Worden we gelukkig van de technologische ontwikkeling die onvermijdelijk op ons af dendert. Of kunnen we het nog stuiten? 'Technologie lost niet alles op', zegt futurist Tony Bosma. 'Maar er zitten grote voordelen aan het versmelten van mens, techniek en web.'
Het stelt ons in staat om de samenleving om te vormen van reactief naar preventief – of pretime. 'Via sensoren in kleding kunnen we straks vooraf zien aankomen of iemand een hartaanval krijgt, zodat er tijdig ingegrepen kan worden. Dat is intelligente vooruitgang.'
Een andere uitwerking is de auto van toekomt. Dankzij slimme elektronica en ‘predictive software’ zal die weten waar de bestuurder heen wil en kan de wagen zich zelf afstellen op basis van het gewicht van de bestuurder, zodat de wegligging comfortabel is en het rijgedrag zuinig. Vanzelfsprekend worden ook de gegevens van alle bijrijders opgeslagen in het slimme dashboard.
Ander voorbeeld: uitgever Amazon gaf begin dit jaar aan dat ze boeken op de post kunnen doen, voordat we ze bestellen. Zo kunnen we nog wel even doorgaan.
Wetgeving loopt achter techniek aan
Het zijn duidelijke voorbeelden van stappen in de goede richting, maar het voorspellen van de impact van nieuwe technologie is niet altijd zo eenvoudig. 'We wisten al jaren dat SMS-en eraan kwam, maar dat de gevolgen zo revolutionair zouden zijn, hebben we niet gezien.'
Dan is er de juridische kant, die in feite altijd achter de technologie aanloopt. Wat doe je bijvoorbeeld als er in de trein iemand tegenover je komt zitten met een Google Glass op de neus? Vraag je dan beleefd om die af te zetten, om te voorkomen dat je van top tot teen gescand wordt? Wetgeving hierover is er nog niet.
'De kans op een fundamentele reset ligt voor ons'
Bosma: 'Ook hier is de techniek al verder. Er zijn apps die de Google Glass kunnen storen en er zijn al ‘anti-brillen’, die ongevraagd foto’s van je maken tegengaan.'
Bang dat de techniek zal zijn voorbehouden aan het rijkere deel van de wereld is hij niet. 'Er zullen altijd goedkopere klonen op de markt komen.'
Het respect-netwerk
Maar boven de gadgets en privacy zweeft een belangrijkere discussie. Hoe ethisch is het eigenlijk dat iedereen zomaar alles van iedereen weet? Wat kan er met die data allemaal gedaan worden? 'Nederlanders denken nog veel te vaak dat ze online veilig zijn. Het verandert een beetje door bijvoorbeeld het afluisterverhaal van de NSA, maar in mijn optiek steken we nog veel te veel onze kop in het zand. Gelukkig zie je ook een anti-digitale trend opkomen waarbij mensen vaker op hun eigen data blijven zitten.'
Hij verwijst naar het respect-netwerk dat snel aan populariteit wint op internet. Via deze tool blijf je zelf ‘in control’ over wat er met jouw data gebeurt. Zo is het dan onmogelijk voor banken als bijvoorbeeld ING om jouw klantgegevens te verkopen of voor ziekenhuizen (in het buitenland) om eerst je kredietwaardigheid te checken alvorens te opereren. Een andere optie is citizenme.
'Het is goed om je van dergelijke ontwikkelingen bewust te zijn. Aan de ene kant wordt alles steeds transparanter in de wereld. Zie wat er onlangs boven water kwam over prijsafspraken van farmaciebedrijven, aan de andere kant moet je voorzichtig zijn om zelf ‘te transparant’ te worden.'
Analyse van de verandering
De futurist Bosma zet in op een andere koers. Die begint met het analyseren wat er veranderd is in de wereld. Die is in zijn ogen een stuk kleiner geworden doordat veel meer mensen toegang hebben gekregen tot communicatie, kennis, technologie en kapitaal.
Techniek versmelt met mens en web
'De wereld is een gelijkwaardiger geworden. 'Vroeger stelde een arts de diagnose en schreef vervolgens medicijnen voor. Tegenwoordig zoeken mensen via sites als vitalconnect zelf uit wat ze hebben en welke behandeling het beste voor ze is.'
'Er ontstaat zo een gezond wantrouwen tegenover informatie van organisaties. Marketing wordt gewantrouwd. Kun je je eten bijvoorbeeld nog vertrouwen na alle schandalen? Wat je directe netwerk vindt, wordt veel meer vertrouwd. Wat zijn nog autoriteiten? Mensen vragen zich dat steeds vaker af.'
Leven binnen limiet van de wereld
Volgens de futurist leven we nu nog in chaos en dat duurt nog wel even. 'Transities duren minimaal een jaar of 15. We zijn eigenlijk nog maar net begonnen.'
Toch ziet hij de weg naar de verandering voor zich. 'Laten we de technologie omarmen en tegelijkertijd gaan leven binnen de limieten van de wereld als het gaat om de verdeling van rijkdom en het produceren om het produceren.'
'Als consument heb je daarin een belangrijke stem. Iedere dag kun je beslissen waar je je euro aan uitgeeft. Wil je meehelpen om de wereld te ecologiseren en doe je boodschappen op basis van behoefte of blijf je kopen vanuit de marketinggedachte ‘ik consumeer dus ik besta’?'
De wereld kan zich fundamenteel resetten
De westerse wereld mag wat hem betreft ook over de eigen grenzen heen kijken. 'Ik denk dat wij nog heel wat kunnen leren van de Oosterse samenleving als het gaat om waardering voor immateriële zaken.'
Daarover schrijft Bosma binnenkort in de nationale trendrede, de jaarlijkse knipoog naar de troonrede. 'Laten we breken met de negativiteit. Omarmen dat we een uniek pad bewandelen waarin we ons als mensheid kunnen bewijzen. De omslag van de dominantie van het menselijk ego naar eco. De mens in balans met zijn natuurlijke omgeving. Een tijdperk van ongekende mogelijkheden en fundamentele reset ligt voor ons.'
