Voor de bezitters van bitcoins is het leven één grote achtbaan. In december en januari ging de digitale munt naar pieken van 17.000 tot 20.000 dollar. In half januari en begin februari viel hij weer richting de 6.000, waarna hij toch weer boven de 10.000 kwam. Jantje lacht, Jantje huilt, Jantje lacht.
Nog altijd blijft het optimisme heersen. Altcoins, munten die werken volgens hetzelfde principe als bitcoin, maar met subtiele of ingrijpende veranderingen, schieten als paddenstoelen uit de grond. Elke dag komen er ongekend veel nieuwe bitcoin-bezitters bij. Een grote groep analytici gelooft er nog steeds in: dit jaar gaat de bitcoin misschien wel naar de 50.000 dollar.
Gaat de bitcoin het maken?
Zeker is niets, vooral niet in de wereld van de cryptovaluta. De internationale reguleringen waar sommige politici en banken naar snakken, kunnen de markt een flinke tik geven. Grote investeerders kunnen de koers laten dalen door in één keer te willen cashen en al hun munten weg te doen. De modale burger kan de interesse verliezen als de munt al te duur wordt of weinig tekenen van stijging blijft vertonen. Ten slotte kan de bitcoin ten onder gaan aan zichzelf door een veelvoud van (onvoorziene) technische problemen.
Maar laten we eens een denkspelletje doen en ons voorstellen dat de munt het gaat winnen. Dat de prijs zich stabiliseert en we over een jaar of tien een ijsje, een reis of zelfs een huis met bitcoin betalen. Welke partijen delen er dan in deze enorme maatschappelijke verschuiving? We zetten zeven winnaars op een rijtje.
1 De grote investeerders
Dacht je dat de rijkdom op aarde oneerlijk was verdeeld, en dat bitcoin daar misschien een antwoord op was? Think again. De helft van de bitcoins is in handen van een paar duizend enkelingen. Bitcoin whales, noemt men dat: de enorme vissen die alle kleine visjes opslokken. Zij die veel dollars en euro’s bezitten, hebben een deel daarvan alvast veilig weggestopt in een online portemonnee. Mocht de bitcoin de boel overnemen, dan zitten zij en hun nageslacht veilig. Zo is het altijd gegaan: de rijken zullen rijker blijven worden.
2 Financiële speculanten
Iedereen nam afscheid van het eerste decennium van deze eeuw met een goed voornemen. De grote internetbubbel was eerst al uiteengespat, en later volgde de hele wereldeconomie. Nu waren we wijzer geworden: niemand zou nog een beleggingshypotheek nemen, je stopte je dertiende maand niet meer in een schimmige aandelenportefeuille en beleggen was voor professionals of verveelde pensionado’s. Verstandige mensen blijven daar weg!
Maar wie in 2010 tóch voor een ruim maandloon in bitcoin belegde, was afgelopen Kerst al bijna miljonair. Terwijl de Nederlandse banken vrijwel geen rente geven op onze spaarrekeningen, zien we dagelijks wel één of meerdere cryptomunten verdubbelen in waarde. De conclusie is wrang maar waar: tien jaar na de grote financiële crisis is speculeren en beleggen weer lonend, mainstream en sterker dan ooit – en nog net zo gevaarlijk.
3 Nerds
Honderd jaar geleden had je oud geld en nieuw geld. Oud geld was de adel met overgeërfde landerijen en een chique smaak. Nieuw geld was de Monopoly-man met een hoop vastgoed, lompe manieren en een ordinaire auto. Anno 2018 zijn we langzaamaan gewend geraakt aan een derde financiële bovenklasse: de nerds.
Tussen de rijkste mensen ter wereld vinden we nu Bill Gates, Jeff Bezos en Mark Zuckerberg. Zij werden succesvol met respectievelijk Microsoft, Amazon en Facebook. Het was niet het kapitaal van hun ouders of het boerenverstand waarmee zij een imperium bouwden. Zij werden rijk dankzij hun nerdy inzichten in algoritmen en programmeertaal.
De bitcoin, die werkt volgens wiskundige principes en coderingen die een gewone sterveling boven de pet gaan, bevestigt dit. Er is een nieuwe wereldwijde rolverdeling ontstaan, en we leven nu in de eeuw van de nerd.
4 Mannen
Hadden feministen in de beginjaren van de bitcoin maar geweten dat de waarde van de munt zo explosief zou stijgen. Dan hadden ze vrouwen massaal kunnen instrueren en was een deel van de economische kant van de ‘gender gap’ nu dicht geweest. Maar helaas, die kans is gemist: de vroegste bitcoin-bezitters waren voor het overgrote deel mannelijk.
Is dat een probleem? Als de toekomst bij de bitcoin ligt, kan dat inderdaad een probleem zijn. Dan is er namelijk een nieuwe welvaartsverdeling ontstaan – maar wel één die de bestaande ongelijke verhoudingen tussen man en vrouw alleen maar bewaart of zelfs versterkt. Misschien is het nog niet te laat, vrouwen! Koop in of bid dat de bitcoin instort.
5 Satoshi Nakamoto
Niemand weet wie er schuilgaat achter deze nickname, maar Satoshi Nakamoto is de grote man (?) achter de bitcoin. In 2008 legde hij een tijdbom onder het toen zo onder druk staande bankensysteem. Niet lang daarna trok hij zich helemaal terug uit het bitcoin-project. Twee dingen kan niemand hem echter afnemen. Ten eerste: dat de kleinste eenheid van de bitcoin, 0.00000001, naar hem vernoemd is: dat heet 1 satoshi. Ten tweede: dat hij een slordige miljoen bitcoins op een rekening vasthoudt. Dat maakt hem, bij een gunstige koers, één van de allerrijkste mensen ter wereld – én iemand die de koers volkomen kan laten crashen, als hij ineens dollars voor zijn bitcoins kiest.
6 Privacy
De bitcoin maakt de bank overbodig. Enorme bedragen kunnen zo van plaats a naar plaats b zonder dat een derde of een instantie iets controleert. Transacties hoeven niet op naam en kunnen volledig anoniem. Geen overheid die er nog grip op heeft. Als de bitcoin wint, wint de privacy. Winnen de libertariërs. Winnen de anarchisten. En winnen de criminelen – die ook.
7 Energieleveranciers
Het netwerk van bitcoin kost immens veel energie. Bijna net zoveel als het verbruik van een heel land als Portugal. Wint de bitcoin definitief een plekje in ons financiële stelsel, dan winnen alle partijen die beter worden van een verhoogd energieverbruik. Wie een zo snel en energiezuinig mogelijke computerchip weet te ontwikkelen, is spekkoper. Hopelijk schiet diegene een beetje op, want het is niet alsof we nu al op een oneindige bron energie zaten…
Dit worden de 7 grote winnaars als de bitcoin de wereld inderdaad overneemt. Gaat dat gebeuren, of stort het vanzelf in als een fancy piramidespel of een tulpenbubbel? Grijpen overheden in? Over tien jaar zullen we het weten, maar voorlopig zijn we nog niet af van de speculanten, de nerds, de computers op volle toeren en de mannen die slapend rijk hopen te worden.
*****
Over de auteur:
Alain Verheij is theoloog en schrijver. Je vindt zijn nieuwste artikel elke maandag in je Blendle/Cafeyn Premium app. In mei verschijnt zijn eerste boek ‘God en ik: wat je als weldenkende 21ste-eeuwer kunt leren van de Bijbel’.
