Mijn overgrootmoeder had het, mijn grootvader en mijn moeder: reuma. De aanleg zit in de genen. Dus toen ik zo’n vijf jaar geleden – ik ben nu 48 – pijn begon te krijgen in mijn heupen, wist ik hoe laat het was. De pijn was niet allesoverheersend maar irritant was het wel. Stijfheid bij het opstaan, pijn bij naar bed gaan en ongemak bij langer wandelen. En het werd steeds een beetje erger. Toch wilde ik niet naar de huisarts. Ik wil niet – zoals mijn moeder – elke paar weken een shot prednison tegen de reuma. Ik wil het ´patient-zijn’ zo lang mogelijk uitstellen en nog liever helemaal voorkomen.
Let the food be thy medicine…
Hippocrates, de grondlegger van de westerse geneeskunde, benadrukte het al in zijn mythische dokters eed: ‘I will apply dietetic and lifestyle measures to help the sick to my best ability and judgment’. Tot op de dag van vandaag zweren artsen dit te doen in de eed die ze afleggen bij het halen van hun doktersexamen. Toch is er maar weinig aandacht voor voeding in de moderne westerse geneeskunde. De nadruk ligt op medicatie en dat is niet zo gek want er wordt veel geld verdiend aan medicijnen. Maar wat kan voeding doen voor reumatische klachten? Best veel, blijkt uit een beetje research.
Zo vond ik diverse kruiden en supplementen met heilzame kwaliteiten tegen reuma en een aantal voedingsmiddelen die je beter kan laten staan. En geloof het of niet: sinds ik wat veranderingen heb aangebracht in mijn dieet, is de pijn in mijn lijf nagenoeg verdwenen! Heel soms voel ik nog wat stramheid, maar vergeleken met hoe het was, is de pijn verwaarloosbaar. Ik voel geen stijfheid meer bij het opstaan en wandel zonder moeite twee uur stevig door. Ik schrijf dit artikel omdat ik iedereen die kampt met reumatische pijn deze natuurlijke opties wil geven. Het zijn eenvoudig toe te passen voedingsadviezen: natuurlijk en goedkoop. En ze helpen tegen reuma.
Wat is reuma eigenlijk?
Reuma is een verzamelnaam voor meer dan honderd verschillende aandoeningen aan gewrichten, spieren, pezen, botten, bindweefsel en soms ook aan inwendige organen. Gedeelde factor bij deze aandoeningen is een ontregeld afweersysteem dat leidt tot chronische ontstekingen. Medicatie tegen reuma is daarom grotendeels gericht op het remmen van die ontstekingen.
Bepaalde voedingsmiddelen zoals bewerkt suiker, zetmeel en verzadigde vetzuren bevorderen ontstekingen in het lichaam. In grote lijn is dat vooral bewerkte voeding uit de fabriek. Een goede vuistregel voor mensen met reuma is dus zorgen voor een dieet dat zo veel mogelijk bestaat uit verse groenten en onbewerkte ingrediënten: voeding zoals je het terugziet en herkent in de natuur. Er zijn daarbij bepaalde ingrediënten die bekend staan om hun ontstekingsremmende kwaliteiten, die kun je extra toevoegen.
Voldoende blaadjes
Denk bijvoorbeeld aan gember, knoflook, kurkuma, broccoli, blauwe bessen en kaneel. Vooral kurkuma is een sterke ontstekingsremmer en makkelijk te gebruiken in curries en soepen. Ik bak het mee met gerechten en slik het dagelijks in capsulevorm. Verder gebruik ik ruimschoots verse gember en knoflook bij het koken en zorg ik elke maaltijd voor voldoende verse groene bladgroenten. Groene bladgroenten zoals spinazie en boerenkool, maar ook peterselie, korinader en postelein bevatten omega 3 en antioxidanten die helpen om ontstekingen in het lichaam aan te pakken. Hoe korter de bereiding, hoe beter het werkt. Dus liever niet te lang meekoken, maar roerbak ze kort of eet ze rauw. Wat goed werkt: zorg voor een zak met diverse bladgroenten in de koelkast en als je geen zin hebt om een salade te maken, knip je gewoon een handje verse ‘blaadjes’ bij het avondeten.
Supplementen
Ons westerse dieet bevat relatief weinig Omega-3 vetzuren. Uit onderzoek blijkt dat drie of meer gram Omega-3 per dag effectief werkt tegen gewrichtsklachten. Het vermindert pijn, stijfheid en zwellingen. Omega-3 vetzuren zitten in vette zeevis zoals makreel, zalm en haring maar ook in plantaardige producten zoals groene groenten, noten en peulvruchten. Om zeker te weten dat ik er voldoende van binnen krijg, slik ik een aantal keer per week een vegetarische Omega-3 capsule gemaakt van algen. Daarnaast slik ik bijna dagelijks boswellia in (vega) capsulevorm. Boswellia is de gedroogde (gom)hars van de tropische wierookboom en wordt in de Indiase ayurvedische geneeskunde al duizenden jaren gebruikt als krachtige, natuurlijke ontstekingsremmer.
Laten staan
Een kennis van mij is natuurarts en een wandelende encyclopedie als het aankomt op heilzame voeding en kruiden. Hij adviseerde me om een tijdje te stoppen met het eten van aardappels, tomaten en paprika. Deze groenten behoren tot de nachtschadefamilie: gewassen die solanine bevatten, een stofje dat bij sommige mensen kan leiden tot ontstekingen en gewrichtspijn. Ik ben dol op aardappels dus moest wel even slikken, maar ik dacht vooruit: proberen kan geen kwaad. Het ded me zelfs heel veel goeds. Want sinds ik aardappelen, tomaten en paprika laat staan, is de pijn in mijn heupen nagenoeg verdwenen!
Leefstijl
Hippocrates noemde ‘dietetic and lifestyle measures’ met één woord: διαιτήμασί (spreek uit als diaitimasi), wat zoveel betekent als leefstijl-regime. De nadruk ligt daarbij op dieet maar beweging hoort er ook bij. Lichaamsbeweging zorgt ervoor dat de spieren rond gewrichten sterker worden, waardoor de aangetaste gewrichten (door de reuma) meer steun krijgen. Dit zorgt voor minder pijn en stijfheid. Een gezond (fit) lichaam is ook beter in staat om ontstekingen onder controle te gehouden. Je hoeft hier niks extreems te doen. Regelmatig een half uurtje wandelen op tempo en rustig stretchen zijn al voldoende. Ik voel vooral positieve effecten na een yin yoga les waarbij je twee tot vier minuten in bepaalde stretchhoudingen blijft.
Ik ben ongeveer een jaar geleden begonnen met slikken van kurkuma en bewust toevoegen van ontstekingsremmende voedingsmiddelen aan min dieet. De pijn werd minder maar ging niet weg. Dat gebeurde pas toen ik stopte met het eten van aardappels, tomaten en paprika en een flinke hand ‘blaadjes’ aan mijn maaltijden toevoegde. Ieder lijf is uniek, en wat werkt voor mij, hoeft voor jou niet te werken. Maar heb je pijn in je lijf en wil je geen patiënt zijn? Experimenteer met je voeding en bekijk wat werkt. Zelfs als het de pijn niet vermindert, word je er gezonder van. Baat het niet, dan schaadt het niet. Wat heb je te verliezen?
