Peter Gabriel sloot er in 1980 zijn derde, titelloze album mee af en eindigde er de concerten van zijn recente i/o The Tour mee: Biko, een tijdloze klassieker die nog altijd niets aan zeggingskracht heeft ingeboet.
“Stand up and fight, for you know we are right”, zong hij in het begin van de jaren zeventig als de bizar uitgedoste, maar charismatische voorman van de symfonische rockformatie Genesis. Een zekere strijdbaarheid is Peter Gabriel niet vreemd. In zijn teksten neemt hij het regelmatig op voor onderdrukte groeperingen en stelt hij wantoestanden aan de kaak. Woede en afschuw over het monster dat Apartheid heet leidde in 1980 tot het indrukwekkende Biko, opgedragen aan de in 1977 in een Zuid-Afrikaanse politiecel overleden, jonge, zwarte leider Steve Biko.
Deze richtte als student medicijnen de South African Students Organization op. Biko was tevens een van de leiders van de South African Black Consciousness Movement. Hij was al diverse keren opgepakt voordat hij uiteindelijk definitief in hechtenis werd genomen. Een maand na zijn arrestatie liep hij een hersenbeschadiging op als gevolg van een ‘handgemeen’ met zijn politie-ondervragers. Hij werd toen over een afstand van zeshonderd mijl overgebracht van Port Elizabeth naar het gevangenisziekenhuis in Pretoria, naakt op de laadklep van een politiewagen. Biko stierf, dertig jaar oud, op 12 september 1977, liggend op een kleedje in een hoek van zijn cel.
September ’77
Port Elizabeth weather fine
It was business as usual
In Police Room 619
Oh Biko, Biko, because Biko
Oh Biko, Biko, because Biko
Yihla Moja, Yihla Moja
– The man is dead
– The man is dead
Peter Gabriel hoorde het nieuws van Biko’s dood op de dag dat dit wereldkundig werd gemaakt. “Onder de jonge leiders was Biko voor mij een sleutelfiguur. Als hij in leven was gebleven, zou hij iemand zijn geworden tegen wie jonge mensen overal ter wereld konden opkijken. Hij was meer dan alleen maar een zwarte Zuid-Afrikaanse leider. Je hoeft maar een klein beetje te lezen van wat hij geschreven heeft (Steve Biko: I Write What I Like – CCE), om te weten dat hij in vele opzichten een heel redelijk en vooral ook gevoelig mens was.”
You can blow out a candle
But you can’t blow out a fire
Once the flame begins to scratch
The wind will blow it higher
Oh Biko, Biko, because Biko
Oh Biko, Biko, because Biko
Yihla Moja, Yihla Moja
– The man is dead
– The man is dead
And the eyes of the world are watching now
Watching now
Biko was de derde single van Peter Gabriels derde soloalbum en werd uitgebracht in augustus 1980. Het nummer was opgenomen met, naast Peter Gabriel op piano en drummachine, Jerry Marotta op drums, Phil Collins op surdo, David Rhodes op gitaar, Larry Fast op doedelzak en synthesizer, en ‘screeches’ van David Ferguson.
Cry Freedom
Biko werd in november 1987 opnieuw uitgebracht op single. Aanleiding was de release van Cry Freedom, een film van Richard Attenborough die zich afspeelt in de jaren zeventig, tijdens de apartheid in Zuid-Afrika.
In de liner notes legde Peter Gabriel het waarom uit van de heruitgave:
“Stephen Biko had de moed om te werken en zich uit te spreken voor gerechtigheid in Zuid-Afrika, een land waar racisme nog steeds in de grondwet staat geschreven. Hij was betrokken bij de volksbeweging South African Black Consciousness Movement of Azania en gaf een echt gemeenschapsgevoel en een doel aan velen die de meest elementaire mensenrechten ontzegd waren.
Velen geloven dat deze warme, welbespraakte en inspirerende man voorbestemd was om een groot staatsman te worden. In 1977 werd hij gevangen genomen, gemarteld en vermoord.
Sir Richard Attenborough heeft een zeer ontroerende film gemaakt over Stephen Biko en diens relatie met de Zuid-Afrikaanse journalist Donald Woods. Deze plaat wordt nu opnieuw uitgebracht om zo de film meer naamsbekendheid te geven en de aandacht te vestigen op wat er nog steeds gebeurt in naam van de apartheid.”
De nieuwe single bevatte een live versie van Biko, opgenomen in The Blossom Music Centre, Cleveland op 27 juli 1987. Het nummer op de B-kant No More Apartheid, geschreven door Little Steven, werd uitgevoerd door Peter Gabriel, Shankar en Little Steven en was afkomstig van de LP Sun City Artists Against Apartheid.
