Een vergelijkbare dynamiek is zichtbaar op de albumhoes van ‘Hände – Music for Piano’, waar weer een rechterhand uitnodigend naar een linkerhand reikt. ‘Hände – Music for Piano’ is een gelaagd en gevarieerd document van de zeer persoonlijke en creatieve samenwerking tussen de gelauwerde Britse pianiste Clare Hammond en de hedendaagse componist Kenneth Hesketh (1968).
In de liner notes reflecteert Clare Hammond op haar langdurige en vruchtbare samenwerking met Kenneth Hesketh, die begon na haar debuut in de Purcell Room in 2010. Ze nam zijn werk ‘Three Japanese Miniatures’ op voor haar debuutalbum en bracht in 2013 zijn serie van twaalf stukken, Horae (pro clara)’, in première. Hun samenwerking heeft geleid tot verschillende opmerkelijke werken, waaronder ‘Hände’ voor piano en film (2015), ‘Uncoiling the River’ voor piano en orkest (2018), en ‘Auszüge aus einem kleinen Totenbuch’ in 2023.
‘Hände – Music for Piano’ bevat zowel speciaal voor Clare Hammond gecomponeerde stukken als eerder bestaande composities. Ze weerspiegelen stuk voor stuk de complexe en fantasierijke stijl van Hesketh. Dit album verkent thema’s als leven, dood en herinnering, en is geïnspireerd door beeldende kunst en literatuur.
Het album opent met ‘Poetic Conceits’ uit 2006, een reeks van zes kleurrijke dichterlijke schilderingen. Drie titels zijn ontleend aan John Keats’ ‘Ode on a Grecian Urn’. De dynamiek varieert van fluisterzacht als de vleugelslag van een kolibrie tot klaterende klankenstromen en zware dreunen.
Hierop volgt ‘Pour Henri’, een korte hommage (01:06) aan de in 2013 op 97-jarige leeftijd overleden componist en muziekpedagoog Henri Dutilleux. Hesketh volgde als student tijdens een zomercursus in Tanglewood lessen bij Dutilleux, die hem diep inspireerde.
De volgende miniatuur, ‘Heu, heu, heu… Eine kleine ausschweifende Feier’, werd in 2011 gecomponeerd ter gelegenheid van de 70e verjaardag van Dr. Peter Hanser-Strecker. Deze, destijds directeur van Schott Music, gaf opdracht voor 70 solopianostukken aan componisten wereldwijd als onderdeel van een ‘Petroesjka Project’. De openingsmelodie (‘Zum Geburtstag’) is afkomstig van Norbert und die Feiglinge, een Duitse popband uit Hamburg die actief was van 1988 tot 1999.
Het 15 minuten durende titelstuk ‘Hände: Das Leben und die Liebe eines zärtlichen Geschlechts” (‘Hands: The Life and Loves of the Gentler Sex’) uit 2015 was de eerste compositie die Hesketh speciaal voor Hammond schreef. Tijdens live-uitvoeringen speelt zij het stuk in synchronisatie met de gelijknamige zwart-witfilm van Stella F. Simon en Miklos Blandy uit 1928. In deze film worden menselijke handen als personages ingezet in een op dans geïnspireerde vertelling, waarin vrouwelijke ervaring en representatie worden onderzocht. Door gebruik te maken van experimentele tradities uit de internationale kunst-, film- en fotografiebewegingen van de jaren 1920 transformeert Simon een eenvoudig melodramatisch liefdesverhaal tot een avant-gardistische feministische korte film.
In Heskeths adaptatie zijn de vorm en de lichamelijkheid van de handen van cruciaal belang voor de muzikale partituur en de rol van de pianist. Hammond maakt soms gebruik van innovatieve technieken, zoals het aanslaan van de snaren met breinaalden en, voor hun heldere, rinkelende klank, een set handbellen. Hesketh streefde er met dit stuk naar een geluidswereld te creëren die de bizarre sfeer van de film weerspiegelt. Zelfs zonder de bronfilm ontwikkelt ‘Hände’ een fascinerend muzikaal verhaal, dankzij het geconcentreerde spel van Hammond en de harmonieuze versmelting van dansende handen en piano – een briljante pas de deux.
Kenneth Hesketh verkende opnieuw alternatieve klanken en technieken in ‘Uncoiling the River’, een werk voor piano en orkest dat in opdracht van de BBC en het Royal Liverpool Philharmonic Orchestra is geschreven. Het ging in première in 2019 met het BBC National Orchestra of Wales. Later herwerkte Hesketh materiaal uit dit stuk tot ‘Chorales and Kolam (derivata)’. Hierin worden achtergrondakkoorden uit ‘Uncoiling the River’ gepresenteerd als koralen. De kolam, een geometrisch patroon uit India en Zuidoost-Azië dat geluk symboliseert, inspireerde een passage met snelle, herhaalde noten. ‘Uncoiling the River’ bootste dit patroon na met diatonische handbellen, gerangschikt in een kolam-patroon. Voor ‘Chorales and Kolam’ transcribeerde Hesketh het als coda voor piano.
Van leven naar dood met een tweetal kransleggingen. ‘Lullaby of the Land Beyond; is een nagedachtenis aan componist en dirigent Oliver Knussen (1952-2018), bekend om zijn waardering voor Stravinsky en zijn liefde voor slaapliedjes. Hesketh’s ‘Lullaby’ ontleent zijn titel aan Stravinsky’s neoklassieke ballet ‘Le baiser de la fée’ (‘The Fairy’s Kiss’), een werk gebaseerd op Hans Christian Andersens sprookje ‘De IJsjonkvrouw’. Het stuk maakt toespelingen op werken van Knussen, waaronder diens fantasie-opera ‘Higgelty Piggelty Pop’. Daarin zingt de es: “De vogels zijn weg, mijn bladeren zijn dood, en binnenkort rest mij niets anders dan de lege bevroren nacht.” Hesketh schreef het slaapliedje “als een kleine bloemengroet achtergelaten op het pad naar Castle Yonder”, waarschijnlijk als verwijzing naar de droomachtige en sprookjesachtige sfeer van Stravinsky’s ballet.
Afsluiter is ‘Auszüge aus einem kleinen Totenbuch’ – een eerbetoon van 17 minuten aan Heskeths collega en vriend, componist Joseph Horovitz, die in 2022 overleed. Hesketh beschouwt het werk als een soort ‘Yahrtzeit’-kaars, die in het jodendom op de verjaardag van een sterfgeval wordt aangestoken ter nagedachtenis aan de overledene. Naast het klavier bespeelt Hammond ook een Tibetaanse gebedsschaal, tokkelt zij op de snaren van het instrument en gebruikt de bij gitaristen (U2’s The Edge) populaire EBow (Electronic Bow) om noten door middel van sustain eindeloos aan te houden.
Het werk citeert fragmentarisch Horovitz’ vijfde strijkkwartet uit 1969. De gebruikte fragmenten zijn echter vaak ontdaan van hun oorspronkelijke context en niet bedoeld om onmiddellijk als citaat op te vallen. In de liner notes verwijst Clare Hammond naar Sappho, de beroemde dichteres uit het oude Griekenland die rond 600 v.Chr. op het eiland Lesbos leefde: “Net als Sappho’s poëtische scherven blijven er alleen onvolledige delen van woorden of zinnen over. Voor Hesketh hebben deze citaten weerklank door het gevoel van afwezigheid dat hen omringt.”
Van Michelangelo tot moderne piano:een reis door tijd en klank. Zeventig minuten duurt ‘Hände – Music for Piano’. Gedurende deze zeventig minuten reiken de handen van Clare Hammond wellicht niet naar het goddelijke, maar samen met die van Kenneth Hesketh ontdekken ze opnieuw de mogelijkheden van de piano op een album waar muziek, leven, poëzie en beeldende kunst meesterlijk samensmelten.
Hesketh: Hände – Music for Piano
Clare Hammond, piano
Catalogue No.: pmr 0137
EAN Code: 9120040737375
