Volgens het CBS is de Nederlandse economie in het eerste kwartaal van 2013 met 0,1 procent gekrompen ten opzichte van een kwartaal eerder. Dat lijkt misschien niet veel, maar het is daarmee wel het derde opeenvolgende kwartaal met krimp. Ondernemers merken dat. Vooral in de bouw, de detailhandel en de horeca is het afzien.
Minister Dijsselbloem van Financiën wist niet hoe gauw hij zich aan de minieme omvang van het minnetje van het CBS moest vastklampen. In een vraaggesprek met RTL-Z haalde hij er andere cijfers bij, van het Centraal Planbureau. De bodem is nu toch echt bereikt, voorspelde Dijsselbloem, en in de tweede helft van het dit jaar volgt het herstel.
Geforceerd optimisme
Op de werkvloer van de BV Nederland maakt het geforceerde optimisme van de minister weinig indruk. Daar ervaren ondernemers vooral de 1,7% waarmee de economie het afgelopen jaar effectief is gekrompen, het verlies van 100.000 banen, de daling van de particuliere consumptie met 2,1%, en de stagnatie van de overheidsinvesteringen.
Op Follow The Money gaf Jan Dwarshuis de "visionaire" minister er stevig van langs om zijn “geraaskal”. In zijn commentaar legde hij en passant de vinger op een zere plek in de onderbouwing van het overheidsbeleid: de onafhankelijkheid van onderzoeksinstanties en adviesorganen die steeds vaker in het geding dreigt te komen.
Carrière-ambtenaar
Voor een effectieve economische politiek zijn feiten en cijfers nodig die behalve actueel ook betrouwbaar zijn. Liefst moeten die komen van een onafhankelijke bron, waar wetenschap de norm is en niet de waan van de dag. Vanuit dat oogpunt betreurde Dwarshuis het vertrek van de door het kabinet als lastig want kritisch ervaren CPB-directeur Teulings.
Eindelijk eens een vrouw op deze belangijke post
Een paar weken geleden werd aan alle kanten de opvolging van Teulings door Laura van der Geest toegejuicht: eindelijk eens een vrouw op deze belangrijke post! Dat zij eerst en vooral carrière-ambtenaar is, nota bene afkomstig van Dijsselbloems eigen ministerie van Financiën, werd daarbij voor het gemak maar vergeten.
Nog minder investeren
Ondernemers reageren op de aanhoudende laagconjunctuur door nog minder te investeren dan zij al deden. Voor het vijfde achtereenvolgende kwartaal werd er minder gespendeerd aan vaste activa dan in de drie maanden daarvoor.
De krimp in het eerste kwartaal van 2013 was sterker dan in voorafgaande kwartalen en betrof bijna alle categorieën. Vooral de verkoop van personenwagens nam sterk af, door de verhoging van de aanschafbelasting. Daarnaast werden er minder machines en computers aangeschaft. Ook de investeringen in de bouw liepen verder terug.
Starters
Bij zulke slechte macro-cijfers mag het een wonder heten dat er nog steeds zo veel mensen zijn die het aandurven om zich als zelfstandig ondernemer te vestigen. De Kamer van Koophandel registreerde in april 2013 maar liefst 11.251 starters. Dat was bijna 9 procent meer dan in april 2012. Voor het overgrote deel waren dat eenmanszaken: zelfstandigen zonder personeel dus.
Zorgen over de aanhoudende groei van het aantal zzp'ers
De politiek maakt zich zorgen over de aanhoudende groei van het aantal zzp'ers. Op het ministerie van Sociale Zaken vermoeden ze dat het in een groot deel van de gevallen gaat om zogenaamde “schijnzelfstandigen”: mensen die hun vaste baan kwijtraken en die door hun werkgever opnieuw – maar dan tegen slechtere condities – worden ingehuurd als zelfstandige.
Verklaring Arbeidsrelatie
Belangenorganisaties van “echte” zzp’ers lijken die mening in toenemende mate te delen. FNV Zelfstandigen, PZO en ZZP Nederland denken met het ministerie van Sociale Zaken mee over het tegengaan van die schijnzelfstandigheid. Met het ministerie van Financiën praten zij over de modernisering van de Verklaring Arbeidsrelatie, het papiertje waarmee zzp’ers tegenover opdrachtgevers kunnen aantonen dat die voor hen geen loonbelasting of sociale premies hoeven in te houden.
De meest recente zet van de zzp-organisaties in deze discussie was het voorstel om nieuwe zzp’ers “aan de poort” te selecteren door hen indringend de rechten en plichten van de zelfstandige voor te houden en de volhouders een “Bewijs van Ondernemerschap” te verstrekken.
Poortwachter spelen
Sommige zelfstandige ondernemers storen zich aan dit nieuwe middenstandsdiploma en aan de organisaties die het recht claimen om het te verstrekken. Een van hen is Erno Hannink. Hij coacht ondernemers die een gezin en een bedrijf willen opbouwen zonder een van beide tekort te doen en zonder er zelf aan onder door te gaan.
Wie bepaalt of ik een goede ondernemer ben?
Op zijn blog vraagt Hannink zich hardop af: “Wie bepaalt of ik een goede ondernemer ben? Dat doe ik vooral zelf en mijn partner. Kan ik ons gezin onderhouden, de hypotheek betalen, de rekeningen betalen? Dat zijn duidelijke signalen voor mij of ik een goede zelfstandige ondernemer ben.”
Hannink heeft geen goed woord over voor het idee van selectie aan de poort: “Welke poort? Ik kies er toch zelf voor om zelfstandige te worden. De selectie bij de poort zijn volgens mij de klanten. Als je deze mensen niet kunt overtuigen van je meerwaarde kom je niet door deze poort. De bank of andere geldschieters zijn ook poortwachters als je geld nodig hebt om te investeren in je bedrijf. Zij bepalen wel of je een goede ondernemer bent voor hun. Daar hoeft geen ander orgaan of organisatie nog eens voor poortwachter te spelen.”
Schijnvertoning
De VAR-verklaring zoals die nu is, noemt Hannink een schijnvertoning. “Ik ben een zelfstandige ondernemer met eigen producten en meerdere klanten, eenvoudig te controleren door de belastingdienst. Dan nog vraagt bijvoorbeeld de Rabobank na een presentatie om een VAR-verklaring van mij. Wat een onzin. Bureaucratie. Verspilling van tijd en energie voor mij en de Rabobank.”
De kritiek van Hannink en anderen op de zzp-organisaties mag koren op de molen zijn van een deel van de ondernemers, dat wil niet zeggen dat die clubs niet af en toe ook buitengewoon nuttig werk doen. Deze week was het PZO dat een mooi succesje boekte, door een grote branche-organisatie te bewegen zich opener op te stellen naar zzp’ers.
Lesje voor de vakbeweging
In de nieuwe collectieve arbeidsovereenkomst voor het zogenaamde “besloten busvervoer” (in tegenstelling tot “openbaar vervoer”) hadden de vakbonden voor elkaar gekregen dat vervoersmaatschappijen geen zelfstandigen meer mochten inhuren als touringcarchauffeur. PZO protesteerde daartegen, kreeg voor elkaar dat er over deze discriminerende bepaling kamervragen werden gesteld, en wist te voorkomen dat de cao algemeen verbindend verklaard zou worden.
Ruimte bieden aan zelfstandige chauffeurs
De werkgevers, verenigd in KNV Bus, willen de omstreden bepalingen nu schrappen en alsnog ruimte bieden aan zelfstandige chauffeurs om hun expertise te blijven bieden. Een gevoelig lesje voor de vakbeweging, die nog steeds buitengewoon dubbelhartig denkt over zzp’ers: Fijn als ze contributie betalen aan de aparte afdeling die we voor hen hebben opgericht, maar de belangen van onze leden in loondienst staan voorop.
Pierre Spaninks neemt veertien dagen vakantie. Daarom de komende twee weken geen Ondernemers Digest.
