dan 5% van de in totaal ruim 728.000 zzp'ers lijkt het in elk geval niet te gaan. Vervelend voor wie het treft, maar als de minister van Sociale Zaken samen met zijn collega van Economische Zaken voor meer werk wil zorgen kan hij zijn energie beter op iets anders richten.
Agenda
- Het Centraal Bureau voor de Statistiek komt maandag met nieuwe cijfers over huizenprijzen, dinsdag met de consumptie van huishoudens, woensdag met het producentenvertrouwen, donderdag met de regionale economische groei, en vrijdag met verwachtingen over de investering in de industrie.
- Ondernemers en investeerders spreken met elkaar over Financieren anno 2013 tijdens een seminar dat op 28 mei in Goes wordt georganiseerd door Scarlett Kwekkeboom (Zakenvrouw van het Jaar 2001). Aan de orde komen onderwerpen als crowdfunding, microkredieten en kredietunies. Meer op www.financieren2013.nl
